Evbeya
Evbeya (yun. Εύβοια) — Yunanıstanın Egey dənizində adası. Kritdən sonra ən böyük adası. Sahəsi 3,657 km², əhalisi 218,302 nəfərdir. (2005)
| Evbeya | |
|---|---|
| Εύβοια | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi |
|
| Uzunluğu |
|
| Eni | 45 km |
| Hündür nöqtəsi | 1.743 m |
| Əhalisi |
|
| Yerləşməsi | |
| 38°30′ şm. e. 24°00′ ş. u. | |
| Ölkə | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası redaktə
Egey dənizində yerləşir. Şimal-şərqdəki Skiros adası ilə birlikdə mərkəz Halkis olan Evvoia əyalətini meydana gətirir. Yunanıstanın coğrafi bir hissəsi olaraq materikdən, Egriboz boğazı (Euripus) ilə ayrılmışdır. Bu boğaz, antik yunan dövründən bəri elm adamlarını özünə cəlb edən xüsusiyyətlərə malikdir. Aralıq dənizi və Egeydə gündə yeddi dəfə dəyişən qeyri-adi yüksəkliklər və sürətli cərəyanları ilə tanınır. Böyük İsgəndərin ölümündən sonra Eğriboz adasında məskunlaşan qədim yunan filosofu Aristotelin bu çətin başa düşülən təbii hadisələri başa düşmək üçün özünü cərəyanlara atdığı deyilir. Ada dəniz atı şəklində uzun və dardır. Təxminən 150 km uzunluqdadır və eni 50 km-dən 6 km-ə qədərdir. Onun ümumi uzanması şimal-qərbdən cənub-şərqə qədərdir və adanı əhatə edən dağ silsilələri yaxınlıqdakı adalara, Andros, Tinos və Mykonosa qədər davam edir.
Tarixi redaktə
Adanın türk dilindəki adı, adanı Halkis şəhərinin yerləşdiyi materikdən ayıran dar boğazın əsrlər boyu Yunan adının (Εὔριπος, Evripos) deformasiyaya, yəni dəyişikliyə uğramasının məhsuludur. Boğazın adı orta əsrlərdə bütün adanın adı oldu və zaman keçdikcə Egripos olaraq dəyişdirildi. Adın Venesiya hakimiyyəti altında olduğu 200 illik dövrdə ad müvəqqəti olaraq Egriponte və Negroponte olaraq dəyişdirilsə də, 1463–1478-ci illər müharibəsindən sonra Osmanlı imperatorluğuna keçən adanın adı Egripos, sonralar Eğribos, Eğriboz olaraq dəyişdirildi. Bəzi mənbələrdə Agriboz və Ağrıboz formaları da var. 1830 Yunanıstan İstiqlaliyyət müharibəsi çərçivəsində ada yeni qurulan Yunanıstan Krallığının bir hissəsi oldu (1832)