Fəyyum portretləri

Fəyyum portretləriQədim Misirdə ölmüş şəxslərin boyakarlıq portretləri. Bu portretlər e.ə. I əsrin axırlarından IV əsrə qədərki bir dövrə aiddir.

Fəyyumdan tapılmış gənc oğlan portreti. Mumlu boyakarlıq. II əsr. Berlin Dövlət Muzeyinin antik incəsənət kolleksiyası.

Tarixi redaktə

"Fəyyum portretləri" ter­mini 1887 ildə bu portretlərin böyük bir qrupunun tapıldığı yerin – əl-Fəyyum vahəsinin adından götürülmüşdür. Ən yüksək inkişaf dövrü I əsrin ortalarından III əsrə qədərki dövrdə olmuşdur. Qədim Misirin ənənəvi ölü maskatarını əvəz edən Fəyyum portretləri enkaustika, tempera, yaxud da hər iki texnikadan istifadə etməklə taxta lövhə üzərində işlənir, sonra mumiyanın sarğısı içərisinə, ölünün sifəti olan yerə qoyulurdu. E.ə. I əsrə aid erkən Fəyyum portretlərinin müəyyən qismi kətan üzərində çəkilmişdir. Bəzən Fəyyum portretləri evlərdə divardan asmaq üçün də işlənilir və portreti çəkilən şəxs öldükdən sonra onun mumiyasına qoyulurdu. Üslub cəhətdən 2 istiqamətdə inkişaf edən Fəyyum portretləri antik incəsənət və Misir incəsənətinin ənənələrini davam etdirirdi. Fəyyum portretlərinin böyük kolleksiyası Qahirədəki Misir, Londondakı Britaniya muzeylərində, Berlin Dövlət Muzeyində, Parisdəki Luvrda, Sankt-Peterburqdakı Ermitajda saxlanılır.[1]

İstinadlar redaktə

  1. Fəyyum portretləri // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 8-ci cild: Enollar – Fedin. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2018. 598 səh.

Əlavə ədəbiyyat redaktə

  • W. M. Flinders Petrie. Roman Portraits and Memphis (IV). London. 1911. 2007-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib – ETANA (Electronic Tools and Ancient Near Eastern Archives) vasitəsilə.
  • Klaus Parlasca: Mumienporträts und verwandte Denkmäler, Wiesbaden 1966
  • Klaus Parlasca: Ritratti di mummie, Repertorio d'arte dell'Egitto greco-romano Vol. B, 1-4, Rome 1969-2003 (Corpus of most of the known mummy portraits)
  • Henning Wrede. Mumienporträts // Lexikon der Ägyptologie. IV. Wiesbaden. 1982. 218–222.
  • Euphrosyne Doxiadis: The Mysterious Fayum Portraits. Thames and Hudson, 1995
  • Barbara Borg: Mumienporträts. Chronologie und kultureller Kontext, Mainz 1996, ISBN 3-8053-1742-5
  • Susan Walker; Morris Bierbrier. Ancient Faces, Mummy Portraits from Roman Egypt. London. 1997. ISBN 0-7141-0989-4.
  • Barbara Borg. "Der zierlichste Anblick der Welt ...". Ägyptische Porträtmumien. Zaberns Bildbände zur Archäologie/ Sonderhefte der Antiken Welt. Mainz am Rhein: Von Zabern. 1998. ISBN 3-8053-2264-X; ISBN 3-8053-2263-1
  • Wilfried Seipel (ed.): Bilder aus dem Wüstensand. Mumienportraits aus dem Ägyptischen Museum Kairo; eine Ausstellung des Kunsthistorischen Museums Wien, Milan/Wien/Ostfildern 1998; ISBN 88-8118-459-1;
  • Klaus Parlasca; Hellmut Seemann (Hrsg.): Augenblicke. Mumienporträts und ägyptische Grabkunst aus römischer Zeit [zur Ausstellung Augenblicke - Mumienporträts und Ägyptische Grabkunst aus Römischer Zeit, in der Schirn-Kunsthalle Frankfurt (30. Januar bis 11. April 1999)], München 1999, ISBN 3-7814-0423-4
  • Nicola Hoesch. Mumienporträts // Der Neue Pauly. 8. 2000. 464f.
  • Susan Walker, redaktor Ancient Faces. Mummy Portraits from Roman Egypt. New York. 2000. ISBN 0-415-92744-7.
  • Paula Modersohn-Becker und die ägyptischen Mumienportraits ... Katalogbuch zur Ausstellung in Bremen, Kunstsammlung Böttcherstraße, 14.10.2007-24.2.2008, München 2007, ISBN 978-3-7774-3735-4
  • Jan Picton, Stephen Quirke, Paul C. Roberts (ed): Living Images, Egyptian Funerary Portraits in the Petrie Museum, Walnut Creek CA 2007 ISBN 978-1-59874-251-0

Xarici keçidlər redaktə