Fatih Kərim (tatar. Фатих Кәрим; 27 dekabr 1908 (9 yanvar 1909)[1]19 fevral 1945[2]) — Tatarıstan Sovet şairi.

Fatih Kərim
tatar. Фатих Кәрим
Doğum tarixi 27 dekabr 1908 (9 yanvar 1909)[1]
Vəfat tarixi 19 fevral 1945(1945-02-19)[2] (36 yaşında)
Dəfn yeri
Fəaliyyəti şair
Mükafatları 1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni "Qırmızı ulduz" ordeni

Tarixi redaktə

27 dekabr 1908-ci ildə (9 yanvar 1909) Aitovo kəndində (indiki Başqırdıstan Respublikasının Bijbulyakski rayonu) anadan olub.

İlk təhsilini burada aldı, 1922-ci ildə Belebey Pedaqoji Texnikumuna daxil oldu. Sonra Kazan torpaq idarəçiliyi texnikumunda oxudu, respublika qəzet və jurnalları ilə əməkdaşlıq etdi, Tatizdatdakı uşaq və gənclər ədəbiyyatı redaksiyasında çalışdı. Kazanda, Kərim 1931-1941-ci illərdə Çernışevski (indiki Kremlin küçəsi)[3] küçədəki 21-ci evdə yaşayırdı.

Böyük Vətən müharibəsi üzvü. 17 yanvar 1945-ci ildə kiçik leytenant Fatih Valeyeviç Kərimov 3-cü Belorusiya Cəbhəsi 5-ci ordusunun 65-ci tüfəng korpusunun 144-cü tüfəng diviziyasının 226-cı ayrı-ayrı sapal taborunun sapyor tağımının komandiri təyin edildi.

1945-ci il fevralın 19-da Köniqsberq kənarında — Pobeda kəndində (indi - Kalininqrad bölgəsi) döyüş tapşırığını yerinə yetirərək öldü.

Kalininqrad vilayətinin Baqrationovskdakı kütləvi məzarlığında dəfn edilmişdir.

Yaradıcılığı redaktə

1928-ci ildən nəşr olunur. İlk şeirlər toplusu "Açılış mahnısı" 1931-ci ildə nəşr olundu. Kərimin ən əhəmiyyətli əsərləri ölkənin sənayeləşmə və kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi prosesini əks etdirən "Yeddinci Ocak" (1932), "Səs-küylü Şəfəq" (1933).

Fatih Kərim cəbhədə yaradılan bir sıra əsərlərin müəllifidir: "Sevgi və Nifrət" məcmuələri, 1943; Melodiya və Güc, 1944; hekayə "Kəşfiyyatçı qeydləri", 1944.

Seçilmiş əsərləri redaktə

Tatar dilində kitablar
  • Карим Ф. Начальная песня. — Казань: Татгосиздат, 1931. — 80 с.
  • Карим Ф. Пятьдесят юношей. — Казань: Татгосиздат, 1934. — 24 с.
  • Карим Ф. Шумный рассвет. — Казань: Татгосиздат, 1936. — 20 с.
  • Карим Ф. Маленькие герои. — Казань: Татгосиздат, 1947. — 48 с.
  • Карим Ф. Глубокое озеро. — Казань: Татгосиздат, 1947. — 16 с.
  • Карим Ф. Записки разведчика. — Казань: Татгосиздат, 1949. — 52 с.
  • Карим Ф. Произведения. В 3 томах / сост.: З. Мазитов; ред.: Ф. Г. Гайнанова. — Казань: Татар. кн. издат., 1954. — 1 т. — 291 с.; — 2 т. — 166 с.; — 3 т. — 258 с.
  • Карим Ф. Медведь-гармонист и обезьяна-певунья. — Казань: Татар. кн. изд-во, 1960. — 16 с.
  • Карим Ф. Записки разведчика. — Казань: Татарстанское книжное издательство, 1968. — 58 с.
  • Карим Ф. Медведь-гармонист и обезьяна-певунья. — Казань: Татарстанское книжное издательство, 1972. — 16 с.
  • Карим Ф. Письмо пионерке Гульчечек. — Казань: Татарстанское книжное издательство, 1975. — 32 с.
  • Карим Ф. Клятва. — Казань: Татар. кн. издат., 1978. — 128 с.
  • Карим Ф. Произведения. В 3 томах, том 1. Стихотворения. — Казань: Татарское книжное издательство, 1979. — 318 с.
  • Карим Ф. Произведения. В 3 томах, том 2. Поэмы, баллады и драма. — Казань: Татарское книжное издательство, 1980. — 328 с.
  • Карим Ф. Произведения. В 3 томах, том 3. Повести, рассказы, очерки, статьи и письма. — Казань: Татарское кн. изд-во, 1981. — 328 с.
  • Карим Ф. Дикий гусь. — Казань: Татар. кн. издат., 2004. — 143 с.
  • Карим Ф. Медведь-гармонист и обезьяна-певунья: Стихотворная сказка. — Казань: Татар. кн. издат., 2006. — 16 с.
  • Карим Ф. Последняя тетрадь (Факсимильное издание). — Казань: Идель-пресс, 2009. — 88 с.
  • Карим Ф. Избранные произведения. — Казань: Татар. кн. изд-во, 2015.
Rus dilində kitablar
  • Карим Ф. Избранные стихи и поэмы / Пер. с татар. под ред. С. Липкина. — Казань: Таткнигоиздат, 1957. — 220 с.
  • Карим Ф. Письмо пионерке Гульчечек / Пер. с татар. С. Липкина, Р. Морана, Т. Стрешневой. — Казань: Таткнигоиздат, 1957. — 24 с.
  • Карим Ф. Медведь-гармонист и обезьяна-певунья / Пер. с татар. С. Малышева. — Казань: Татарское кн. изд-во, 1988. — 16 с.
  • Карим Ф. Избранные произведения. — Казань: Татар. кн. изд-во, 2015.

İstinadlar redaktə

Ədəbiyyat redaktə

  • Мазитов З. М. Фатих Карим : монография (на татар. яз.). Казань : Татар. кн. изд-во, 1963. 172 с.
  • Сарчин Р. Ш. Жизнь и судьба Фатиха Карима : биографический очерк, статьи. Казань : Татар. кн. изд-во, 2014. 239 с., ил. ISBN 978-5-298-02716-8.
  • Сарчин Р. Ш. Поэзия Фатиха Карима в историко-литературном контексте 1930-х — 1945 годов : монография. Казань: Изд-во «Бриг», 2015. 269 с. ISBN 978-5-98946-153-0.
  • Галиуллин Т. Н., Сарчин Р. Ш. Лироэпическое наследие Фатиха Карима 1930-х годов // Филология и культура. 2015. № 2 (40). С. 186—190.
  • Мазитов З. М. Записные книги поэта (на татар.яз.) // Шәхри Казан (Город Казань). 1994. 21 мая; 25 мая; 26 мая.
  • Мустафин Р. А. Поэт в солдатской шинели // Республика Татарстан. 2009. 17 января.
  • Сарчин Р. Ш. Последний бой — он трудный самый… Arxivləşdirilib 2015-04-02 at the Wayback Machine // Татарский мир. 2014. № 11 (6370). С.8.
  • Сарчин Р. Ш. «Поэтические» истоки творчества Фатиха Карима.
  • Сарчин Р. Ш. «Начальная песня» Фатиха Карима Arxivləşdirilib 2018-06-13 at the Wayback Machine // Филологические науки. Вопросы теории и практики. Тамбов: Грамота, 2015. № 4 (46): в 2-х ч. Ч. II. C. 167—169.
  • Сарчин Р. Ш. Лирическое слово Фатиха Карима: поэтическая лексика стихотворений 1930-х годов // В мире научных открытий. 2015. № 3. С. 310—316.
  • Сарчин Р. Ш. Путь Фатиха Карима к поэме. Поэмы 1930-х годов // В мире научных открытий. 2015. № 3. С. 316—321.
  • Сарчин Р. Ш. Фоническая организация стихов Фатиха Карима 1930-х годов // В мире научных открытий. 2015. № 3. С. 322—327.
  • Сарчин Р. Ш. На пути обретения лирического голоса: стихотворения Фатиха Карима «Урамнан» («По улице»), «Бакчачы кызлар» («Огородницы»), «Гармун турында» («О гармони») // Филологические науки. Вопросы теории и практики. Тамбов: Грамота, 2015. № 5 (47): в 2-х ч. Ч. II. C. 162—165.
  • Сарчин Р. Ш. Художественно-эстетические особенности лирики Фатиха Карима периода «Начальной песни» (конца 20-х — 1930-го гг.) // Филологические науки. Вопросы теории и практики. Тамбов: Грамота, 2015. № 5 (47): в 2-х ч. Ч. II. C. 165—168
  • Сарчин Р. Ш. Пейзажная лирика Фатиха Карима 1930-х годов // Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 6 (48): в 2-х ч. Ч. I. C. 144—146.
  • Сарчин Р. Ш. Стихотворения о любви и жанр эпитафии в лирике Фатиха Карима 1930-х годов // Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 6 (48): в 2-х ч. Ч. I. C. 147—149.
  • Сарчин Р. Ш. «Детская» тема в стихах Фатиха Карима 1930-х годов // Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 6 (48): в 2-х ч. Ч. II. C. 151—153.
  • Сарчин Р. Ш. К вопросу о поэмном творчестве Фатиха Карима: некоторые проблемы теории поэмы // Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 6 (48): в 2-х ч. Ч. II. C. 154—156.
  • Сарчин Р. Ш. Песенный характер лирики Фатиха Карима // Исторические, философские, политические и юридические науки, культурология и искусствоведение. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 6 (56): в 2-х ч. Ч. II. C. 156—158.
  • Сарчин Р. Ш. Жанры были и сказки в поэзии Фатиха Карима 1930-х годов // Филологические науки. Вопросы теории и практики Тамбов: Грамота, 2015. № 7 (49): в 2-х ч. Ч. I. C. 155—157.
  • Сарчин Р. Ш. Жанровое многообразие «тюремной» лирики Фатиха Карима // В мире научных открытий. — 2015. — № 5.1. — С. 386—391.
  • Сарчин Р. Ш. Лирический субъект и его «времяпространства» в цикле «тюремных» стихов Фатиха Карима // В мире научных открытий. — 2015. — № 5.1. — С. 392—397.
  • Сарчин Р. Ш. Мотивы сна, видений и образы-грёзы в цикле «тюремных» стихов Фатиха Карима // В мире научных открытий. 2015. № 5.1. С. 398—403.
  • Сарчин Р. Ш. Стихотворения Фатиха Карима периода его творческого формирования (конец 1920-х — начало 1930-х годов) // Вестник Балтийского федерального университета им. И. Канта. — 2015. — № 8. — С. 89-96.
  • Сарчин Р. Ш. «Тюремные» стихотворения Фатиха Карима в контексте его фронтовой лирики // Литература и художественная культура тюркских народов в контексте Восток-Запад: сб. матер. Междунар. науч.-практ. конф. (14-17 октября 2015 г.) / под ред. Р. Р. Замалетдинова. — Казань: Отечество, 2015. — С. 277—281.
  • Сарчин Р. Ш. «Тюремная» лирика Фатиха Карима и Хасана Туфана // Филология и культура. — 2015. — № 4 (42). — С. 246—250.
  • Фатих Карим — поэт и воин: Материалы межр АН РТ. — 2009. — 240 с. — ISBN 978-5-93091-116-9.

Xarici keçidlər redaktə

  • Fatih Kərim  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  • Фатих Карим
  • Фатих Кәрим (1909—1945)[ölü keçid] (tatar.)
  • Боец и поэт: в Казани вспоминали Фатиха Карима