III Mustafa

III Mustafa
III Mustafa
26-cı Osmanlı Sultanı (Padşah)
	31 oktyabr 1757 – 21 yanvar 1774
Əvvəlki	III Osman
Sonrakı	I Əbdülhəmid
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	28 yanvar 1717[…]
Doğum yeri	Konstantinopol;
Vəfat tarixi	21 yanvar 1774 (56 yaşında)
Vəfat yeri	Konstantinopol;
Dəfn yeri	Sultan Mustafa türbəsi;
Fəaliyyəti	rəhbər[d], qul[d]
Atası	III Əhməd
Anası	Əminə Mehrişah Sultan
Uşaqları	III Səlim,; Xədicə Sultan,; Şah Sultan (III Mustafanın qızı),; Beyhan Sultan;
Ailəsi	Osmanlı sülaləsi
Dini	islam
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

III. Mustafa (Divan ədəbiyyatındakı adıyla Cahangir; 28 yanvar 1717^[1]^[2]^[…], Konstantinopol – 21 yanvar 1774^[1]^[3], Konstantinopol), 26. Osmanlı padşahı və 105. İslam xəlifəsi.

Atası Sultan III. Əhməd, anası Əminə Mihr-î-şâh Sultandır. Atasının 1730'da taxtdan çəkilməsindən sonra 27 il qəfəs həyatı yaşamışdır. Əmisinin oğlu III. Osmanın ölümü üzərinə 1757'də taxta keçmişdir.

Səltənəti redaktə

Başa keçdikdən sonra sədrəzəm Qoca Raqif Paşanı vəzifədə saxladı. Maliyyə vəziyyətini düzəltmək üçün sarayın xərclərini azaltdı və sui-istifadələrin üstünə getdi ancaq müvəffəqiyyətli ola bilmədi. Orduda artilleriya sinifini düzəltmək üçün Baron de Tott'a "Sürət topçuları" adında hərbi bir birlik qurdurdu. Rusların 1770'də Çeşmə'də Osmanlı donanmasını yandırmaları üzərinə yeni bir donanma hazırlanmasına çalışdı. Bu donanmanın əsgərlərini yetişdirmək üzrə 1773-cü ildə Mühəndisxaney-i Bahr-i Hümayunu qurdurdu. Laləli məscidini tikdirdi. Bundan başqa zəlzələdə yıxılan Fateh məscidini yenidən tikdirdi.

Səltənətinin son dönəminə 1768–1774 Osmanlı-Rus müharibəsi hakim oldu. III. Mustafa ordusunun zəifliyini bilməklə birlikdə II. Yekaterina dövründə Rusiyanın Lehistana etdiyi müdaxilələr ucbatından Rusiyaya qarşı müharibə elan etdi. Döyüş əsnasında Baltik dənizindən yola çıxan Rus Donanması Çeşmə'də Osmanlı donanmasını yandırdı. III. Mustafa savaşı bitirmək üçün cəhdlər etdi ancaq müvəffəqiyyətli ola bilmədi. Savaş davam edərkən öldü. Laləlidə öz tikdirdiyi Laləli Külliyyəsinin içindəki III. Mustafa türbəsində yatmaqdadır.

Ailəsi redaktə

Hərəmxanası redaktə

Aynülhəyat Sultan (d. 1726 - ö. 21 iyul 1764) — Məzarı Sul tan Mustafa türbəsindədir.
Fatma Fəhimə Sultan (ö. 1761) — doğum əsnasında vəfat etmişdir.
Mihrişah Sultan
Rüfət Qadınəfəndi (d. 1744 - ö. yanvar 1804)
Ayşə Adilşah Sultan
Mihrişah Sultan (ö. 1799) — Məzarı qızı Şah Sultanın türbəsindədir.
Binnaz Qadınəfəndi (ö. may 1823)

Oğlan uşaqları redaktə

III Səlim
Şahzadə Mehmed (d. 10 yanvar 1767 - ö. 12 oktyabr 1772) — Mihrişah Sultandan doğulub. Məzarı Sultan Mustafa türbəsindədir.

Qız uşaqları redaktə

Hibətullah Sultan (d. 14 mart 1759 - ö. 7 iyun 1762) — Mihrişah Sultandan doğulub. Məzarı Sultan Mustafa türbəsindədir.
Şah Sultan (d. 1761 - ö. aprel 1761) — Rüfət Qadınəfəndidən doğulub.
Şah Sultan
Mihrimah Sultan (d. 5 fevral 1762 - ö. 6 oktyabr 1762) — Aynülhəyat Sultandan doğulub. Məzarı Sultan Mustafa türbəsindədir.
Mihrişah Sultan (d. 9 yanvar 1763 - ö. 21 fevral 1769) — Məzarı Sultan Mustafa türbəsindədir.
Hatəm Sultan (d. 1764 - ö. mart 1769)
Beyhan Sultan
Xədicə Sultan
Fatma Sultan (d. 9 yanvar 1770 - ö. 26 may 1772) — Mihrişah Sultandan doğulub. Məzarı Sultan Mustafa türbəsindədir
Reyhan Sultan

Mənbə redaktə

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003). Osmanlı Tarihi III. Cilt 1. Kısım: II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşmasına Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-0013-8.
Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6. say.357–373
Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8.(İngilizce)
Shaw, Stanford (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol.1 Empire of the Gazis: the Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29163-1. say.246–250 (İngilizce)

Xarici keçidlər redaktə

Hakimiyyət titulları
III Mustafa Osmanlı sülaləsi Doğum: 28 yanvar 1717 Vəfat: 21 yanvar 1774
Sələfləri III Osman	Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı 31 oktyabr 1757-21 yanvar 1774	Xələfləri I Əbdülhəmid
Sünni İslam titulları
Sələfləri III Osman	İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية)	Xələfləri I Əbdülhəmid

↑ ¹ ² ³ ⁴ Mustafa III // Encyclopædia Britannica (ing.).
↑ ¹ ² Sultan (seit 1757) Mustafa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
↑ ¹ ² Mustafà III // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.

[_9b176e1164e02329-1] ¹ ² ³ ⁴ Mustafa III // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_d397302d640921f5-2] ¹ ² Sultan (seit 1757) Mustafa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).

[_74926ee1efdbe619-3] ¹ ² Mustafà III // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.

[1]

[2]

[3]