II Dövlət Gəray
II Dövlət Gəray (1648, Krım – 1718, Türkiyə) — Krım xanı ( 1699-1702 və 1709-1713-cü illərdə). Xanlıq dövrü fasilələrlə 8 il 5 ay olub.
| II Dövlət Gəray | |
|---|---|
| 1777 – 1782 | |
| Əvvəlki | I Səlim Gəray |
| Sonrakı | II Bahadır Gəray |
| 1699, 1709 – 1702, 1713 | |
| Əvvəlki | II Səlim Gəray, Qaplan Gəray |
| Sonrakı | I Səlim Gəray, Qaplan Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1648 |
| Doğum yeri | Ədirnə |
| Vəfat tarixi | 1718 |
| Vəfat yeri | Rodos adası, Osmanlı İmperiyası |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | Krım tatarı |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | I Səlim Gəray |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Gəraylar |
| Dini | İslam |
I Səlim Gəray Xanın böyük oğludur. Əvvəl nurəddin və 1683-cü ildə isə kalgay oldu və 1691-ci ildə azad edildi. İlk dəfə I Səlim Gəray və ikinci dəfə Qaplan Gəray səltənətinin ardınca Krım taxtına çıxmışdır.
İlk səltənəti dövründə Rusların Osmanlı sərhədlərinə qalalar tikdirərək Polonyalılarla birlikdə İstanbula qarşı böyük bir hücum hazırlığı içərisində olduğuna bağlı göndərdiyi hesabatlar, Rus elçisi tərəfindən rəsmi olaraq yalanlanınca 1702-ci ildə Sultan II Mustafa tərəfindən azad edilmiş, yerinə atası I Səlim Gəray dördüncü dəfə xan elan edilmişdir. II Dövlət Gəray buna görə Kubana keçərək Çərkəzlərə sığınmışdı.
1703-ci ildə Sultan II Mustafanın yerinə III Əhmədin taxta çıxmasının ardınca 1709-ci ildə ikici dəfə Krım xanı oldu. 1711-ci ildə Sultan III Əhməd dövründə, sədrəzəm Baltacı Mehmet Paşa əmrində ruslarla edilən Prut müharibəsində Krım qüvvələrinə başçılıq etmişdir. Rus Çarı I Pyotr və Rus orduları baş komandanı Boris Petroviç Şeremetevin əmrindəki rus qüvvələrinin mövqelərinin döyüşdən oncə təyin olunaraq oğlu Kalgay Mehmet Gəray tərəfindən mühasirəyə alınmasında böyük bir rol oynamışdı. Prut Döyüşündə Rus ordusu məğlub olması ilə Prut razılaşması Krım xanı tərəfindən zəfərin şanına yaraşmadığı səbəbi ilə qəbul edilmədi. Prut razılaşması ilə başlayan müzakirələr nəticəsində Baltacı Mehmet Paşa, Kəndxuda Osman Ağa və məktubçu Osman Əfəndi edama məhkum edildilər.
Prut Müharibəsindən sonra Krımı əhatə edən Rus qalalarının sökülməsi təmin edildiyi kimi, ruslar Anapa bölgəsindən çəkilməyi qəbul etdi. II Dövlət Gəray 1713-ci ildə Prut müqaviləsi ilə başlayan müzakirələr nəticəsində Sultan III Əhməd tərəfindən azad edildi və yerinə qardaşı Qaplan Gəray xan təyin olundu.
II Dövlət Gərayın Rodosda sonra isə Vizada yaşamasına icazə verildi. Orada ikən 1718-ci ildə 70 yaşında vəfat etdi. Cəsur və sərt olaraq qiymətləndirilməkdədir.