Mexanika

Mexanika — fizikanın cisimlərin hərəkəti və onlara təsir edən qüvvələri öyrənən bölməsi.

Klassik və kvant mexanikalarının fərqləri

Mexanika əsas olaraq klassik və kvant mexanikası olaraq 2 bölməyə ayrılır. Tarixi olaraq baxıldığı zaman, klassik mexanika ilk icad edilib (1687), kvant mexanikası isə yeni icadlar arasındadır (XX əsr).

Klassik mexanikanın əsasının İsaak Nyutonun 5 iyul 1687-ci ildə nəşr edilmiş "Təbiət fəlsəfəsinin riyazi əsasları" əsəri ilə qoyulduğu qəbul edilir. Əsasən, digər dəqiq elmlərin modellərini qurarkən istifadə edilir. Makroskopik proseslərə baxıldığı zaman, "kvant mexanikası" ilə aparılacaq hesablamalar hədsiz dərəcədə qəlizdir və "klassik mexanika"nın tətbiqi daha məntiqlidir.

Kvant mexanikası, daha geniş istifadəyə sahibdir, çünki "klassik mexanika" sadəcə "kvant mexanikası"nın müəyyən xüsusi şərtlər altındakı vəziyyətidir. "Kvant mexanikası" atomik və sub-atomik səviyyədəki hadisələrin anlaşılması və təxmini mövzusunda "klassik mexanika"dan üstündür.

Eynşteyn və Nyuton mexanikalarının fərqləri

Mexanika klassik və kvant mexanikası olaraq bölünəbiləcəyi kimi, Eynşteyn və Nyuton mexanikası olaraq da 2 bölməyə ayrıla bilər.

Eynşteynin "Ümumi və xüsusi nisbilik nəzəriyyələri" Nyuton və Qalileonun ortaya çıxardıqları "Klassik mexanika"nı əsaslı dərəcədə genişlətmiş və "klassik mexanika"ya düzəltmə gətirmişdir, hansı ki, əsasən cismin sürətinin işıq sürətinə (hansını ki, aşmaq mümkün deyil) yaxınlaşdığı hallar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir (elektronların işıq sürəti ilə hərəkət ettikləri qəbul edildiyi üçün, elektronikada əsasən "Eynşteyn mexanikası" istifadə edilir).

Klassik mexanikanın bölmələri

1. Kinematika (hərəkətin növlərini öyrənir)
2. Dinamika (hərəkəti yaradan səbəbləri öyrənir)
3. Statika (cismlərin tarazlıq hallarını öyrənir)
4. Maye və qazların mexanikası

Kinematika:

1. Düzxətli bərabərsürətli hərəkət.
   $V={\frac {S}{t}}$
2. Düzxətli bərabərsürətli olmayan hərəkət.
   $V_{o}r={\frac {S}{t}}$
3. Əyrixətli bərabər sürətli hərəkət.
4. Əyrixətli bərabər sürətli olmayan hərəkət.
5. Zaman yarıya bölünəndə orta sürət:•———————»^V1—————»^V2 V_orta=V1+V2/2
6. Yol yarıya bölünəndə orta sürət:V_orta=2•V1•V2/V1+V2

• Düzxətli bərabərsürətli hərəkət $V={\frac {S}{t}}$
  • Düzxətli bərabərsürətli olmayan hərəkət $V_{o}r={\frac {S}{t}}$
    • Sürətlərin toplanması qanunu $V=V_{1}+V_{2}$
• Düzxətli bərabərtəcilli hərəkət $a={\frac {V-V_{0}}{t}}$
  • Son sürət düsturu $V=V_{0}+at$
    • Yol düsturu $S=V_{0}t+{\frac {at^{2}}{2}}$)

Hərəkət tənlikləri və qrafikləri

X=X₀+V_0xt+a_xt²/2 x-in istiqamətində yeyinləşən.
X=X₀+V_0xt-a_xt²/2 x-in istiqamətində yavaşıyan.
X=X₀-V_0xt-a_xt²/2 x-in əksinə yeyinləşən.
X=X₀-V_0xt+a_xt²/2 x-in əksinə yavaşıyan.

Həmçinin bax

Nəzəri mexanika