Mikrodalğalı soba

Mikrodalğalı sobanın iş prinsipi elktromaqnit dalğalarının təsir mexanizminə əsalanır.

Elektromaqnit dalğaları redaktə

Məlum olduğu kimi atomda elektron bir stasionar haldan digərinə keçərkən enerji şüalandırır, bu enerji şüalanmanın tezliyi (y) ilə bağlı olur, E=hy ilə ifadə olunur və bu enerji kvant adlanir. Burada h=4 .10–15ev.c = 6.10–34coul.c –Plank sabitirir. Bir elektron – volt (ev) 1 volt gərginlikli sahədə 1 elektronun qovulmasına, başqa sözlə sürət verilməsinə sərf olunan enerjidir. Elektromaqnit (EM) dalğaların bu kvantlara bölmək olar və göründüyuü kimi onun şüalanma enerjisi tezliklə bağlıdır. EM dalğaları, spektrinə və dalğa uzunluğuna gorə şərti olaraq, 8 tezlik diapazonuna bölünür: səs tezlikli dalğalar, radio, UYT (mikrodalğalı şüalar), infraqırmızı (İQ) şüalar, görünən içıq, ultrabənövşəyi (UB) şüalar, rentgen şüaları, qamma şüalar. Ultrayüksək tezlikli (UYT) kvantların enerjisi — atom və malekullarda rəqsi rərəkətləri həyəcanlandırmağa bəs edir, İQ -atmosferdə udulur, görünən işığın kvant enerjisi — 2–3 ev-a bərabərdir və hər hansı kimyəvi əlaqəni qırmağa və kimyəvi reaksiyanın getməsinə səbəb ola bilər, gözün torlu qişasına, fotoplyonkaya təsir edir, UB şüalar — daha da güclü kimyəvi rabitəni qırmağa, xarici elektronu qoparmağa, atomu ionlaşdırmağa qadirdir və həyat üçün zərərlidir, Rentgen şüaları- hətta atomun daxili təbəqəsindən elektron qopara və nüvəni həyacanlandıra bilər, Qamma şüalar- atom nüvəsini dağıtmağa qadirdir və güclü energetik qamma şüaları elementar hissəciyin daxilinə kecib , proton və neytrona təsir edir.

Mikrodalğalar redaktə

Mikrodalğalar, başqa sözlə, UYT-li şüalar –dalğa uzunluğu 1m- dən 1mm-ə qədər olan, EM –dalğalarıdır. Mikrodalğalar təbiətdə də var- Günəş EM –dalğaları şüalandırır. Bu dalğalar fəzada 300 000 km/s – işıq sürəti ilə yayılır. Dalğa özünü , dəyişən elektrik və maqnit sahələrinin birliyi kimi göstərir. Mikrodalğalardan məişətdə, "Mikrodalğalı soba " adlandırılan məişət texnikasında yemək qızdırmaq üçün istifadə edilir. " Mikrodalğalı sobanı" ilk dəfə 1946-cı ildə ABŞ – da mühəndis Perri Spenser patentləşdirib. Mikrodalğalı (UYT-li) soba. Məişətdə işlədilən UYT-li soba 12,25 sm dalğa uzunluğuna uyğun olan, 2450 Mhs tezlikli EM dalğalarına hesablanıb. Bu tezlik radiolakatırlar, sputniklər, mobil əlaqələr v.s. bu kimi UYT-lərə hesablanmış diapozonda işləyən qurğulara mane olmayan Beynəlxalq razılaşmaya uyqundur. Mikrodalğalı sobanın korpusunda onun işləməsi üçün zəruri olan maqnetron, maqnetronu yüksəkvoltla qidalandıran trasformator, transformator, maqnetron və s. hissələri soyudan hava tənzimləyici, şüanı kameraya ötürən şüapaylayıcı və köməkçi elementlər var. Sobanın qapısı UYT-li şüaları xaricə buraxmır. Mikrodalğalı sobanın həcmi 16–41 litrə qədər olur və işləmə dövründə kamerada istiqamətlənmiş – kamera daxilinə ötürülən UYT -li EM – dalğaları olur.

Qidanın qızdırılması redaktə

Qida məhsullarının tərkibində coxlu maddələr var: mineral duzlar, yağlar, şəkər, su var. Mikrodalğaların yeməyi qızdırmasında dipollar əsas rol oynayır. Dipolların, məlum olduğu kimi, bir ucunda (+) , o biri ucunda (-) elektirik yükü var və bu dipollar qida məhsullarında milyonlarladır. Elektrik sahəsi olmadıqda bu dipollar xaotik hərəkət edir. Elektrik sahəsində isə dipollar (+) tərəf (-) –yə ,(-) tərəf isə (+) istiqamətə dönərək ciddi düzülür. Elektirik sahəsi eksinə dəyişdikdə molekullar-dipollar 1800 dönürlər. Xatırladaq ki, mikrodalğaların tezliyi 2450 Mhs –dir. Bir hers 1 saniyədə 1 rəqsi hərəkətdir, Mhs isə 1 saniyədə 1 milyon rəqsi hərəkətdir, bir dalğa dövründə yüklü elektrik sahəsi iki dəfə istiqamətin dəyişir: müsbət (+) cevrilir (-) olur və yenidən , əvvəlki istiqamətə qayıdırki, sobada olan 2450 milyon tezliyə uyğun olaraq (2450 000 000 X 2), bu sahədə olan molekullar 1 saniyədə 4 900 000 000 dəfə polyarlığin dəyişir, başqa sözlə , molekullar tezliyə uyğun olaraq (+) tərəf (-) –yə və yenidən, dəyişən sahədə uyğun olaraq(-) –dən (+) -ə cevrilərək ultrayüksək tezliklə fırlanır. Belə ki, 1 saniyədə 4 900 000 000 dəfə fırlanan molekullar bir — birinə sürtünərək istilik yaradır və bu da sobada olan yemeyin qızmasına səbəb olur. Bu isiliyi əllərimizi yaxud hər hansı bir əsyanı bir- birinə sürtdükdə də hiss edirik.

ƏDƏBİYYAT redaktə

A. Mehrabov və b. Fizika kursu. Maarif nəşriyyatı. Bakı 1982.