Narodnaya dağı
Narodnaya dağı[1], komi На́рода-Из, Şablon:Lang-mns) — Uralın ən yüksək zirvəsi. Dəniz səviyyəsindən yüksəklik 1895 metrdir. Dağ Komi Respublikası ilə Xantı-Mansi muxtar dairəsi sərhədində yerləşir. Zirvə Qütbönü Uralının ərazisində yerləşir.
| Narodnaya | |
|---|---|
| komi Нaрода-Из, Şablon:Lang-mns | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dağ sistemi | Ural |
| Dağ silsiləsi | Qütbönü Ural |
| Mütləq hündürlüyü | 1895 m |
| Nisbi hündürlüyü | 1.772 m |
| İlk fəthi | 1929 |
| Yerləşməsi | |
| 65°02′00″ şm. e. 60°07′00″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Rayon | |
|
|
|
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Tarix redaktə
Zirvəyə bu adı A. N. Aleşkov 1927-ci ildə SSRİ EA-nın Şimali Ural Kompleks Ekspedisiyası və Şimali Uralın ən yüksək dağlıq bölgəsini əvvəlcə ətraflı araşdıran 1924–1928-ci illərdəki Uralplan Kompleks Ekspedisiyasının tədqiqat işləri zamanı vermişdir (Sonralar bu ərazi Qütbönü Ural kimi tanınmağa başlayır). Sonra bir neçə qonşu zirvə də, Uralın tədqiqatçıları və ictimai xadimlərinin şərəfinə adlandırır: Karpinski, Didkovski. Ədəbiyyatda dağın adı ilə bağlı iki variant vardır. Birincisi variant dağın ətəyindən axan Naroda çayının olması ilə bağlıdır. İkinci variant isə Sovetlər Birliyi dövründə yeni dövlətin ideoloji simvollarına adlar qoymaq meyli ilə bağlıdır. Bu misal olaraq Lenin zirvəsi və Komunizm zirvəsini göstərmək olar. Aleşkov özü istifadə etdiyi ifadəyə dair yazılı dəlil qoymamışdır, lakin ekspedisiyanın təşəbbüskarı və onun ilk lideri B. N. Qorodkovu şəxsən tanıyan professor P. L. Qorçakovskinin ifadəsinə görə, Aleşkov hələ də rus dilindəki "xalq" sözündən yaranan Narodnaya adını xatırladır. Bu həqiqəti keçmişdə B. N. Qorodkov ilə aspiranturada oxuyan coğrafiyaçı və etnoqraf N. P. Arxipovda təsdiqləyir. Bu adla dağ 1954-cü ildə Böyük Sovet Ensiklopediyasına daxil edilir. Lakin onsuz da 1958-ci ildə Milkov və Qvozdetski universitetləri üçün yeni coğrafiya dərsliyində yeganə düzgün versiya Narodnayadır. Daha sonra elm adamları və yazarlar adın bu şərhinə qarşı dəfələrlə çıxış edirlər[2][3][4]. Komi dilində çay adından "Naroda" və ya "Naroda-İz" dən çıxan, təxminən 1930–1950-ci illər arasında istifadəyə verilmiş adlar da mövcuddur. Bu adlar 1954-cü ildə Böyük Sovet Ensiklopediyasına daxil edilmişdir. Bu o dövrün elmi ədəbiyyatında tez-tez rast gəlinir. "Naroda" adı 1 km-lik topoqrafik xəritədə də göstərilir (Q-41–97.98 nömrəli red. 1994)
Tarix redaktə
Yerli tarixçi V. Q. Karelin tərəfindən kəşf edilən yazılı mənbələrə görə, 1846-cı ildə Narodnaya dağı, XIX əsrin Macarıstan araşdırmaçısı A. Requli tərəfindən mansi dilində adı Poen-Urr altında xəritəyə salınmışdır.
Coğrafi təsvir redaktə
Dağın özü Qütbönü Uralın ətraf dağlarının fonunda heç bir şəkildə fərqlənmir. Bu ərazinin relyefi dərinliklərində göllərin yerləşdiyi karların olması ilə xarakterizə olunur. Burada buzlaqlar və qar sahələri var.
İstinadlar redaktə
- ↑ "журнал Первое сентября номер 2, Лазаревич К., 2006". geo.1september.ru (rus). 2017-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-25.
- ↑ Матвеев А. К. Географические названия Урала. Свердловск, 1980. — С. 181.
- ↑ "Матвеев А. К. Вершины Каменного пояса. Названия гор Урала. Челябинск, 1990". meridian.perm.ru (rus). 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-25.
- ↑ "Архипова Н. П., Ястребов Е. В. Как были открыты Уральские горы. Свердловск, 1990. — С. 172". urbibl.ru (rus). 2020-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-25.