Olenok
Olenok (saxa Өлөөн) — Rusiya ərazisində Şərqi Sibirdən axan çay. Krasnoyarsk diyarı ərazisindən axaraq Yakutiya ərazisində dənizə tökülür. Rusiyanın ən uzun çaylarından biridir. Cəmi 92 km məsafədə naviqasiya mümkündür[1]
| Olenok | |
|---|---|
.png) saxa Өлөөн | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Mənbəyi | Orta Sibir yaylası |
| • Yüksəkliyi | 1210 m |
| Mənsəbi | Laptevlər dənizi |
| • Yüksəkliyi | 0 m |
| Uzunluğu | 2292km |
| Su sərfi | 1.210 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 219000 km² |
|
Olenok Saxanın fiziki xəritəsində:
 72°59′01″ şm. e. 119°47′40″ ş. u. |
|
| DSR[ru] | 18020000112117600047229 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası redaktə
Çay Orta Sibir öndağlığı ilə Şimali Sibir çökəkliyi ilə axır. Laptevlər dənizinə daxil olan Olenok körfəzinə tökülür. Dənizə töküldüyü yerdə sahəsi 475 km² olan delta əmələ gətirir. Çayın uzunluğu 2292 km, hövzəsinin sahəsi 219 min. km² təşkil edir.
Çayın deltasında bir qrup adalar vardır: Canqılax, Kuqun-Arıta, Ulaxan Arı (iri adalar), Bılıktax-Arıta, Oççuquy-Arı, Oqonner-Arıta, Ot-Arı, Bolder-Arıta, Syuqyulder-Arlta, Olete-Arıta, Okuollax-Arıta, Kersyose-Arıta, Xobuox-Arıta, Kasyan-Arıta, Şved-Mayaktax-Arıta, Eppet-Belkey, Kyiryor-Arı, Tonqolox-Belkee, Xastax-Arı, Tiqyan-Arı, Xaxıs-Belkee, Borid-Arıta, İsay-Belkee (kiçik adaları).
Çayın dənizə töküldüyü yerdə Şaxtalax-Arı adası yerləşir.
Qolları redaktə
Əsas qolları: Arqa-Sala, Bur, Ukukit, Birekte, Kuoyka, Beençime, Buolkalax (sağdan), Siliqir, Alakit (soldan).
Yaşayış məntəqələri redaktə
- Olenok
- Xarıyalax
- Taymılır
- Ust-Olenok
Deltadakı axınlar redaktə
Ulaxan-Ues — nərələrin yayıldığı çaydır[2], burada balıq sənayesi inkişf etmişdir[3][4]. Burads: Oqonner-Kubata, Oqonner-Arıta, Ulaxan-Arı.
Hidrologiyası redaktə
Əsasən qar və yağış suları ilə qidalanır. Gursululuq dövrü iyundan sentyabra qədər davam edir. Oktyabrdan maya qədər buzla örtülü olur.
1965—1984 illər ərzində illik su sərfiyyatı.[5]
Əhəmiyyəti redaktə
Çay balıqlarla zəngindir. Cəmi 95 km naviqasiyaya yararlıdır.
Əlavə məlumat redaktə
Çayın mənsəbində Pronçiş Vasiliya Vasileviç və Tatyana Fedorovnanın qəbrləri vardır. 1936-cı ildə Böyük Şimal ekspedisiyasının üzvləri olmuşlar.
İstinadlar redaktə
- ↑ Оленёк Arxivləşdirilib 2022-01-27 at the Wayback Machine, География. Современная иллюстрированная энциклопедия. — М.: Росмэн. Под редакцией проф. А. П. Горкина. 2006.
- ↑ http://faolex.fao.org/docs/texts/rus52917.doc Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 23.04.74 г. N 246 О ДОПОЛНЕНИИ ПЕРЕЧНЯ РЕК, ИХ ПРИТОКОВ И ДРУГИХ ВОДОЕМОВ, ЯВЛЯЮЩИХСЯ МЕСТАМИ НЕРЕСТА ЛОСОСЕВЫХ И ОСЕТРОВЫХ РЫБ
- ↑ Ov Departamenti[ölü keçid]
- ↑ Департамент охотничьего хозяйства[ölü keçid]
- ↑ (ing.) Olenek Basin Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine, UNH/GRDC Composite Runoff Fields Arxivləşdirilib 2012-07-01 at the Wayback Machine