Penjina çayı (rus. Пенжина, kory. Мыгыкивэем) — Rusiya ərazisindən axan çay. Kamçatka diyarının Penjinski rayonu ərazisindən axır.

Penjina çayı
rus. Пенжина, kory. Мыгыкивэем
Ölkə  Rusiya
Mənbəyi  
 • Yüksəkliyi 738 m
Mənsəbi Penjin körfəzi
 • Yüksəkliyi 0 m
Uzunluğu 713 km
Su sərfi 680 m³/s
Hövzəsinin sahəsi 73500 km²
DSR[ru] 19090000112120000043681
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çayda Manila kəndləri (dəniz limanı var), Kamenskoye, Oklan, Slautnoye, Ayanka var

Coğrafiyası redaktə

Çayın uzunluğu 713 km, hövzəsinin sahəsi 73.500 km²-dir.

Çay Kolıma öndağlığından başlayır, yuxarı hissədə dərin dərədə, sonra isə dağlararası hövzədən axır. Penjinski ovalığına çatdıqdan sonra çayın yatağı meandrlaşır. Burada onun eni 600 m-ə çatır. Aşağı axarlarda çay Penjinski silsiləsi ilə Oklanski yaylası arasından axır. Oxot dənizinin Şelixov körfəzinin şimal-şərq hissəsindəki Penjin körfəzinə axır. Burada estuari əmələ gətirir. Mənsəbdə güçlü qabarmaların təsirinə məruz qalır. Burada qabarmanın hündürlüyü 13,4 m-ə çatır ki, bu da Rusiya çaylarının üçün ən yüksək göstərici və dünyada ən böyük göstəricilərdən biridir[1]. Çayda illik su sərfiyyatı 695 m³/s-dir.

Su rejimi redaktə

Penjina çayının qidalanmasının əsasını qar (65% -ə qədər) və yağış suları (25% -ə qədər) təşkil edir. İllik axınının 80% -ə qədəri mayın ortalarında başlayan yaz-yay selinin payına düşür. Onun maksimumu iyun ayında baş verir. Uzun müddət ərzində sel sularının axın sürəti 11700 m³/s təşkil edir. İl ərzində suyun səviyyəsindəki dalğalanma diapazonu çay boyunca 410 sm-dən 760 sm-ə qədər artır. İyulun sonu - avqustun əvvəllərində su azalır. Yaz və payız aylarında suyun səviyyəsi 4 m-ə qədər artan yağış daşqınları olur. Su səviyyəsinin aşağı olması oktyabrın birinci yarısında başlayır, ən aşağı suyun axıdılması (21 m³ / s-a qədər) mart ayında baş verir. Çay oktyabrın ortalarında donur. Buzun qalınlığı 160 sm-ə çatır[2]

Şəfaflığı redaktə

Suyun bulanıqlığı orta hesabla 30 q/m³-ə çatır. Düzənliyə çatdıqda 46 q/m³-ə qədər artır. Penjina çayının orta uzunmüddətli çöküntü axını ildə 1 milyon ton təşkil edir. Su zəif minerallaşmaya malikdir. Minerallaşma hidrokarbonat sinifinə və kalsium qrupuna aiddir.

Rusiyanın dövlət su reyestrinə görə, Anadır-Kolıma hövzəsi rayonuna daxildir.

Əməmiyyəti redaktə

Penjina çayında daşqınların zəifləməsi ilə Slautnoye ilə Ayanki arasında nəqliyyat mümkündür.

qabarma və çəkilmənin imkanlarını nəzərə alaraq Penjina çayının mənsəbində güclü bir qabarma və çəkilmə elektrik stansiyasınıən qurulması planlaşdırılır.

Kamenskoye - Manila magistral yolunun üç kilometrlik keçidi çayın buz başlamış səthindən keçir[3].

İstinadlar redaktə

  1. "Завершился второй этап совместных экспедиционных исследований КамчатНИРО, ВНИРО и МГУ им. Ломоносова в устьевой области рек Пенжина и Таловка". КамчатНИРО. 2015. 2018-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  2. "Penjina çayı". 2022-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.
  3. "Ледовая переправа через реку Пенжина открылась на севере Камчатки". "КАМЧАТКА-ИНФОРМ". 22 Января 2018. 2018-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-29.