Piyalə Paşa
Bu məqalədə bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. |
Piyalə Paşa(d. 1515 - ö. 1578) — Qanuni Sultan Süleyman dövründə 14 il kapitanı dərya vəzifəsində olmuş və mühüm qələbələr qazanmış bir Osmanlı dövlət xadimi və dənizçisidir.
| Piyalə Paşa | |
|---|---|
| türk. Piyale Mehmed Paşa | |
 Mersin Dəniz Müzeyində olan büstü | |
| 1553 – 1578 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Macarıstan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Osmanlı imperiyası, Kıbrıs |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | dənizçi[d] |
| Həyat yoldaşı | Gövhərxan Sultan |
| Dini | İslam |
| Rütbəsi | Admiral |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Həyatı redaktə
Əslən xarvatdı[1]. Atası sonradan müsəlman olaraq Əbdürrəhman adını almışdır. Mohaç müharibəsindən sonra Macarıstandan yığılan bir uşaq kimi kiçik yaşlarda Endurana gətirilib burada təhsil almışdır. 1547-ci ildə qapıçıbaşı olaraq saraydan çıxmışdır. Sonra Gelibolu bəylərbəyi olmuşdur[2].
1553-cü ildə aldığı bəylərbəylik ilə kapitanı dərya adı verilmiş və kapitanı dərya adını 1567-ci ilə qədər saxlamışdır. 1555-ci ilin yazında əmrində olan 60 gəmidən ibarət donanma ilə və Turqut Rəislə birlikdə Fransaya yardıma göndərilib. 1556-cı ilin yazında Orana hücum etdi lakin şəhərin İspaniya canişini Qraf Alcaudete, Mərakeş Sultanı Milli əs-şeyx ilə ittifaq bağladı və Piyalə Paşa qalanı ələ keçirə bilmədi. 1557-ci ildə yenə Turqut Rəislə birlikdə Tunisdə Bizerteyə bir axın tərtib edib və bu şəhər Osmanlılar əlinə keçdi. 1558de Majorcaya bir yürüş təşkil etdi və bu yürüşdə Balearık adasını ələ keçirdi. Bu uğurlarına görə Əlcəzair Bəylərbəyi titulu verilib. Sakız və Cerbe Adasını almış, Əlcəzairin ələ keçirilməsini başa çatdırmışdır. İspaniya, İtaliya və Fransa sahillərində 67-ə qədər kiçik ada ələ keçirmişdir. İspaniya Kralı II Felipenin donanmalarını zəiflətmiş və məşhur sərkərdələrini əsir almıştır
Osmanlı donanmasının bu uğurlarına qarşı olaraq İspaniya, Papalıq Dövləti, Malta, Neapol Krallığı, Cenova Respublikası və Florensiya Respublikası böyük bir ittifaq quraraq Cerbe adasına hücum etdilər və bu adanı ələ keçirdilər. Piyalə Paşa və Turqut Rəis bu müttəfiqlər donanması ilə 9-14 May 1560-cı il tarixində Tunisin Cerbe adası açıq Cerbe dəniz müharibəsinə başladılar. Piyalə Paşa komandasındakı Osmanlı donanması, İspan qüvvələrinin başına keçdiyi bir Xaçlı donanmasını məğlubiyyətə uğratdı. Osmanlıların əhəmiyyətli bir qələbə qazandığı bu müharibədə Xristianlar ittifaqı 60 gəmi və 18 min dənizçi itirdilər. Cerbe adası yenidən Osmanlılar əlinə geçdi.
II Səlimin qızı Gövhər Sultanla evlənib. 1564-cü ildə İspanyaya aid olan "Perron de Velz" adasını ələ keçirdi. 1565-ci ildə Maltanın mühasirə etməsində Turqut Rəis ilə birlikdə fəaliyyət göstərib. Amma Turqut Rəisin döyüşlərdə vurulması ilə qayıtmaq məcburiyyətində qaldı. 1566da Sakız adasını aldı. 1568-ci ildə kapitanı deryalıq vəzifəsi ilə bərabər üçüncü vəzir oldu. Sonra Lələ Mustafa Paşa sərdarlığı altında Kipri almaq üçün göndərilib. Buradakı uğurundan sonra ikinci vəzir titulu verildi.
Bu vəzifədə ikən 1578-ci ildə vəfat edən Piyalə Paşa Kasımpaşada öz tikdirdiyi Piyalə Paşa məscidinin yanındakı türbədə dəfn edildi.
İstinadlar redaktə
- ↑ [Yayın Kurulu, , İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.441 ISBN 975-08-0072-9| "Piyale Paşa", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi]
- ↑ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II say.41-42
Ədəbiyyat redaktə
- Yayin Kurulu, "Piyale Paşa", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.441 ISBN 975-08-0072-9
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II say.41-42 [1]
Xarici keçidlər redaktə
