Qəza

Qəza (rus. уе́зд) — 1.Orta əsrlərdə Osmanlı imperiyasında qazının olduğu inzibati ərazi – ilçə, qəza adlanırdı. 2.XIX əsrdə rusca "uyezd" sözünün qarşılığı kim azərbaycan dilində işlənməyə başladı. Vaxtilə bəzi ölkələrin inzibati ərazi bölgüsündə tətbiq edilmiş və hal-hazırda da bəzi ölkələrin inzibati ərazi bölgüsündə tətbiq edilən inzibati ərazi vahidi (adətən, 1-ci və 2-ci dərəcəli olur); Orta əsrlər Rusiyasında torpaq sahəsi.

• Rusiya imperiyasında 1775-ci ildən inzibati ərazi bölgüsündə tətbiq edilmiş 2-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (rus. уе́зд). Quberniyaların, yaxud vilayətlərin əraziləri inzibati cəhətdən qəzalara bölünürdü. RSFSR və SSRİ dövründə - 1929-cu ildə, həyata keçirilmiş inzibati islahatlar nəticəsində, inzibati bölgüdə qəza inzibati vahidindən tamamilə imtina edilmişdir.
  • Cənubi Qafqazın, o cümlədən Azərbaycanın şimalının Rusiya işğalı dövründə, 1840-cı ildən, bu ərazi nzibati cəhətdən 2-ci dərəcəli qəzalara bölünürdü.
  • Estoniya, Latviya, Moldaviya və Adayev qəzasında isə inzibati bölgüdə qəza inzibati vahidindən 1940-cı ildən imtina edilmişdir.
• Azərbaycan SSR-də 1920-ci ildən 1929-cu ilə qədər 1-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi.
• Latviyada 1920-ci ildən 1949-cu ilə qədər inzibati bölgüdə tətbiq edilmiş 1-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (latış. apriņķis‎).
• Litvada inzibati ərazi bölgüsündə tətbiq edilən 1-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (lit. apskritis); hal-hazırda Litva ərazisi inzibati cəhətdən 10 qəzaya bölünür.
• Estoniyada inzibati ərazi bölgüsündə tətbiq edilən 1-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (est. maakond); hal-hazırda Estoniya ərazisi inzibati cəhətdən 15 qəzaya bölünür.
• Moldovada 2003-c ilə qədər, Rumıniyada isə hal-hazırda da 1-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (rum. judeţ).
• Polşada 2-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi (pol. powiat). 1999-cu ildən Polşada 379 qəza - povyat var.
• Çində 3-cü dərəcəli inzibati ərazi vahidi.
  • Çin Respublikasında (Tayvan) 2-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi; Çin Respublikasının ərazisi inzibati cəhətdən 18 qəzaya bölünür.
• Koreya Respublikasında 2-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi;
  • KXDR-da 144 qəza var.
  • Cənubi Koreya Respublikasında 84 qəza var.
• Yaponiyada 2-ci dərəcəli inzibati ərazi vahidi, 2007-ci ildə Yaponiyada 398 qəza vardı.