Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu

Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu
Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu
	Wrangell–St. Elias National Park and Preserve
BTMB kateqoriyası — V (Qorunan landşaft/akvatoriya) ; və II (Milli park)
Sahəsi	33.683 km²;
Yaradılma tarixi	1980
Ziyarətçi sayı	87.158 nəf. (2012);
Yerləşməsi
	61°26′06″ şm. e. 142°57′13″ q. u.
Ölkə	ABŞ;
	nps.gov/wrst/index.htm
	Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu
UNESCO Ümumdünya İrsi
Tipi	Təbii
Kriteriya	(vii), (viii), (ix), (x)
Tarixi	1979 (3-cü sessiya)
Hissəsi	Kluane / Wrangell–St. Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek
İstinad nöm.	72ter
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu — ABŞ-nin Alyaska ştatında yerləşən milli parkı və qoruq. Milli park Ankoric şəhərinin qərbində yerləşmiş olub sahəsi 33.682,5 km²-dır. ABŞ-nin ən böyük milli parkıdır. ABŞ-nin ən kiçik 9 milli parkının ümumi sahəsindən də böyükdür. Qoruq ilə birlikdə sahəsi 53.320.757 km²-dır.

Milli park ABŞ-nin ikinci ən hündür zirvəsi olan 5.389 m hündürlüyündəki Sent-Elayas dağını və ətrafındakı əraziləri qorumaq məqsədi ilə qurulmuşdur. Dağın dəniz sahilindən cəmi 16 km uzaqda olması onun necə dik dağ olduğunun göstəricisidir. Bu parkın yaxınlığında ABŞ-Kanada sərhədi yerləşir. Bu dağlıq bölgənin Kanadada qalan hissəsi Kluan Milli Parkı adı ilə qorunur və bu zaman Sent-Elayas dağı Kanada üçün ikinci ən hündür zirvə sayılır. Bu milli parkın cənubunda Qlasier Körfəzi Milli Parkı yerləşir. Rangel-Sent-Elayas Milli Parkının 3.674 km²-lik bir hissəsi ABŞ-nin ən böyük ""Vəhşi Bölgəsi" elan olunmuşdur.

Tarixi redaktə

Milli parkın xəritəsi

Bu milli parka daxil olan ərazilər 1960 və 1970-ci illərdə siyasi problemlərə səbəb olmuşdur. Alyaska təbiətinin qorunması üçün səy göstərənlər ABŞ Konqresində var-yoxunu ortaya qoyurdular, amma Alyaska siyasətçiləri buna qarşı idi. Tərəflər təkliflərini bəyənməyincə sonda çarə kimi 39-cu ABŞ prezidenti Cimmi Karter imtiyazlarından istifadə edərək 1 dekabr 1978-ci ildə Rangel-Sent-Elayas Milli Parkının qurulması haqqında fərman verdi. Bu ərazilərin qorunması və idarəsi işi isə Milli Park Xidmətinə verilmişdir.

1979-cu ildə UNESCO Rangel-Sent-Elayas Milli Parkını və ona bağlı olan Kluan Milli Parkını Şimali Amerika boz ayısı, şimal maralı və digər nadir növlərə görə Ümumdünya irsi siyahısına salmışdır.

1980-ci ildə ABŞ Konqresi "Alyaskada Beynəlxalq Maraqlanılan Ərazilər Haqqında Qanun" (ingilis dilində: Alaska National Interest Lands Conservation Act" və ya qısaca ANILCA) çıxararaq Alyaskadakı 18 tarixi əraziyə milli park statusu vermişdir. Beləliklə uzun zaman davam edən siyasi gərginlik aradan qalxmış oldu.