Rixtersveld
Rixtersveld — Cənubi Afrikanın Şimali Burun vilayətinin şimal-qərb küncündə yerləşən sərt örtüklər və yüksək dağlar ilə səciyyələnən səhra mənzərəsidir. Düz qumlu sahil düzənliklərindən dəyişən mənzərələrlə doludur. Vulkanik qayanın iti dağlarına və Narıncı çayına qonşu olan Namibiya ilə sərhədi təşkil edir. Sahə dəniz səviyyəsindən hündürlükdə, Kornellbergdə 1377 m (4518 fut) arasında dəyişir. Cənubi Afrikadakı Şimali Burun vilayətinin şimal-şərq tərəfində yerləşən Rixtersveld, yer üzündə yeganə quru biomüxtəlifliyin qaynar nöqtəsi olaraq qəbul edilir və ərazinin böyük hissəsi mədəni dəyərlərinə görə UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Mirasına yazılmışdır.
| Rixtersveld | |
| Richtersveld Cultural and Botanical Landscape [* 1] | |
 | |
| Ölkə |
 CAR |
|---|---|
| Tip | Mədəni |
| Kriteriya | (iv), (v) |
| Keçid | 1265 |
| Region |
Afrika 28°36′0″S 17°12′14″E [* 2] |
| Daxil edilməsi | 2007 (31-ci sessiya) |
|
|
|
Rixtersveldnin Nama xalqı ənənəvi torpaqlarına sahib çıxmaq istədilər və gələcək tədqiqat və turizm üçün bu mühafizədən imtina etdilər. Ərazinin şimal hissəsində yaşayan və heyvanları otlamağa davam edən yerli Nama xalqı ilə Milli Parklar Şurası arasında 18 illik danışıqlardan sonra 1991-ci ildə razılıq olmuşdur. Onun sahəsi 1624.45 kvadrat kilometrdir (627.20 kv mi). Bu, Nana insanlar üçün rahat bir həyat tərzi olaraq bilinən mal-qaraları ilə mövsümi miqrasiya etdikləri və ekosistemdən istifadə etdikləri bir yerdir. Camaatın mühafizəsini şimaldan Rixtersveld Milli Parkı (Rixtersveld icması və Cənubi Afrika Milli Parkları tərəfindən idarə olunur), Nababiep təbiət qoruğu və Nama xalqına həyat tərzlərini davam etdirməyə imkan verən otlaq sahələri təyin etdi.
Rixtersveld Milli Parkı redaktə
Rixtersveld Milli Parkı Ai-Ais Rixtersveld sərhəd parkının Cənubi Afrika hissəsidir.
Ümumdünya İrsi redaktə
2007-ci ilin iyununda, Milli Parkın cənubunda və bərabər ölçüdə gözəlliyə malik bir ərazidə yerləşən "Rixtersveld Mədəni və Botanika Landşaftı" YUNESKO-nun Dünya İrsi Mirası adlandırılmışdır.[1] Milli Parkdan fərqli olaraq, Dünya İrsi Mirasının əsas zonasını təşkil edən Rixtersveld icma mühafizəsi almaz mədəninə məruz qalmır və nəticədə iki sahənin daha çox saf qalmasına sebeb olur.
İqlimi redaktə
Rixtersveld yay aylarının ortalarında təxminən 53 °C (127 °F) səviyyəsinə çatan sərt yay temperaturu ilə xarakterizə olunur. Gecələr sərin və şiddətli şeh gətirir. Su qıt olduğu üçün Rixtersvelddə həyat səhər sisindəki nəmdən asılıdır. Yerlilər bunu 'Ihuries' və ya 'Malmokkies' adlandırırlar və bu, bir sıra kiçik sürünənlər, quşlar və məməlilərin həyatda qalmalarını təmin edir.[2] Aprel-may ayları arasında temperatur daha mülayim səviyyələrə enir, bununla birlikdə iyun - avqust gecələri daha soyuq olur. Qışda tez-tez güclü küləklər olur və bunlar qum fırtınalarına səbəb olur. Qərbdə Atlantik okeanının təsirindən külək tez-tez soyuq olur. Rixtersveld qərbdəki sahil Sukulent Karo ekoloji ərazisi ilə şərqdə quru Nama Karo arasındakı keçid bölgəsidir. Rixtersvelddə yağış şərqdə illik 5 mm-dən qərbdə illik 200 mm-ə qədər dəyişir. Qərb dağlıq bölgəsi, əsasən, qış yağışlarını, okeandan selləri də qəbul edir. Portağal çayı boyunca şərq bölgəsi daha yağışlıdır və yayda yağış daha çox yağır, bu tez-tez böyük göy gurultulu leysan kimi olur.
Vəhşi həyat redaktə
Rixtersvelddə məməlilər, sürünənlər və müxtəlif quş növlərinin yaşayışı üçün əlverişli şərait var. Bunlara dukerlər, oğlaqlar, qaya antilopu, hartman dağ zebri, tünd boz meymun, vervet meymunu, qaraqulaq və afrika bəbiri daxildir. Sürünənlər arasında şişkin ilan, qara kobra kimi ilanlar və Nama nələng ilanı Agama növlərindən ibarət kərtənkələlər mövcuddur. Toxuculuq quşları, göyərçinlər və Qvineya quş növləri adətən quruda olur, yağış mövsümündə quş növləri daha da müxtəlif olur. Təhlükə olunan Rixtersveld çəyirtkəsi bölgə üçün endemikdir. Bundan əlavə bir neçə növ hörümçək və əqrəb də var.
Bitki örtüyü redaktə
Təxminən 4849 bitki növü, 40 faizi endemikdir. Rixtersvelddə bu bitki növləri sənədləşdirilmişdir və əsasən şirəli və aloe növlərindən ibarətdir. Bu ərazidə bir çox qeyri-adi bitki mövcuddur ki, onların da çoxu yer üzündə yoxdur.[3] Bunlardan ən başlıcası, "yarı adam ağacı" mənasını verən "Halfmensboom"dur. Bu, adi bitkinin insan formasına bənzədilməsindən irəli gəlir. Bu ağaclar yerli Nama xalqı tərəfindən yarı insan, yarı bitki qədim Namibiya evi üçün yas tutur.[2] Aloeendron ağac aloe üç endemik növü də burada tapılmışdır: dixotomum, pillansii və ramosissimum.
Mədəniyyəti redaktə
Ərazidə Nama və digər xalqlar yaşayır. Bütün ərazini sahibi olan yerli icma Milli Parkı, Cənubi Afrika Milli Parkları ilə birlikdə idarə edir və Ümumdünya İrsinin idarə edilməsinə tamamilə cavabdehdir. Hər iki sahə ənənəvi, köçəri çobanları tərəfindən qədim həyat tərzi və mədəniyyətlərini tətbiq etmək üçün istifadə olunur. Bir zamanlar Afrikanın bütün cənub-qərb hissəsini işğal edən Hottentotsu ənənəvi həyat tərzinin hər hansı bir dərəcədə yaşadığı son yerdir. O, Ümumdünya İrsi, Dünya İrs Konvensiyasının mədəni meyarları altında elan edilsə də, cəmiyyətin mədəni dəyərlərinin və davamlı mövcudluğunun ətraf mühitə bağlı olduğu qəbul edilir.[4]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ "About the World Heritage site" (İngilis). richtersveld-conservancy. 2019-09-27 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 "WELL, THIS IS EMBARRASSING" (İngilis). sa-venues. 2019-09-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "RICHTERSVELD NATIONAL PARK - VEGETATION: SUCCULENT KAROO" (İngilis). richtersveldnationalpark. 2019-09-27 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Richtersveld Cultural and Botanical Landscape" (İngilis). unesco.org. 2019-03-22 tarixində arxivləşdirilib.