Vikipediya

Samson

Samson (İvrit dilində: שִׁמְשׁוֹן,[1] Ərəb dilində: شمسون Şəmsun, Müasir Yunan dilində: Σαμψών) qədim ibranilərin fövqəltəbii güclərə sahib olduğuna inanılan əfsanəvi qəhrəmanıdır və qədim dövr sirr dünyasında yaşamışdır. Əhdi-Ətiqdə "Hakimlərin vəsiyyətnaməsi" adlı kitabında 12 İbrani hakimin sonuncusu olduğu düşünülməkdədir. Aslanı parçalayarkən, bir eşşəyə aid çənə sümüyü ilə bir çox fələstinlini öldürdüyü və onları əksər müharibələrdə məğlub etdiyi qulaqdan qulağa və yazılı şəkildə dövrümüzə gəlmişdir. Samson uzun saçlarından güc alırdı. Dalilaya aşiq idi. Onun bu sevgisindən xəbər tutan Dalila Samson yuxuda olarkən onun saçlarını kəsir, gözlərini kor edir və fələstinlilərə təslim edir. Samsonun saçları təkrar uzanır və Daqon məbədindəki bir mərasim zamanı binanın sütunlarını qırır və beləliklə min bir fələstinli dağıntı altında qalır.[2]

Samsonun aslanla mübarizəsi (1525). Alman İntibah dövrü rəssamı olan Lukas Kranaxın portretidir.

Haqqında redaktə

Hakimlərin kitabına görə Samsonun valideynləri Dan tayfasından idi. Allah Qüds yaxınlığındakı Zorada əkinçilik edən Manoa adlı bir kişinin sonsuz qadınina mələklərindən birini göndərir. Mələk qadına sonsuz olduğunu, ancaq hamilə qalacağını və uşaq dünyaya gətirəcəyini söyləyir.[3] Qadın baş verənləri ərinə danışır. Əri ona inanmır və Allaha yalvarır ki, mələyi geri göndərsin. Allah mələyi təkrar geri göndərir və mələk qadına söylədiklərini ərinə də söyləyir. Manoa Tanrıya çörək və oğlaq bəxş edir. Tezliklə bir oğlu oldu və adını Samson qoydu.[4]

Uşaq böyüyür və adaq olur. Allaha and verir ki, saçını kəsməsin, şərab içməsin və ölülərə toxunmasın. Samson olduqca güclüdür; Əlləri ilə bir aslanı öldürür, mindən çox finikiyalını eşşəyin çənə sümüyü ilə öldürür və tutulduğu Qəzzə şəhərinin qapılarını qıraraq qaçır.

Adaqlıq andını pozması ilə gücünü itirməsi əfsanənin mənəvi məzmununu yaradır. Samson andını ilk dəfə Timna şəhərində gördüyü bir qızla ziyafət teşkil edib əylənərkən pozur. Sonra o, israillilərin can düşməni hesab edilən finikiyalılardan olsa da, bu qızla evlənir. Toyda xahiş etdiyi bir tapmacaya görə qızla mübahisə edir və xanımı geri alındıqda Timnaya girir və çox sayda finikiyalını öldürür. Qəzzədə bir fahişə ilə birlikdə olarkən finikiyalılarla vuruşdu və onları uzaqlaşdırdı. Sonra Sorek vadisindən olan Delila [5] adlı başqa bir finikiyalıya aşiq olur və onun tələsinə düşüb düşmənlərinin əlinə keçir. Delila Samsonun gücünün uzun saçlarından gəldiyini öyrənir. Yuxuda olarkən saçlarını kəsir və Samsonu finikiyalılara təslim edir. Samson gözləri oyulduqdan sonra dəyirmanda qul kimi işlədilir. Ancaq saçları yenidən uzandiqda əvvəlki gücünə qovuşur və Allah Daqona adaq olunmuş böyük Fələstin torpağını məhv edir, özü də finikiyalılarla birlikdə məbəddə ölür.[6]

İslamda redaktə

Şəmsunun adı [7] Quranda açıq şəkildə bildirilmir, ancaq islam alimlərinin yazdığı klassik tarix kitablarında Şəmsun hekayəsi İsrailin mövcud mənbələrindən fərqli bir şəkildə rəvayət olunur.

İslamda Qurandakı bir çox ayənin müəyyən hadisələrdən sonra göründüyünə inanılır. Şəmsun mənbələrdə "Qədir" surəsinin səbəblərindən biri kimi xatırlanır. İbn Məsuddan köçüldüyünə görə bir dəfə Məhəmməd Peyğəmbərlə israillilər arasında Allah yolunda min ay cihad edən bir adam haqqında danışdı. Səhabələr şəxsə heyran oldular və öz əməllərini onunkindən az gördülər. Sonra "Qədr" surəsi nazil oldu:[8][9]

  Həqiqətən, biz onu Qədr gecəsində nazil etdik. Qədr gecəsi haqqında sizə nə dedi? Qədr Gecəsi min aydan daha xeyirlidir. Onda mələklər və ruh hər iş üçün Allahın izni ilə enirlər. O gecə dan ağarana qədər heç bir problem olmur.[10]  

Vehb B.Münebbihə görə anası onu Allaha adaq etmişdi. O, bir bütə ibadət edən icma şəhərindən idi. O, şəhərə yaxın yaşayırdı. Tək özü onlara qarşı cihad etmək üçün yola çıxdı. Bəzilərini öldürdü, bəzilərini əsir götürdü və cihadını davam etdirdi. Onları bir dəvənin çənə sümüyü ilə qarşılayardı. Onlarla toqquşduğunda susadığı zaman bu iki çənə sümüyündən təzə şirin su axırdı və ondan içirdi. Bu şəxsə böyük güc verilmişdi. Dəmir silah və ya başqa bir şey ona zərər vermirdi. Bu şəxsin adı Şəmsun idi.[11] Taberi Şəmsunun həyatından millətlər və hökmdarlar tarixindəki digər hissələrini təqdim edir. Şəmsun (və ya Samson) bir yunan kəndində yaşayırdı. Şəmsun Allaha bağlı idi. Anası onu məbədin xidmətinə adaq etmişdi. Yaşadığı şəhərin adamları bütpərəst idi, Şəmsunun evi onlardan bir neçə km məsafədə idi. Tək başına bütpərəst insanlara qarşı qəzəblənər, onları öldürərək qənimət alardı. Həyatını bu qənimətlə təmin edərdi. Bütpərəstlərlə döyüşərkən əlində bir dəvənin çənə sümüyü olardı və o, bu çənə sümüyü olmadan düşmanları ilə döyüşə bilməzdi. Susuz qalanda bu çənə sümüyündəki bir daşdan təzə su axardı və o da içərdi. O, çox güclü idi, onu zebt etmek mümkün deyildi. Bütpərəstlər müharibə yolu ilə onu məğlub edə bilməyəcəklərinə inandıqda, həyat yoldaşı vasitəsilə məğlub etmək qərarına gəldilər. Xanımı onu bağlamaq üçün möhkəm bir ip istədi və yatarkən əllərini boynuna bağladı. Şəmsun oyandı və ipi qırdı. Şəmsun bunu niyə etdiyini soruşanda, xanımı onun gücünü sınamaq istəyini bəhanə etdi.[12]

Həyat yoldaşı müxtəlif yollarla əl atsa da Şəmsun hər dəfə ipdən qurtuldu. Daha sonra xanımı onu nə ilə bağlasa qurtula bilməyəcəyini ondan soruşdu. Şəmsun ona dedi: "anam məni adaq edib, ancaq öz saçlarım məni zəbt edə bilər". Yatarkən xanımı bu dəfə onun əllərini Şəmsunun saçlarından istifadə edərək bağladı. Daha sonra düşmənlərə xəbər verdi. Bütpərəstlər gəlib Şəmsunun qulaqlarını kəsdilər, gözlərini çıxartdılar və məbədin minarəsinin arxasında dayandıb onu ifşa etdilər. Minarə bir neçə sütuna söykənirdi. Hökmdar və xalq Şəmsunun edamını izləmək üçün bir yerə toplaşdılar. Orqanları kəsilmiş Şəmsun Allaha dua etdi və özünün xalqın başına bəla olmasını dilədi. Allah onun duasını qəbul etdi və xalqın onu seyr etməyə getdiyi minarənin iki dirəyini tutaraq onu yelləməsinə ilham verdi. Sütunlar çəkildikdən sonra Şəmsunun orqanları əvvəlki vəziyyətinə qayıtdı, minarə onun üzərindəki insanlarla birlikdə çökdü və həmin camaatı məhv etdi.[13]

Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ Toorn, Van der; və b. Dictionary of deities and demons in the Bible. Google Books. səh. 404. 2018-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-14. (#explicit_et_al)
  2. ↑ "Samson" , Genel Kültür Ansiklopedisi (4. cilt). Sabah (gazete). səh. 1847. (#apostrophe_markup)
  3. ↑ Tanah; Hâkimler, 13:3
  4. ↑ Tanah; Hâkimler, 13:24
  5. ↑ Tanah; Hakimler, 16:4
  6. ↑ Tanah; Hakimleri, 16:4-30
  7. ↑ Milletler ve Hükümdarlar Tarixi III. Milli Eğitim Yayımevi. 1991. səh. 941.
  8. ↑ Beyhaki, es-Suneni'l-Kübrâ, IV, 306; İbn-i Kesir, Tefsir, IV, 531
  9. ↑ Ebu’l-Leys Semerkandi, Tefsiru’l Kur’an, Sezgin Naşriyat ve Ciltevi: 6/452-453
  10. ↑ Kuran, 97:1-5 Arxivləşdirilib 2018-02-06 at the Wayback Machine
  11. ↑ [Exégètes du Coran - Tafssir Al Qur'an de Cheikh Al Imâm Abû 'Abdi Llâh Muhammad Ibn Ahmad Ibn Abî Bakr Al-Ansârî Al-Qurtubî ابو عبد الله محمد ابن احمد ابن ابي بكر الانصاري القرطبي - تفسير القرطبي - Tafsir Al-Qurtubi: Arabic Classical Commentary of the Holy Qur'an "Tafssir Al Quran De Cheikh Al Imam Abu Abdi Llah Muhammad Ibn Ahmad Ibn Abi Bakr Al Ansari Al Qurtubi Juz 22"] (#bad_url) (Arabic). 2015-01-15. 2019-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-05.
  12. ↑ a.g.e. s.941-942
  13. ↑ a.g.e. s.942-943
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Samson&oldid=7423942"