Stendal

Stendal (fr. Stendhal; 23 yanvar 1783 – 23 mart 1842) əsl adı Mari-Henri Beyle olan fransız yazıçı.

Mari-Anru Beyl
fr. Stendhal
Doğum adı	Marie-Henri Beyle
Təxəllüsü	Stendal
Doğum tarixi	23 yanvar 1783
Doğum yeri	Qrönobl, Fransa
Vəfat tarixi	23 mart 1842 (59 yaşında)
Vəfat yeri	Paris, Fransa
Vəfat səbəbi	insult
Dəfn yeri	Monmartr qəbiristanlığı
Vətəndaşlığı	Fransa
Fəaliyyəti	yazıçı, avtobioqraf[d], gündəlik yazıçısı[d], bioqraf, roman yazıçısı, diplomat, sənətşünas
Əsərlərinin dili	fransız dili
İstiqamət	realizm
Janr	roman
Tanınmış əsərləri	Qırmızı və qara, Vanina Vanini
Mükafatları
Stendal Vikimənbədə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xarakterlərin daxili psixoloji vəziyyətini yaxşı aça bildiyi üçün realizm nümayəndələrindən biri sayılır. 1830-cu ildə yazılmış "Qırmızı və qara" və 1839-cu ildə yazılmış "Parmanın kartezian kilsəsi" romanları ilə tanınır.

Həyatı

1783-cü ildə Qrönoblda dünyaya gəlmişdir. Vəkil ailəsində doğulmuşdur. 7 yaşında ikən anasını itirən S. humanist və respublikaçı olan babasının himayəsində böyümüşdür. 1799-cu ildə həribi nazirlikdə qulluğa girmiş, I Napaleonun İtaliya səfərində (1800) iştirak etmişdir.1806–14 illərdə intendant kimi Napaleonunir sıra hərbi səfərlərində, o cümlədən Rusiyaya yürüşündə iştirak etmiş, Moskvanın yandırılmasının , Borodino düyüşünün fransız ordusunun Rusiyadan qaçmasının şahidi olmuşdur. Napaleonun süqutundan sonra İtalyaya getmiş, karbonarlar hərəkatının rəhbərləri ilə əlaqə saxlamış, italyan romantikləri ilə yaxınlaşmış, 1821-ci ildə Fransaya qayıtmış, ədəbi həyatda fəal iştirak etmişdir.

1814-cü ildə Milana köçmüşdür. Stendalın 200-dən çox ədəbi təxəllüsü olmuş, lakin Stendal (alman sənətşünasir Vinkelmanın doğulduğu kiçik şəhər) təxəllüsü ilə məşhurlaşmışdır. Bir sıra əsərləri ölümündən sonra nəşr olunmuşdur. İlk əsərləri musiqiyə aid olmuşdur. Stendalın ədəbi yaradıcılığı fransız tənqidi realizminin ilkin mərhələsidir: "Roma, Neapol, Florensiya(1817)" , "Məhəbbət haqqında(1822)" Rasin və Şekspir (1823–1825) " və s. kitablarında idealist esstetikaya, ədəbi ehkamlara, incəsənatin ictimai vəzifəsini,

realizmi, təbiiliyi və hayatiliyi mudafiə etmişdir. S. romanlarında xüsusilə məşhur " Qırmızı və Qara" romanında burja cəmiyyətinin ictimai və əxlaqi çürüklüyü , Fransa burja inqilabından sonrakı ictimai həyat, mutərəqqi, inqilabi qüvvələrlə irtiça arasındakı mübarizə əksini tapmışdır. Həm kohnə mürtəci qüvvələrin nifrəti və yeni burja qaydalarının amansızlığı ilə qarşılaşan yeksək təbiətli, bacarıqlı, ehtiraslı gənc nəsil bu mübarizədə çox vaxt məğlub olmuşdur.

Əsərləri

Romantizm dövründə yaşamış Stendalın realist əsərləri kifayət qədər qiymətləndirməmişdi. Stendalın əsərləri özündə ironiyanı, psixoloji və tarixi təsvirləri birləşdirir.

Stendal romanlar novellalar müəllifidir. Bununla yanaşı onun "Napoleonun həyatı" adlı bioqrafik və avtobioqrafik əsərləri də var.

• "Roma, Neapol, Florensiya"1817)
• "Məhəbbət haqqında"1822)
• " Rasin və Şekspir"(1823–1825)
• " Armans"(1827)
• Vanina Vanini (1829)
• Qırmızı və qara (1831)
• "Parma monastrı" (1839)
• " Lucyen Leven" (1834–1836)
• "Anri Bryuların həyatı" (1835)
• "Xudbinin xatirılıri"(1832)
• "Lamyel" (1839–1842. bitməmişdir)

Həmçinin bax

• Stendal sindromu