Tahirə Tahirova
Tahirə Əkbər qızı Tahirova (7 noyabr 1913, Bayramalı – 26 oktyabr 1991, Bakı) — Azərbaycan diplomatı, dövlət xadimi, Azərbaycan SSR xarici işlər naziri (1959–1983), Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini (1963–1968).
| Tahirə Tahirova | |
|---|---|
 | |
Azərbaycan SSR xarici işlər naziri | |
| 26 mart 1959 – 24 noyabr 1983 | |
| Əvvəlki | Mahmud Əliyev |
| Sonrakı | Elmira Qafarova |
| 29 aprel 1963 – 28 fevral 1968 | |
| Sədr | Ənvər Əlixanov |
Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Dövlət Elmi-Tədqiqat İşlərini Əlaqələndirmə Komitəsinin sədri | |
| 12 oktyabr 1961 – 29 aprel 1963 | |
| Əvvəlki | komitə yaradılıb |
| Sonrakı | Böyükağa Əzimov |
Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Dövlət Elm-Texnika Komitəsinin sədri | |
| 10 avqust 1957 – 4 sentyabr 1961 | |
| Sonrakı | komitə ləğv edilib |
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Şurasının sədri | |
| 5 aprel 1954 – 4 dekabr 1956 | |
| Əvvəlki | Zəhra Kərimova |
| Sonrakı | Şəfiqə Bədəlova |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 7 noyabr 1913 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 oktyabr 1991 (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | diplomat, siyasətçi, sindikatçı[d] |
| Həyat yoldaşı | |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
|
|
|
| Təltifləri |
    |
Həyatı redaktə
Tahirə Əkbər qızı Tahirova 1913-cü il noyabr ayının 7-də Rusiya imperiyasının Zakaspiysk vilayətinin (indiki Türkmənistan) Mərv qəzasında, Bayramalı kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur.
1935-ci ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunu bitirmiş və bununla da neft sənayesi üzrə ali təhsil alan ilk azərbaycanlı qadın-mütəxəssis olmuşdur.
Türk, ingilis və rus dillərini bilirdi.[1]
1983-cü ildə Tahirə Tahirova təqaüdə çıxmış, 1991-ci il oktyabrın 26-da vəfat etmiş və II Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.
Ailəsi redaktə
Tahirə Tahirova Şuşa şəhərinin məşhur əsilzadə ailələrindən olan Tahirovlar nəslindəndir.
Fəaliyyəti redaktə
Əmək fəaliyyətinə 1936-cı ildən elmi işçi kimi başlamış, daha sonra 1940-cı ildə Azərbaycan Neft Elmi-Tədqiqat İnstitutuna direktor təyin olunmuşdur. Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində çalışdığı 1942-ci ildən etibarən II Dünya müharibəsi illərində cəbhənin fasiləsiz neft təchizatına cavabdeh idi. 1949-cu ildə isə partiya işindən Azərbaycan Sənaye İnstitutunun "Neft yataqlarının istismarı kafedrası"nda elmi-pedaqoji fəaliyyətinə qayıdaraq, 1953-cü ildə texniki elmlər namizədi dərəcəsini alır. 1959-cu ildə SSRİ XİN-in Diplomatik Akademiyasını bitirir.
1954–1957-ci illərdə Azərbaycan Həmkarlar İttifaqı Şurasının sədri, 1957–1959-cu illərdə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Elm-Texnika Komitəsinin sədri, Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Dövlət Elmi-Tədqiqat İşlərini Əlaqələndirmə Komitəsinin sədri, 1959–1983-cü illərdə Azərbaycan SSR xarici işlər naziri və paralel olaraq, 1963–1968-ci illərdə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini işləmişdir.[2]
1968-ci ilədək olan dövrdə o, SSRİ-nin müttəfiq respublikalarında (BMT-də öz nümayəndəlikləri olan Ukrayna SSR və Belorusiya SSR istisna olmaqla) mövcud olmuş qaydaya əsasən, xarici işlər nazirinin vəzifəsini digər vəzifələrlə yanaşı icra etmişdi. Lakin Tahirovanın səyləri nəticəsində Azərbaycan Ukrayna və Belorusiyadan sonra ilk müttəfiq respublika oldu ki, bu vəzifə o biri nazir vəzifələri kimi ayrıca vəzifə şəklində icra olunmağa başladı. Beləliklə, 1968-ci ildə öz xahişi ilə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini vəzifəsindən azad olunaraq bütün gücünü diplomatik fəaliyyətə həsr etmişdir.[3]
Tahirə Tahirova 1980-1988-ci illərdə baş vermiş İran-İraq müharibəsi zamanı SSRİ-nin sülh üçün vasitəçilik edən komandasının da üzvü olmuşdur.[4]
O, nazir işlədiyi müddətdə Azərbaycan diplomatlarının SSRİ-nin səfirliklərində işləməsinə, Diplomatik Akademiyada oxumalarına diqqət yetirmişdir.
Bundan əlavə, o, Sovet hökumət və parlament nümayəndə heyətlərinin üzvü olaraq BMT Baş Assambleyasının iclaslarında iştirak edərək, eləcə də, Azərbaycan SSR-ə səfər edən yüksək səviyyəli qonaqların qəbul olunmasında iştirak etmişdir.
SSRİ Ali Sovetinin 4-cü çağırış, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 3, 5–7-ci çağırışlarının deputatı olmuşdur.
Mükafatları redaktə
1976-cı ildə Tahirə Tahirova diplomatik fəaliyyətdə xüsusi xidmətlərinə görə SSRİ Xarici İşlər Nazirliyinin təqdimatı ilə "Xalqlar dostluğu" ordeni ilə təltif olunmuşdur.
Bundan başqa, "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni, "Lenin" ordeni, "Şərəf nişanı" ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.[4]
Mənbə redaktə
- Ənvər Çingizoğlu, Tahirovlar, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2007, № 1, səh.18–25
İstinadlar redaktə
- ↑ "Ministers of Foreign Affairs of Azerbaijan. Tahira Tahirova". 2022-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-08.
- ↑ "Biographies. Tahira Tahirova". 2011-07-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-08.
- ↑ "Azerbaijan Portal. The history of the Ministry". 2011-07-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-08.
- ↑ 1 2 Galina Mikeladze. "Женщины Азербайджана: Ханум-министр Таира Таирова" [Women of Azerbaijan: The Minister Tahira Tahirova]. News.az. 2008-03-08. 2012-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-08.
Xarici keçidlər redaktə
- Azərbaycanın ilk qadın xarici işlər naziri Tahirə Tahirovanın hekayəti Arxivləşdirilib 2014-04-03 at the Wayback Machine
- Tahirə Tahirova Arxivləşdirilib 2008-10-13 at the Wayback Machine