Van qırğızları
Van qırğızları — dünyadakı qırğızların diaspora hissələrindən biri. Van qırğızları hal-hazırda Türkiyənin şərqindəki Van gölünün şimalında Ulupamir kəndində 1980-ci illərdən etibarən yaşamaqdadırlar.[1] Buna görə də, Qırğızıstandakı alimlər onları Van qırğızları olaraq adlandırmışlardır. Əsas kökləri Əfqanıstanın Pamir bölgəsinə yerləşən İçeri qırğızlarından gəlir.[2]
Haqqında redaktə
Hal-hazırda Türkiyənin Şərqi Anadolu bölgəsindəki Van ilinə yerləşən qırğızlar Van qırğızları olaraq adlandırılmışlardır. Bu qırğızların Orta Asiyadan ayrılmaları rus işğalı ilə başlamışdır. Tacikistanda Murqab tərəfindən Əfqanıstanın Pamir bölgəsinə gəlmiş, buranın yerli qırğızları ilə bütünləşilmişdir. Sovet ordusunun təzyiqi nəticəsində Əfqanıstanda sosialist hakimiyyət yaradıldıqda sonra buradakı qırğızların bir hissəsi də Rahmanqul Xan rəhbərliyində Pakistana getmişdirlər. Lakin burada çox qala bilməmiş, sonunda 1982-ci ildə Türkiyəyə gəlmişdirlər. Van qırğızlarının həm Qırğızıstanda, həm də Orta Asiyanın başqa ölkələrində yaxınları vardır. Qırğızıstanda Oş bölgəsinin Çon-Alay rayonunun Kaşka-suu kəndi sakinləri ilə qohumdurlar. Bişkekdə də bəzilərinin qohumları vardır.
Adət-ənənə redaktə
Milli oyunları, yemək mədəniyyətləri Qırğızıstandan ayrı deyildir. Türkiyəyə yerləşmiş qırğız türklərinin çoxu hal-hazırda Qırğız dilini unutmağa başlamış və əsasən gənclər bir-birləri ilə Türkiyə türkcəsində danışmağa üstünlük verirlər.[3]
Van Qırğızları Əfqanıstandandır, buna görə də onların adətləri Əfqan Qırğızları ilə eynidir. Paltar mədəniyyəti Əfqan qırğızlarının mədəniyyətinə bənzəyir.
Milli oyunların və yeməklərin Qırğızıstandakı qırğızlardan heç bir fərqi yoxdur.
Qoyun kəsmək, şorba tökmək, borsok etmək və qonaq əyləndirmək adəti qorunub saxlanıldı. At yarışları, uşaq güləşi, güləş və atçılıq oyunları bizim kimi eynidir.
Van qırğızlarını Ala-Too-dan fərqləndirən şey qırğız dilinin dialekt xüsusiyyətidir.
Türkiyədə yaşayan qırğızların çoxu indi qırğız dilini unudurlar. Yalnız yaşlı nəsil qırğız dilində deyil, bütün gənclər məktəbdə türk dilində oxuyur və bir-biri ilə yalnız türk dilində ünsiyyət qururlar.
Vanda yaşayan qırğızlar ənənəvi olaraq hər il bayramı qeyd edirlər. Tədbirdə qırğız mədəniyyəti: milli mətbəx, adət-ənənələr, sənətkarlıq və milli oyunlar nümayiş olunacaq. Tədbirdə qırğız mədəniyyəti: milli mətbəx, adət-ənənələr, sənətkarlıq və milli oyunlar nümayiş olunacaq. On On Milli oyunlardan “er oodarış”, “ulak tartış”, və “at çabış” oynayırlar.[4]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ "Вандыктар кыргыз мугалим суроодо". azattyk.org. 21 iyun 2020. 2021-06-23 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ . barakelde.org http://www.barakelde.org/news:35115/ (#bare_url_missing_title). 2012-10-21 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Pamir Dağlarından Van'a Yerleşen Kırgızlar". orhaajans.com. 2022-01-21 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Van'da yaşayan Kırgızlar geleneklerini sürdürüyor". hurriyet.com.tr. 2021-06-17 tarixində arxivləşdirilib.