Zalanqo rəqsi

Zalanqo rəqsi (yun. Χορός του Ζαλόγγου, Horos tou Zalongou) - Yunanıstanın Souli bölgəsində yaşayan yerli əhalinin özlərini dağdan atmaqla gercəkləşdirilmiş kütləvi intihar hadisəsi. 1803-cü ildə Osmanlı imperiyası ilə Soulitlər arasında baş verən müharibədə osmanlı ordusu qalib gəlmişdir. Osmanlıların əlinə sağ keçmək istəməyən qadınlar, başda uşaqları olmaqla özlərini Zalanqo dağından ataraq kütləvi intihar etmişdir. Hadisənin 1803-cü ilin 16 dekabr tarixində baş verdiyi ehtimal olunur.^[1] Hadisə ilə bağlı eyni adda rəqsdə mövcuddur.^[2] Qadınların müxtəlif rəqs elementlərinin müşayiəti altında intihar etdikləri rəvayət olunur. Vallja e Zallongut (Zalanqo rəqsi) Çameriya albanlarının mədəniyyətlərində də geniş yayılmışdır.^[3]

Tarixi redaktə

1803-cü ilin dekabr ayında Osmanlı imperiyası ilə Soulitlər arasında baş tutan müharibdə osmanlı-alban əsilli Əli Paşanın birlikləri qalib gəldi. Soulitlər məğlubiyyətdən sonra Soulini tərk etməyə başladılar.^[4] Təxliyə zamanı bir qrup qadın və uşaqlar, Epirdə yerləşən Zalanqo dağında Əli Paşanın birlikləri tərəfindən mühasirəyə alındı.^[4] Qadınlar əsir düşməmək və sonradan kölələşdirilməmək üçün özlərini Zalanqo dağından ataraq kütləvi intihar etməyə başladılar. Birinci uşaqların, sonra qadınların özlərini sıldırım qayalardan atdığı ehtimal olunur.

Rəvayətə görə qadınlar kütləvi intihardan əvvəl müxtəlif musiqi və rəqslər ifa etmişdilər.^[5] Hadisə Avropada böyük marağa səbəb olmuşdur. Fransız, romantik rəssamı Ari Şeffer 1827-ci ildə Paris Salonuna Soulit qadınları (fr. Les Femme souliotes) adlı rəsm əsərini təqdim etmişdir.^[6] Bu gün Zalanqo dağında kütləvi intihar etmiş insanların xatirinə abidə ucaldılmışdır.^[7]

Mahnı redaktə

Yunanıstanda Zalanqo rəqsi nəğməsi geniş yayılmışdır.^[8] Yunan xalq mahnısı olan Zalango rəqsinin sözləri aşağıdakı kimidir;

Azərbaycanca	Yunanca
Əlvida səfil həyat, Əlvida şirin həyat, və sənə də mənim pərişan ölkəm, Əlvida sonsuza qədər Əlvida baharlar, vadilər, təpələr və dağlar Əlvida baharlar və sənə də soulidən olan qadınlar Nə balıq quruda yaşayır, Nə çiçək quruda və soulidən olan qadınlarda Azadlıqsız yaşaya bilməzlər Əlvida baharlar, ... Soulidən olan qadınlar Həyatda qalmaqla deyil sadəcə, Biriləri ölməyi də bacarır Əsarətlə razılaşmadan. Əlvida baharlar, ...	Έχε γεια καημένε κόσμε, έχε γεια γλυκιά ζωή Και ’συ δύστυχη πατρίδα έχε γεια παντοτινή. Έχετε γεια βρυσούλες λόγγοι, βουνά, ραχούλες Έχετε γεια βρυσούλες και σεις Σουλιωτοπούλες Στη στεριά δε ζει το ψάρι ούτ’ ανθός στην αμμουδιά Κι οι Σουλιώτισσες δεν ζούνε δίχως την ελευθεριά. Έχετε γεια βρυσούλες ... Οι Σουλιώτισσες δε μάθαν για να ζούνε μοναχά Ξέρουνε και να πεθαίνουν να μη στέργουν στη σκλαβιά. Έχετε γεια βρυσούλες ...

İstinadlar redaktə

↑ Karanikas, Dr. Alex. "The Dance of Zalongo". Hellenic Communication Service. 5 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 June 2016.
↑ Royal Society of Canada, 1943. səh. 100; International Folk Music Council, 1954. səh. 39.
↑ Sako, 1961.
↑ ¹ ² Sakellariou, 1997. səh. 250–251.
↑ Royal Society of Canada, 1943. səh. 100; International Folk Music Council, 1954. səh. 39; Papaspyrou-Karadēmētriou, Lada-Minōtou və Ethniko Historiko Mouseio, 1994. səh. 47; Pritchett, 1996. səh. 103.
↑ Athanassoglou-Kallmyer, 1989. səh. 102.
↑ Pritchett, 1991, p. 219 (Footnote #326); Pritchett, 1996. səh. 103.
↑ International Folk Music Council, 1954. səh. 39.

Mənbə redaktə

Athanassoglou-Kallmyer, Nina M. French Images from the Greek War of Independence (1821-1830): Art and Politics under the Restoration. New Haven, Connecticut: Yale University Press. 1989. ISBN 0-300-04532-8. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
International Folk Music Council. Journal of the International Folk Music Council, Volumes 6-10. Cambridge, England: Published for the International Folk Music Council by W. Heffer & Sons. 1954. 2022-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Mynatt, Constance Virginia; Kaiman, Bernard D. Folk Dancing for Students and Teachers. Dubuque, Iowa: Wm. C. Brown Co. 1968. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Papaspyrou-Karadēmētriou, Euthymia; Lada-Minōtou, Maria; Ethniko Historiko Mouseio (Greece). The National Historical Museum. Athens, Greece: Historical and Ethnological Society of Greece. 1994. ISBN 960-85573-0-5. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Pritchett, William Kendrick. Greek Archives, Cults, and Topography. Amsterdam, The Netherlands: J.C. Gieben. 1996. ISBN 90-5063-147-9. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Pritchett, William Kendrick. The Greek State at War, Volume 5. Berkeley, California: University of California Press. 1991. ISBN 0-520-07374-6. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Mero Rrapaj, Fatos. Këngë popullore nga Çamëria [Popular songs from Chameria]. Tirana, Albania.: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore. 1983.
Royal Society of Canada. Mémoires de la Société Royale du Canada. Ottawa, Canada: Royal Society of Canada. 1943. 2022-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Sakellariou, M. V. Epirus: 4000 Years of Greek History and Civilization. Athens, Greece: Ekdotike Athenon. 1997. ISBN 960-213-371-6. 2021-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.
Sako, Zihni, redaktor Mbledhës të Hershëm të Folklorit Shqiptar (1635-1912). Tirana, Albania: Instituti i Folklorit, Sektori i Folklorit Letrar. 1961. 2022-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-02.

[1] Karanikas, Dr. Alex. "The Dance of Zalongo". Hellenic Communication Service. 5 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 June 2016.

[2] Royal Society of Canada, 1943. səh. 100; International Folk Music Council, 1954. səh. 39.

[Sako-3] Sako, 1961.

[Sakellariou250–251-4] ¹ ² Sakellariou, 1997. səh. 250–251.

[5] Royal Society of Canada, 1943. səh. 100; International Folk Music Council, 1954. səh. 39; Papaspyrou-Karadēmētriou, Lada-Minōtou və Ethniko Historiko Mouseio, 1994. səh. 47; Pritchett, 1996. səh. 103.

[6] Athanassoglou-Kallmyer, 1989. səh. 102.

[7] Pritchett, 1991, p. 219 (Footnote #326); Pritchett, 1996. səh. 103.

[8] International Folk Music Council, 1954. səh. 39.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]