Şərqi Türkistan: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Şərqi Türküstan adı dəyişdirildi. Yeni adı: Şərqi Türkistan: Belə tanınıb. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:
'''Şərqi Türküstan''', ([[Uyğur dili]]: Sherqiy Türkistan شەرقىي تۈركىستان)
Böyük və vahid Türküstan elləri Sovet İmperiyası və Çin Xalq Respublikası arasında qərb hissəsində keçmiş türk-sovet respublikaları, şərq hissəsində isə [[Uyğur]] Muxtar Vilayəti olmaqla iki hissəyə bölünmüşdür. [[Tyan Şan]] (Tanrı Dağ(?), uyğur-ing. Tengri Tagh) və Pamir dağ silsilələri iki türk məmləkəti arasında sərhəd təşkil edir. Şərqi Türküstanda Türk dünyasının bir çox tarixi əhəmiyyətli şəhərləri yerləşir. Bunlardan [[Qaşğar]], [[Hotan]], [[Turfan]], [[Yarkənd]], [[İli]] (Gülcə), [[Kumul]], [[Aksu]], [[Kuçar]] (Köçər) və Altayı misal göstərmək olar.
== Coğrafiya ==
Şərqi Türküstan ərazisi 1,6 milyon (bəzi rəqəmlərə görə, 1,8) kvadrat kilometr olan, şimaldan Altay, cənubdan [[Pamir dağları]] ilə əhatələnmiş, tam mərkəzində isə Tanrı dağlarının ucaldığı, türk tarixinin müqəddəs izlərini özündə daşıyan bir bölgədir. Paytaxtı [[Urumçi]], rəsmi dilləri uyğur və standart çin dilləridir.
Tanrı dağı Şərqi Türküstanı iki hissəyə bölür – şimalda Cunqarya, cənubda isə Tarım hövzəsi yerləşir. Tarım hövzəsi 900 min kvadrat kilometrlik sahəsi ilə bölgənin yarısından çoxunu tutur. Hövzənin geniş hissəsi Təklaməkan səhrasına düşür. Tanrı dağları ilə [[Altay dağları]] arasında qalan [[Cunqarya hövzəsi]] isə daha əlverişli bölgə sayılır. Şərqi Türküstanın paytaxtı Urumçi də məhz bu hövzədə yerləşir.
== Tarix ==
Sətir 45 ⟶ 47:
Uyğurlar [[1949]]-cu ildən sonra da müstəqillik və haqları uğrunda mübarizələrini davam etidirblər. Lakin Şərqi Türküstanın azadlıq istəyən ziyalıları ya həbsə, ya da sürgünə göndəriliblər. Son 50 ildə Şərqi Türküstanın problemlərini dünyaya çatdırmağa çalışan ən məşhur isimlərdən biri İsa Yusif Alptəkin olub. Şərqi Türküstanın simvolu halına gələn İsa Yusif Alptəkin [[1901]]-ci ildə Kaşqarda anadan olub. [[1936]]-cı ildə Çin Respublika Məclisinə seçilib.[[1947]]-cü ildə Şərqi Türküstan hökumətinin baş katibi olub. [[1949]]-cu ildə Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun Şərqi Türküstana yerləşdirilməsindən sonra Hindistana – Kəşmirə sığınıb. [[1954]]-cü ildə Türkiyəyə köçub və orada Şərqi Türküstan Mühacirlər Cəmiyyətini qurub və Şərqi Türküstanın səsini dünyaya duyurmağa çalışıb. [[1995]]-ci ildə dünyasını dəyişib. Oğlu Erkin Alptəkin də Şərqi Türküstan azadlıq hərəkatının iştirakçılarındandır, hazırda Almaniyada yaşayır.
== Xarici keçidlər ==
*[http://hurgokbayrak.com/ Hür Gökbayrak : Doğu Türküstanın sesi]
*[http://www.xinjiang.gov.cn/10050/10051/index.htm The Government of The Xinjiang Uyghur Autonomous Region of China]
Sətir 51 ⟶ 54:
*[http://www.uygur.org/ Eastern Turkistan Information Center (in English, Uyghur, and Turkish)]
*[http://hrca.org.ru Новости по Правам человека в Восточном Туркестане]
*
[[Kateqoriya:Çin]]
| |||