Vudu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.7.1) (Bot redaktəsi dəyişdirilir: sk:Vudu
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
'''Vudu''' ([[Benin]]da: ''Vodun''; [[Haiti]]də: ''Vodou''; [[Dominikan Respublikası]]nda: ''Vudu'') [[Qərbi Afrika]] mənsəli animist bir dinidir.
 
Bu dinə Qərbi Afrika və Mərkəzi Amerikada otuz milyondan çox insanın sitayiş edir. O, 1750-1785-ci illərdə Haitidə meydana gəlsə də ideyasını katoliklikdən və Afrikada yayılmış qədim dini inanclardan götürmüşdür. Bu din özündə müxtəlif tanrılara itaət, onlar üçün heyvanlar qurban vermək və insan ruhunu tamamilə ələ keçirmək mənasını ifadə edir. Fon dilindən vudu, ''“hər an insan həyatının bütün sahələrinə müdaxilə etmək qüdrətinə malik qorxulu, sirli, gözə-görünməz güc”'' kimi tərcümə olunur. Bu dinin əsasında şamanizm elementləri ilə yanaşı, möhkəm bünövrəyə malik xüsusi struktur durur.
Vudu tarixi:
Vudu ibadəti ilk dəfə 1750-85ci illər ərzində dünyanın ən sirli adası olan Haitidə yaranmışdır. Müstəmləkəçilər həqiqətən Vudu magiyasından qorxurdular. İlk dəfə Vudu haqqında məlumata təxmini 1750ci ildə yazılmış bir kitabda rast gəlmək olardı. Qeyd edim ki, bu kitabın müəllifi bəlli deyil.
 
Vudu dinində tək tanrıya, Bondyeyə sitayiş olunur. O, bəşəriyyətdən uzaq, məlum olmayan məkanda təsəvvür edilir. İnanca görə, ondan aşağıda üç ruhi varlıq mövcuddur:
Tərcümədə Vudu “ zənci cadugəri” mənasını verir. Bu termin, yəni Vudu, Valdo, Waldenses, Vaudois, Vo, Vodu kimi də səslənir.
:1) Loa. İnsan həyatını tənzimləyən ruhlar birliyi, bu dünyada təcəssümünü tapan enerjidir. Birlik bədənlə qarşılıqlı fəaliyyətdədir. Ona daxil olur və kömək edir.
:2) İlahi Marassa əkizləri. Bir-birinə zidd olan başlanğıcların, məsələn: xeyir və şər, xoşbəxtlik və bədbəxtlik və s. əlaqələndirilməsidir. İtaət etdikdə, onların insana uğur qazanmağa kömək göstərdikləri iddia olunur.
:3) Ölmüş insanların ruhları. Bu ruhlar dünyasını dəyişmiş əcdadları tərəfindən hələlik qəbul edilməyən ölmüş insanlara aiddir. Ona görə də ölülərə hörmətsizlik göstərmək təhlükəli hesab olunur.
 
Vudu dininə görə, insan ruhu iki hissədən ibarətdir: Qros bon anqre və ti bon anqre. Qros bon anqre insana həyat bəxş edən enerjidir. Ti bon anqre isə insanın fərdilik xüsusiyyətinin göstəricisidir.
Anqola, Liviya, Efiopiya, Malaki tayfalarının Loa –nın Vududa genişlənməsində böyük əməyi olmuşdur. Loa- ruhların mislidir, hansısa fikirləşməyi bacaran, bizim dünyada öz təcəssümünü tapan bir enerjidir.
Vudunun əsasında sadəcə düşüncəsiz şamanizm yox, möhkəm bünovrəyə malik olan xüsusi struktur durur ki, bunu ən pis bir qəza belə dağıda bilməz. Bu mədəniyyətdə fransız dili afrikan dili ilə qarışmışdır.
 
Dini ayinlər məbədlərdə və ya onların yaxınlığındakı qapalı yerlərdə həyata keçirilir. Rəqs və təbillərdən mütləq şəkildə istifadə olunan mərasimlərə vudu kahinləri rəhbərlik edirlər. Kahin kişi (hounqan) və qadın (mambo) da ola bilər. O, icmanın lideri və mənəvi rəhbəridir. Müalicə etmək, mərasimlərin təşkili və ölmüş insanların ruhlarının çağırışı, gələcəkdən xəbər vermə, cadugərlik, müxtəlif məqsədlər üçün dərman və həblər hazırlamaq kahinlərin funksiyalarına aiddir. Ayinlərə aşağıdakılar daxildir: 1. Əsas mərasimə başlamazdan əvvəl qida qəbul etmək. 2. Şax-şax adlanan uşaq oyuncağı ilə oyun və təbillərdə ifa etmək. 3. Nəğmələr oxumaq. 4. Houqan və yaxud mambo ilə hounsinin (Vudunu yeni qəbul edən) birgə rəqs etməsi. Bu ayin rəqs edənlərdə birinin (adətən bu hounsi olur) loa ilə əlaqə yaratmasınadək davam edir. Bu vaxt ətrafdakılar ona hörmətlə yanaşmalıdırlar. 5. Heyvanların qurban edilməsi (qoyun, keçi, toyuq və s). Loa ilə əlaqə yaratmış şəxs onun aclığını aradan qaldırmaq üçün qurbanın qanının bir hissəsini içməlidir. Daha sonra qurbanın əti bişirilir və mərasim iştirakçılarına paylanılır.
Vudu müəllimləri:
Vududa 2 müəllimlik axını var: Bokor- qara Vudu keşişi, Babalavo- ağ keşiş. Burda belə hesab olunur ki, Bokor Vudu magiyasına qoşulan hər kəsin bəlasıdır. Vududa mənfi və müsbət arasında sərhəd vardır. Bokor və Babalavo həm qara, həm də ağ magiyadan istifadə edə bilərlər. Onların əsas fərqi isə, Bokor qapalı keşişdir, amma Babalavo isə nisbətən kömək etmək arzusu ilə yanan insanlar üçün açıqdır.
 
Bu dində magiya və cadugərlik güclü yayılmışdır. Onlar daha çox parçadan düzəldilmiş insan fiquruna bənzər oyuncaqlarla cadu edirlər. Vudu dininin inancına görə, iki müəllim mövcuddur: Bokor (qara keşiş) və Babalavo (ağ keşiş). Belə hesab olunur ki, Bokor Vudu magiyasına qoşulan hər kəsin bəlasıdır. Bokor və Babalavo həm ağ, həm də qara magiyalardan istifadə edirlər. Onlar arasında əsas fərq Bokorun qapalı keşiş olduğu təqdirdə, Babalavonun kömək etmək arzusu ilə çalışan insanlara nisbətən açıq olmasıdır. Vudunu yeni qəbul etmişlərin təlimi ilə hər iki keşiş məşğul olur. Dərslər gizli keçirilir. Dərslərin keçirildiyi cəmiyyət isə Sosiette adlanır. Vudunun sirlərinə təzə yiyələnmişlər gələcəyi deməyi, magik mahnıları ifa etməyi bacarmalı, trans rəqsləri, tanrılarla danışmağı öyrənməli, siqil (tanrı meyvələri) və təbil hazırlamalıdırlar.
 
Vudu inancında houqanla mambo loa insan bədəninə sahib olma yolunu müəyyənləşdirə bilmək qabiliyyətinə malikdirlər. Onlar vasitəçidirlər, yəni loanı bədənə çağırır və missiyasını bitirdikdən sonra onu vücuddan xaric edirlər.
Vudu məktəbi
Hər bir Vuduya ibadət edən kəs sanki 2 dünyada yaşayır: maddi və mənəvi dünyalarda. Yeniləri Vududa Fel-di-santu adlandırırlar. Fel-di-santu- 2 paralel dünyaların adamıdır, həm mənəvi həm də maddi olaraq. Burda təfəkkür iki istiqamətdədir. Birinci onu sadəcə düşünməyə, digəri isə tanrı Zambinin iştirakı ilə onun qoruyucu mələyi tərəfindən xaç suyuna salınmağa imkan verir.
Qoruyucu mələk Fel-di-santunun himayəçisi olur. Tanrı Zambi isə onun atası. Bu iki varlıq ona yeni həyata başlamaq üçün güc verir. Bütün bu ruhlar onun müəllim və rəhbəri olur.
 
Vududa canlı insanların zombiləşdirilməsi texnologiyası mövcuddur. Bokor müəyyən ayinlər vasitəsilə insanı ölüm həddinə çatdıra və bir neçə dəqiqədən sonra onu həyata qaytara bilər. Bir çox tədqiqatçılar bu prosesin narkotik maddələrlə yerinə yetirildiyini bildirirlər. Narkotikanın orqanizmdə gedən prosesləri ləngitməsi nəticəsində insan koma vəziyyətinə düşür və beyinin tədricən öz işini bərpa etməsilə oyanan insan heç nəyi xatırlamır və nəticədə vudu cadugərinin oyuncağına çevrilir.
Bundan başqa Fel-di-santunun biliyi ilə Bokor və Babalavo məşğul olur.
Dərslər gizli olaraq həyata keçirilir. Dərslər keçirilən cəmiyyət Sosiette adlanır. Hərdən bütün Vudunun öyrənilməsinə bir ömr gedir.
Fel-di-santu gələcəyi deməyi bacarmalı, trans rəqslərini öyrənməli, magik mahnıları ifa eləməyi bacarmalı, özü siqil (tanrı meyvələri) və baraban hazırlamalıdır. Tanrılarla danışmağı da öyrənməlidir ki, onu anlasınılar.
 
Həqiqətdə isə zombiləşdirmə işinə başlayarkən Bokor müxtəlif heyvan və bitkilərdən hazırlanmış zəhərdən istifadə edir. Lakin cadugərlər ən çox bouqa balığının yağından istifadə edirlər. Bu balığın yağında ən zəhərli maddələrdən sayılan və insanı dərhal iflic edən tetradoksin mövcuddur. Bəzən qurbanın sinir sistemi oyaq vəziyyətdə olur və özünün dəfn mərasiminin şahidi olur. Bir neçə gündən sonra Bokor cəsədi qəbirdən çıxarır və ona hallyusinasiyanı qovan “zombi xiyarı” yedizdirir. Nəticədə, insan yaddaşı və fərdiliyi itmiş şəkildə oyanır. “Asan idarə edilən” belə insanlardan tikinti və kənd təsərrüfatı işlərində ucuz işçi qüvvəsi kimi istifadə olunur.
 
{{din-qaralama}}
Vudu magiyası güclü magiyalardan sayılır. Onlar daha çox parçadan düzəldilmiş kuklalarla cadu edirlər.
 
[[Kateqoriya:Din]]
Zombi
Bu Vuduların ən əsas miflərindən biridir. Bir çoxları inanır ki, vudu cadugəri xüsusi tozlar vasitəsi ilə insanı öldürə, sonra da öz işi üçün onu dirildə bilər. İnsan bu zaman nitq və yaddaşını itirir, yiyəsinin dediklərini etməli olan heyvana çevrilir, sanki.
 
Başqa sözlə zombiləşdirmə mif deyil, reallıqdı.
Cadugərlərin hazırladığı tozlarda əsas komponent zəhər tetradotoksin olur. Bu maddə balıqların ətində də olur. Buna görə də fuqu adlanan balıqdan istifadə edirlər.
 
Yaponiyada fuqu balığı qorxulu ləzzətdi. Aşpazın işi burda çox çətindi, o bu balığı hazırlayanda, mümkün qədər balıqda olan bu zəhərli maddənin azalmasına fikir verməliridir, əks halda onu yeyən insan paraliç olar.
 
Koma vəziyyətində insan uzun müddət ola bilər. Afrika praktikasına görə komaya düşənləri xüsusi bitki olan “zombi xiyarı” ilə oyadırlar. Bu bitki insanın hərəkət qabilliyətini bərpa edir.
 
 
{{din-qaralama}}
 
[[an:Vudú]]