Kuznetsk: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.6.4) (Bot redaktəsi əlavə edilir: tl:Kuznetsk |
|||
Sətir 29:
== Tarixi ==
Tarixən Aba Tura yaşayış məntəqəsi Aba və Kondoma
çaylarının Tom çayına töküldüyü yerdə salınmışdır. Aba Turadan vaxtı ilə Yurqa,
Taştakol, Abakan şəhərlərinə yol gedirdi. İndi həmin qədim yolla dəmir yolu xətti
çəkilmişdir. Rusların Altay ölkəsi ilə tanışlığı XVII əsrdə baş vermişdir. Belə ki,
Tom sərkan (voyevoda) yerli xan Ağ Kalmıklarm sultanı Abakla münasibət qura
bilmişdir. (Qeyd: ağ kalmıkların digər adı oyrotlardır). 1617-ci ildə kazaklar Aba
Turanı tutub, onu hərb qalası kimi möhkəmləndirirlər. Şəhərin adı Aba tayfasının
adı ilə bağlıdır. Buranın yerli əhalisi Abalılar sayılırdı. Prof. Abdulkadir Donuk
türk dövlətlərində istifadə edilmiş qədim hərbi ünvan və rütbələr barəsindəki
tədqiqlərində Aba ünvanının Orxon abidələrində "baş komandan" mənasında
işləndiyini göstərərək Kuman-qıpçaqlarda və oğuzlarda yayqin bir ad kimi
qullanıldığından, hətta ayrıca Çindəki türk (uyqur) elçisinin Kül Buyrukun "Apa"
ünvanı daşıdığından bəhs etmişdir1. Aba Tura mənaca "Tura-dayanacaq, düşərgə,
məskən; Aba Tura "abalıların şəhəri" deməkdir. Yağmaçı kazaklar şəhərin əsil
adına etina etməyərək onu öz bildikləri şəkildə Kuznetsk adlandırırdılar. Çünki
onlar buraya gələrkən Abalıları dəmirçi, mahir usta kimi tanımışdılar. Hərb qalası
Aba Tura 1622-ci ildə şəhərə çevrilir. Belə ki, tezliklə bu ərazilərdə zəngin metal
mədənləri olduğu məlum oldu. Bundan sonra şəhərin Aba Tura türk adı
dəyişdirilərək Kuznetsk adı ilə ("dəmirçilər şəhəri" deməkdir) əvəz olundu2. Şəhər
1932-ci ildən 1961-ci ilədək Stalinsk adı ilə yaşamışdır. Nəhayət Stalinin xatirəsinə
qoyulmuş adların ləğvi kompaniyası ilə əlaqədar olaraq 1961-ci ildən şəhər
özünün yeni adı - Novokuznetsk adı ilə məlumdur. Şəhərdə kömür, kimya,
maşınqayırma və ağac emalı sənayesi inkişaf etməkdədir. Hazırda Rusiyanın ən
böyük metallurgiya mərkəzlərindən biridir.
== Coğrafiyası və iqlimi ==
| |||