Xarici siyasət: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
94.20.90.49 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 1376604 dəyişikliyi geri qaytarıldı. |
||
Sətir 1:
'''Xarici siyasət''' digər dövlətlərin davranışına təsir göstərmək və ya öz davranışını beynəlxalq mühitə uyğunlaşdırmaq üçün dövlətin həyata keçirdiyi fəaliyyətlər sistemidir. Xarici siyasətin başlıca məqsədi milli maraqların müdafiəsidir. Xarici siyasətin həyata keçirilməsinin bir çox vasitələri mövcuddur ki, onların içində ən əhəmiyyətlisi [[Diplomatiya|diplomatiyadır]]. Müharibələr də xarici siyasətin həyata keçirilmə vasitələrindəndir.
Xarici siyasətin təbiətinə beynəlxalq münasibətlər elmində müxtəlif fərqli yanaşmalar mövcuddur. Bir yanaşma belə hesab edir ki, dövlətin xarici siyasəti onun daxili siyasətinin davamı və ya bir növ xarici uzantısıdır. Başqa yanaşmanın tərəfdarları, xüsusən də beynəlxalq münasibətlər elmində [[Neorealizm|neorealist məktəbin]] nümayəndələri isə, əksinə, iddia edirlər ki, xarici siyasətin formalaşmasında daxili siyasət heç bir rol oynamır. [[Kennet Volts]] buna klassik misal kimi [[Soyuq müharibə]] illərində Sovet və ABŞ xarici siyasətlərini nümunə göstərir. Belə ki, siyasi və sosial-iqtisadi quruluşlarında, eləcə də hakim ideologiyalarında fundamental fərqlər və ziddiyyətlər olmasına baxmayaraq hər iki dövlət, demək olar ki, oxşar xarici siyasət yürüdürdü. Neorealistlərin fikrincə xarici siyasətin əsas determinantı Beynəlxalq sistemin strukturudur. Struktur, hər bir dövlətin üzərinə müəyyən öhdəlik qoyur ki, bu da dövlətin daxili xarakteristikalarından yox, onun bacarıqlarından və imkanlarından qaynaqlanır.
Xarici siyasətə nəzarət dövlət və ya hökumət başçısının, hökumət və parlamentin əlində olur, lakin birbaşa rəhbərliyi xüsusi mərkəzi xarici siyasət orqanı – [[Xarici İşlər Nazirliyi]] həyata keçirir. XİN də öz növbəsində qarşisina qoyulmuş məqsədləri yerinə yetirmək üçün həm ölkə daxilində, həm də xaricdə geniş bürokratik aparata malik olur.
=== Xarici siyasətin doqquz qaydası ===
Xarici siyasətin doqquz qaydası:
#Diplomatiya səlib ruhundan azad olmalıdır.
#Xarici siyasətin hədəfləri milli maraqlar baxımından müəyyən edilməli və adekvat güc ilə dəstəklənməlidir.
#Diplomatiya siyasi səhnəyə üçüncü dövlətlərin gözü ilə baxmalıdır
#Dövlətlər onlar üçün həyati əhəmiyyətə malik olmayan bütün məsələlərdə güzəştlərə həmişə hazır olmalıdırlar
#Gerçək səmərə dəyərsiz simvolik hüquqlara dəyişdirilməməlidir
#Özünü elə vəziyyətlərə salma ki, sonra böyük risklər və ya simanı itirmək bahasına həmin mövqedən çəkilməyəsən.
#Zəif müttəfiqinin sənin əvəzinə qərar verməsinə heç vaxt imkan vermə
#Silahlı qüvvələr siyasətin rəhbəri yox, siyasətin alətidir
#Hökumət ictimai rəyin köləsi deyil, əksinə, onu yönləndirməyi bacarmalıdır<ref>Morgenthau H., Thompson K. Politics Among Nations. NY, 1985</ref>.
=== Qeydlər ===
<references/>
[[Kateqoriya:Beynəlxalq münasibətlər]]
[[ar:سياسة خارجية]]
[[bg:Външна политика]]
[[ca:Política exterior]]
[[cy:Polisi tramor]]
[[da:Udenrigspolitik]]
[[de:Außenpolitik]]
[[en:Foreign policy]]
[[es:Política exterior]]
[[et:Välispoliitika]]
[[fa:سیاست خارجی]]
[[fi:Ulkopolitiikka]]
[[fr:Politique étrangère]]
[[he:מדיניות חוץ]]
[[hi:विदेश नीति]]
[[id:Kebijakan luar negeri]]
[[it:Politica estera]]
[[ja:外交政策]]
[[ka:საგარეო პოლიტიკა]]
[[krc:Тыш политика]]
[[lt:Užsienio politika]]
[[ms:Dasar luar negara]]
[[no:Utenrikspolitikk]]
| |||