k
r2.7.2) (Bot redaktəsi əlavə edilir: ml:ഓട്ടോ ഹാൻ; kosmetik dəyişmələr
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Şablon standarta uyğunlaşdırılır |
k r2.7.2) (Bot redaktəsi əlavə edilir: ml:ഓട്ടോ ഹാൻ; kosmetik dəyişmələr |
||
Sətir 14:
}}
'''Otto Han'''
== Uşaqlığı ==
Sətir 31:
1906-cı ildə Otto Han [[Almaniya]]ya dönərək Berlin TU-da [[Emil Fişer]]in yanında çalışmağa başlayır. Burada o öz [[laboratoriya]]sına sahib olur. Primitiv cihazların köməyi ilə Han Mesotorium I, Mesotorium II və İoniumu kəşf edir. Mesotorium I (radium 228) sonrakı illərdə böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki, ondan əvvəl kəşf olunmuş radium 226 [[tibb]]də geniş tətbiq tapmışdır. 28 sentyabr 1907-ci ildə o Berlində fizik [[Liza Maytner]] ilə tanış olur. Onların 30 illik birgə elmi fəaliyyəti həm də aralarında dərin dostluq münasibətləri ilə bağlı idi. 1909-cu ildə Otto Hana "geriyə radiaktiv təkanı" aşkarlamaq nəsib olur. O, Liza Mayntner ilə birlikdə yeni yaratdıqları "geriyə radiaktiv təkan üsulu" ilə çoxlu sayda yeni radiaktiv substanslar kəşf edirlər. 1910-cu ildə Han professor vəzifəsini alır və 1912-ci ildən Berlin-Dalemdə, Kayzer-Vilhelm İnstitutunun radiokimya şöbəsinə rəhbərlik edir. 1928-1946-cı illərdə o həmin institutun direktoru vəzifəsində çalışmışdır. 1924-cü ildə o Prussiya elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir.
1921-ci ilin fevralında Otto Han Uran Z-in kəşfi haqqında ilk xəbəri yayır. Bu nüvə izometriyasının kəşfi idi. 1936-cı ildə digər alman alimi Vayçneker bu fenomenin nəzəri əsaslarını işləyir. Bu kəşfi üçün Otto Han 1923-cü ildə Maks Plank İnstitutu tərəfindən Kimya üzrə nobel mükafatına layiq görülür.
1920-ci ildə Otto Han yeni tədqiqat sahəsi yaradır: tətbiqi radiokimya. Bu elm sahəsi ilə o ümumi kimyəvi və fiziki məsələlərin həlli ilə məşğul olur. "Applied Radiochemistry" onun ingilis dilində yazdığı kitabın sərlövhəsidir. Bu kitabda onun 1933-cü ildə [[Nyu-York]]da İthaça Universitetində oxuduğu mühazirələr cəmlənmişdir.
Sətir 45:
== Aldığı mükafatlar ==
1944-ci ildə İsveç krallığı Otto Hanı nüvə parçalanmasının kəşfinə görə [[Nobel mükafatı]]na layiq görür. O bu mükafatın özünü yalnız müharibədən sonra 1946-cı ildə ala bilir.
Müharibədən sonrakı illərdə Otto Han Maks Plank cəmiyyətinə rəhbərlik edir, ona dünyada böyük uğur gətirir. O bu cəmiyyətə 1946-1960-cı illərdə rəhbərlik etmişdir. Müharibədən sonra Otto Han nüvə enerjisinin hərbi məqsədlər üçün istifadəsi əleyhinə çıxışlara qoşulur və bu hərəkətdə aktiv iştirak edir. Han 1955-ci ildə Maynau qətnaməsinin təşəbbüskarlarından biri olur. Bu qətnamədə o digər Nobel mukafatçıları ilə birlikdə nüvə silahının təhlükəsi haqqında xəbərdarlıq edirlər.
Otto Han dünyanın bir çox universitetlərinin fəxri doktoru seçilmişdir. O ümumilikdə 45 elmi məktəbin mükafatına layiq görülür. Bu mükafatlar arasında Almaniyanın "Xidmətlərinə görə" ordeni, Fransa Fəxri legionunun zabit adı, Papa Yohan XXIII tərəfindən Romada verilən qızıl medal və digərləri vardır. Otto Han 1958-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçilir. Amma o bundan imtina etmişdir.
Sətir 63:
* 1962: ''Vom Radiothor zur Uranspaltung. Eine wissenschaftliche Selbstbiographie''
* 1968: ''Mein Leben''
[[Kateqoriya:Alman kimyaçılar]]
Sətir 99 ⟶ 98:
[[la:Otto Hahn]]
[[mk:Ото Хан]]
[[ml:ഓട്ടോ ഹാൻ]]
[[mr:ऑट्टो हान]]
[[nds:Otto Hahn]]
|