Kursk döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 128:
 
Kursk Müharibəsi, Almanlar baxımından Şərq Cəbhəsində artıq böyük diametrli bir hücum ümidlərinin tamamilə yox olduğu bir dönüş nöqtəsidir.
=== Hava əməliyyatları ===
Əsas hərəkat [[5 İyul]] [[1943]]-də başladı. Alman hücumunun qəti başlanğıc zamanını belə bilən Qırmızı Ordu hava qüvvələrini istifadə edərək bölgədəki [[Luftwaffe]] hava əsaslarına sıx bir hücum başlatdı. Bu, hərəkatlarının ilk saatlarında yaxın hava dəstəyini ortadan qaldırmağa çalışan klassik Alman taktikasına qarşı edilmişdi. Sonrakı bir neçə saat ehtimalla gəlmiş keçmiş ən böyük hava müharibəsinə səhnə oldu.
 
[[Şəkil:Bundesarchiv_Bild_101I-646-5184-26,_Russland,_Flugzeug_Junkers_Ju_87.jpg‎|210px|thumb|right|[[Junkers Ju 87]] G-2 "Kanonenvogel"]]
 
Qırmızı Ordu hücumun koordinasiya edilməsində ört-basdır etdi : Ovçu təyyarələri çox erkən havalanmışlar idi və Alman hava əsaslarına bombardman təyyarələrindən daha əvvəl varın tərəfindən yanacaq qeyri-kafiliyi üzündən bombardman təyyarələri gəlmədən əvvəl geri dönmək məcburiyyətində qalmışlar idi. Bu erkən hərəkətə keçmənin daha da mənfi bir nəticəsi oldu. Sovet təyyarələri Alman aerodromlara çatdığında, Alman təyyarələri artıq havalanmış idilər. Nəticədə bu hava axını, Alman təyyarələrini yerdə məhv etməyi bacara bilməmiş oldu. Alman ovçu təyyarələrinin havalanaraq yaxınlaşan təcavüzkarları qarşılamasını maneə törədəcək heç bir şey yox idi; Qırmızı Hava qüvvələri 120 təyyarə itirdi.
 
[[Luftwaffe]] şimaldakı Sovet hissələrinə top yekun bir hücum başladarkən Sovet yerləşdirilmə səhvləri Almanlara başlanğıc mərhələsində hava üstünlüyü verdi. Bunun ana Alman hücumu olub olmadığından əmin ola bilməyən General-leytenant Rudenko Alman təyyarə dalğalarını qarşılamaları üçün ovçu təyyarələrinin yalnız üçdə birini havalandırarkən gerisi yerdə gözlədi. Çoxluq tərəfindən əzilən Sovet təyyarələri öz cəbhə arxalarında qarşıdurmaya girmək məcburiyyətində qaldılar və ağır itkinlər verdilər. Alman ovçu təyyarələri müharibə sahəsinin üzərində Sovet önləməsini maneə törətmək üçün bombardman təyyarələri və [[Stuka]]'ların qarşısında uçdular. [[Stuka]] və [[Kampfgruppen]] (bombardman flotu), onların qoruma pərdəsi gerisində, Sovet hissələrinə sərbəstcə hücum etdilər. [[Sovet]]lər hava qüvvələrini parçalar halında dövrəyə soxdu və ağır itkinlər verdilər.
 
[[6 İyul]]da, şimal sektorunda nəhəng hava döyüşləri getdi. Ancaq, Sovetlərin hava-quru koordinasiyasını təmin edəcək məsləhətçi zabitləri olmadığından fəaliyyətləri böyük zərbələr yedi. Qarşı hücuma keçən Sovet birlikləri çox tez torpaq qazanırdı amma hava qüvvələrinə məlumat vermək üçün təsirli bir xəbərləşmə sistemi olmadığından Sovet bombardman təyyarələri Sovet birliklərin tərəfindən geri alınmış bölgələri bombalayaraq itkilərə səbəb olurdular. Başlanğıcdakı hava müharibələri Luftawaffenin hava üstünlüyü təmin edə bilməsə də 47. Panzer Kolordusunun bölgəsində ədədi tarazlığı qura bilməsini təmin etdi. Luftwaffe 1. Hava Kolordusunun böyük qisimini bu sektorda vəzifələndirmişdi. Sovet 17. Gözətçi Piyada Kolordusu "20-30 hətta bəzən 60-100 təyyarəli formalaşmalarda meydana çıxan düşmən hava qüvvələri müharibədə təyin edici rol oynadı" şəklində hesabat vermişdi. İlk gündə Sovetlər ağır itkinlər verdilər. 16. Hava Ordusu 91 təyyarə itirmişdi (22 ədəd Sturmovik, 9 ədəd A-20 Havoc və 60 ovçu). Almanların ordularına verdiyi hava dəstəyi çox əhəmiyyətli idi. Sovet 19. Müstəqil Tank Kolordusunun döyüş gündəliyində belə yazılmışdı:
" Hücuma keçən tanklarımız düşmənin topçusundan və gizlənmiş ağır tanklarından açılan odla və ədədləri 100ə çatan təyyarələrin bombalarıyla qarşılaşdılar. Nəticə olaraq, ağır itkinlər də verdiklərindən briqadalarımız qarşıdurmadan çəkilərək müdafiə mövqey alması əmr edildi „
 
Bununla birlikdə Sovetlər [[6 İyul]]da diqqətə dəyər bir müvəffəqiyyət də tutdular. 16. Hava Ordusuna bağlı Sturmovikler Alman ovçu təyyarələri əsaslarına döndükdən sonra müharibə sahəsinə gəldilər. 47. Panzer Kolordusu mevzilerinden çıxmış 17. Gözətçi Piyada Kolordusuna və 16. Tank Kolordusuna hücum edirdi və açıqda olduqlarından hava hücumuna qarşı korumasızlardı. Sovet hücumu 47. Panzer Kolordusunun tankları üçün ölümcül oldu. Altı metrə qədər alçalan Sovet flotu 20 qədər tankı məhv edib 40'ına ziyan verərkən yalnız bir [[Il-2]] itirdilər.
 
Luftwaffe yanacaq çətinliyiylə də qarşı-qarşıya qalmışdı və 6 İyulda bombardıman uçuşları azalmaya başlamışdı. [[5 İyul]]da Stuka və bombardman təyyarələri sırasıyla 647 və 582 bombardıman uçuşuları etdi və bu rəqəm [[6 İyul]]da 289 və 164 bombardıman uçuşlarına qədər azaldı. Çoxu Alman bombardıman uçuşuları, ovçu təyyarələrin tərəfindən edilirdi; hər nə qədər Sovetlərə qarşı üstünlüklərini davam etdirsələr də Sovet hava qüvvələrinin davam edən təzyiq Luftwaffe və Heer'ə zərbə endirməyə başlamışdı.
 
[[7 İyul]]da Sovet 16. Hava Ordusu, Alman 1. Fliegerdivisiondan daha az bombardıman uçuşları etmişdi (1.185ə qarşı 1.687), amma bəzi istisnalar xaric, daha çox ağır itkinlər vermədən Alman quru qüvvələrinə ciddi ziyan verdilər. 16. Hava Ordusunun flotları 60 Alman tankı və 34 motorlu vasitəsini məhv edərkən itki vermədilər. Şimal sektorunda [[7 İyul]]da 6 Alman Fw 190 itkisinə qarşı Sovet bombardman və yer hücum təyyarəs itkisi 30 idi.
 
[[Luftwaffe]] də az itkinlə təsirli əməliyyatlar təşkil edərək 14 Sovet tankı, 60 motorlu vasitə, 22 top və 8 sursat anbarı məhv etmişdi. Ayrıca 22 tanka ziyan verilmiş və 25 top "susdurulmuşdu". Şimal qanadı üzərindəki ilk 3 gündəlik vuruşmalarda [[Luftflotte]] 639 təyyarə itkisinə qarşı 386 Sovet təyyarəsi salmışdı.
 
{{Link GA|no}}