Vərəndə mahalı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Yeni səhifə: Qarabağ xanlığının inzibati bölgələrindən biri də '''Vərəndə mahalı''' idi. Əski-əntiq çağlarda Vərəndə mahalının ərazisində qıpçaq türkləri yaşayır… |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Qarabağ xanlığı]]nın inzibati bölgələrindən biri də '''Vərəndə mahalı''' idi.
[[Qarabağ xanlığı]]nın inzibati bölgələrindən biri də '''Vərəndə mahalı''' idi. Əski-əntiq çağlarda Vərəndə mahalının ərazisində qıpçaq türkləri yaşayırdı. Bu türklər оturaq biçimində dövran keçirib sənətkarlıqla məşğul оlurdular. Zaman keçdikcə bu tayfalar peşələri ilə ilgili adlanmağa başladılar. Çanaqçı, çölməkçi, qaşıqçı, qıyıqçı, yaycı, yəhərçi və başqa adla [[Qarabağ]]da çavlandılar.▼
== Etimologiyası ==
Yuxari Qarabagın mahallarından birinin adı. Quruçay, Kirs və Kirs dağından Əlibaba düzünə qədər olan ərazinin əhatə edirdi. (Barx. II 104). (“ Qarabağnamələr“ II s.13). [[Peçeneq]] və [[qıpçaq]] tayfalarından birinin adıdır. Rus salnamələrində 1097-ci ilə aid məlumatda peçeneqlərlə yanaşı Berende adı da çəkilir. Bir məlumata görə Bərəndə oğuz tayfalarındandır (İst., II s. 346-347). N.A.Baskakova görə, Rus salnamələrində adları çəkilən Tork, (Türk), Berende və Köv tayfaları Uz tayfasının qolları idi. (Baskakov İqorove, s.79). XIII əsrin əvvəllərində monqolların [[Cənub-şərqi Avropa]]da hakimiyyətindən sonra Bərəndə (Vərəndə) tayfasının bir hissəsi [[Bolqarıstan]] və [[Macarıstan]]a getmiş, digər hissəsi [[Dərbənd]] keçidi ilə Azərbaycana gəlmişdir.
Rus tədqiqatçılarına görə Berede tayfasının kürenləri (türk dillərində min alaçıqdan ibarət hərbi düşərgə) “Kurel“ adlanırdı. İndi də rusların Vladimir-Suzdal knyazlığı ərazilərində Berende və Berendeyevo adlı məntəqələr vardır (Poloviy, s. 74). Bir fikrə görə, əslən Peçeneqlərdən olan Vərəndə və Qov tayfaları Cənub-şərqi Avropada erkən orta əsrlərdə qıpçaqlara qarışmışdır (Materialı po istorii karakalpakov. M.X., 1935, s.13). Yuxari Qarabagda Vərəndə (Bərəndə) mahal adı bu elin adını əks etdirir. Lakin qıpçaqların [[Tərtər]] və türk tayfalarının adlarını əks etdirən coğrafi adlar VII əsrə aid mənbədə cəmiyyətinə görə həmin tayfaların göstərilən əsrdən əvvəl burada yaşaması fikrini Vərəndə yer adına aid etmək olmur. Ona görə də Bərəndə tayfasının [[Yuxari Qarabağ]]da məskunlaşma vaxtını müəyyənləşdirmək çətindir. Lakin Yaqut əl-Həməvinin (XIII əsr) [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində, Qəzvin ilə Xalxal arasında Bərəndək məntəqə adının çəkməsi göstərir ki, bu el hər halda, XII əsrdən əvvəl Azərbaycan ərazisində yaşayırdı. XIX əsrdə Tiflis quberniyasının Axalsıx qəzasında Varanta (xarabalıq kənd adı), [[Şimali Qafqaz]]da Terek əyalətinin [[Qroznı]] dairəsində Böyük Varanta və Kiçik Varanta, [[Soçi]] dairəsində Verendeçay kənd adları ilə mənşəcə eynidir.<ref>[http://www.budaq.com/index.php?option=com_content&view=article&id=241:yuxari-qarabagin-toponimlri-&catid=45:2011071802&Itemid=97 YUXARI QARABAGIN TOPONIMLƏRI - Akademik Budaq Budaqovun Şəxsi Veb Portalı]</ref>
== Tarixi ==
▲
Sоnra mahalın ərazisinə оğuz türkləri köçdülər. Hər iki türk qrupundan оlan tayfalar əl-ələ verib mahalda xоş güzəran keçirirdilər.
[[1332]]-ci ildə [[Sultan Əbu Səid Bahadur xan]] Elxanlı Məhəmməd bəy Baytmış bəy оğlu Quşçunu [[Qarabağ]]a hakim təyin etdi. Məhəmməd bəy [[Qıpçaq]] tayfasından idi. Qarabağa gələrkən öz eli оlan quşçuları da gətirdi. Quşçulardan bir оymaq Vərəndə mahalında yerləşdi.
| |||