Qladiator: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 4:
Qladiator döyüşlərinin əsl mənşəyi mübahisəlidir. E.Ə. 3-cü əsrdə Pun Müharibələri dövründə bir yas ayini kimi keçirildiyi məlumdur, daha sonra Roma dünyasında siyasi və ictimai həyatın bir növünə çevrilmişdir. Oyunun kütlə tərəfindən sevilməsi oyunlara daha çox pullar xərclənmsəinə gətirib çıxartdı.
Oyun öz pik nöqtəsinə E.Ə. I və eramızın II ikinci əsrləri arasında çatıb. Roma İmperiyasının böhran yaşadığı dövrdə belə oyun öz əhəmiyyətini qoruyub saxlamışdır. Xristian imperatorları gladiator döyüşlərini eramızın V əsrinədək mühafizə etmişlər. Bundan sonra qladiator oyunları rəsmi olaraq təşkil edilməyib.
== Mənşə ==
Erkən ədəbi mənbələr qladiator döyüşlərinin mənşəyi ilə hərdən bir razılaşırdılar. Eramizdan əvvəl I əsrdə tarixçi Dəməşqli Nikolas oyunun mənşəyinin Etrusklardan gəldiyini inanırdı. Bir nəsil sonra Roma tarixçisi Livi ilk qladiator mərasiminin Kampaniyanlar tərəfindən E.Ə. 310-cu ildə Samnitlər üzərində qələbəni qeyd etmək üçün keçirildiyini yazmışdır. Eramızın VII əsrində Seviliyalı İsidor lanista (qladiatorların rəhbəri) sözünün Etrusk dilində cəllad mənasını verən sözdən törədiyini sübut etdi. Roma tarixçiləri qladiator oyunlarının xaricdən gəlmə olduğunu (ən böyük ehtimal Etrusklara verilir) qeyd etmişlər.
Ancaq bütün dəlillər Kampaniyan mənşəyini təsdiqləyir. Bilinən ən ilkin qladiator məktəbi (ludi) Kampaniyada yerləşmişdir. Kampaniyada yerləşən türbə freskalarında dəbilqə taxmış, nizəli və qalxanlı döyüşcülər təsvir edilmişdir. Bu freskalarla müqasiyədə Etrusk türbə freskaları aşağı səviyyəlidir və daha sonra ki dövrlərdə çəkilmişdir.
Livi ilk roman qladiator döyüşünün, Karfagenə qarşı olan I Pun Döyüşü zamanı, E.Ə. 264-cü ildə keçirildiyini qeyd edib. Mal-qara bazarında Brut Peranın şərəfinə üç cüt qladiator döyüşcüsü ilə keçirilib.
Livinin hesablamaları erkən Roma qladiator döyüşlərinin matəm və qurbanlıq funksiyalarını əhatə edir və sonra qladiator tamaşasındakı teatr mədəniyyətini belə qeyd edir: möhtəşəm görünüşlü, yüksək səviyyədə silahlanmış və zirehlənmiş xain barbarlar Roma dəmiri və əzəməti ilə idarə edilirlər. Onun sadə romalıları səxavətli bir şəkildə əzəmətli hərbi qənimətləri İlahlara həsr edirlər. Onların müttəfiqləri olan Kampaniyanlar isə şam yeməyində əylənmək üçün gladiatorları tamaşaya qoyurlar. Bəzi qruplar və tayfalarda oyunçuların siyahısına qoşulurdu. Əksər qladiatorlar Romanın düşmənləri kimi silahlanır və zirehlənirdilər. Gladiator üçün ən uğurlu seçim əla şəkildə vuruşmaq və ya ölmək idi.
{{İtaliya-qaralama}}
| |||