Emma Qoldman: Redaktələr arasındakı fərq

 

Emma Qoldman yoldaşı Aleksandr Berkman ilə birlikdə 1892-ci ildə Homestead polad tətili zamanı, fəhlələri işdən qovan fabrik müdiri Henri Klay Friki öldürməyi planladı. Silah almaq üçün lazımlı pulu qazanmaq məqsədilə küçədə fahişəlik etməyə qərar versə də bunu əsla edə bilməyəcəyini anladı və sonunda bacısından borc aldı.

 

Emma Qoldman 1893-cü ildə işsizləri “güc tətbiq edərək” çörək əldə etməyə təşviq etdiyi iddiasıyla həbs olundu və Blekvell Adasındakı həbsxanada bir il həbsdə qaldı.Həbsxanadan çıxanda çoxdan iqtidarın qorxulu yuxusuna çevrildiyini gördü. 1901-ci ildə gənc polşalı immiqrant Çolqos, prezident MakKenlini öldürərkən, onu Emma Qoldmanıın təlimatlandırdığı iddiaları irəli sürüldü. Emma Qoldman Çolqosu tanıması iddialarını rədd etsə də gənc sui-qəsdçinin hərəkətini dəstəklədiyini bildirdi. Bu hadisədən sonra anarxistlərə edilən təzyiqlər səbəbiylə bir müddət gizlənmək məcburiyyətində qaldı.

 

Rusiayda marksist mütləqiyyətə və dövlətçiliyə qarşıolmasına baxmayaraq inqilab naminə Bolşeviklərlə eyni cəbhədə yer aldı. 1919-da Berkman ilə ölkəni gəzərkən şahid olduqları siyasi təzyiq, bürokratiya və insanların məcburi işə cəlb olunması ona çox pis təsir etdi. 1921-ci ilin martında qiyam qaldıran Kronştadlı dənizçilərin Trotski və Qırmızı Ordu tərəfindən qətlə yetirilməsi həm Emma Qoldman həm də Aleksandr Berkman üçün bir qırılma nöqtəsi oldu. Qoldman və Berkman Rusiyada qalmalarının mənasız olduğuna qərar verdilər və 1921-ci ilin dekabrında Avropaya getdilər. Dövrün Rusiyası və bolşeviklər haqqındakı fikirlərini “Rusiyadakı Xəyal Qırıqlığım” və “Rusiyadakı Əlavə Xəyal Qırıqlığım” adlı əsərlərində ifadə etmişdir.

 

İberya İnqilabı, Emma Qoldmanın anarxizm mübarizəsiylə dolu həyatının son illərində yaşadığı ən böyük təcrübə oldu. Berkmanın intihar etməsi və faşizmin yüksəlişiylə sarsılan Qoldman, 1936-cı ildə 67 yaşında İspan İnqilabına qatılmaq üçün Barselonaya getdi. Qoldman, CNT-FAİ-li anarxistlərin 1937-ci ildə Koalisiya Hökumətinə qatılmalarını, gedərək güclənən kommunistlərə döyüş fəaliyyətini daha yaxşı icra etmələri üçün kömək edilməsinə razı olmadı. . Bütün bunların anarxist hərəkata zərər verəcəyini bilirdi. Frankonun zəfəri və faşizmin bütün Avropaya yayılması qarşısında dərindən kədərlənməsinə baxmayaraq Qoldman anarxist qanunlarından güzəştə getməyi rədd etdi. 1940-cı ildə Kanadanın Toronto şəhərində iflic keçirən Emma Qoldman bundan üç ay sonra, 14 May 1940-da həyata vida etdi. O, Heymarket hadisələrindən sonra edam edilən və ona ilham qaynağı olan anarxistlərin məzarlarının yaxınına basdırıldı.

 

“İlk olaraq, özlərini seks maşını yox, şəxsiyyət sahibi fərdlər kimi qiymətləndirərək, ikincisi, öz bədəni üstündə heç bir kəsin hüququnu qəbul etməyərək; Tanrı, dövlət, cəmiyyət, ər, ailə və başqalarının xidmətçisi olmağı rədd edərək; öz həyatını daha sadə , ancaq daha dərin və zəngin yaşayaraq. Yəni, bütün sınaqları ilə həyatın mənası və məzmununu qavramağa çalışaraq, ictimai fikrin və ictimai qınağın qorxusundan qurtularaq. Qadını seçki sandıqları deyil, ancaq anarxist inqilab azad edəcək: Anarxist inqilabı onu dünyada daha əvvəl görünməmiş bir güc, azad kişilər və qadınların yaranmasını təmin edəcək müqəddəs atəşdən bir güc halına gətirəcək “. deyərək qadınlara liderlik etmişdir.

 

{{Yazıçı-qaralama}}