Bohemiya krallığı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
'''Bohemiya'''—[[Çexiya]]da vilayət, qədim krallıq.
 
== Tarixi ==
 
Eramızın [[IV əsrindəəsr]]ində, hələ çex xalqının təşəkkül tapmadığı bir dövrdə Asiyadan gəlmiş köçəri hunların qədim çex torpağı olan Bohemiyaya yürüşü bu mənada mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məlumdur ki, hunlar öz yürüşü ilə bütün Avropanın xəritəsini dəyişdirmişlər.
 
A.N.Veselovskiyə görə, bütün tarix “Vermittelung der Gegensatze” (“qarşıdurma vasitəsidir”), çünki daim mübarizə şəraitində keçmişdir <ref>Веселовский А. Н. Историческая поэтика. Л., 1940, səh.13.</ref>. Bəzi araşdırmalara görə, IV əsrin axırlarında Şərqi Avropa çöllərindəki hunların etnik tərkibi əsasən dil baxımdan bir-birinə yaxın olan iki müxtəlif qrupdan – protobulqar və qədim türk tayfalarından ibarət olmuşdur <ref>Джафаров Ю. Гунны и Азербайджан. Б., 1993, səh. 34.</ref>. Hunlar 374-cü ildən başlayaraq 469-cu ilə qədər Avropada imperatorluq etmişlər. Məhz həmin dövrə təsadüf edən Xalqların Böyük Köçü də birbaşa hunların Avropaya yürüşü ilə bağlıdır. Cənub-Şərqi Avropada hunlar haqqında məlumatlara eramızın I minilliyinin I yarısına aid latın və yunan mənbələrində, xüsusən, Klavdi Ptolemeyin, Ammian Marsellinin, Menandrın və Fiofilakt Simokattanın əsərlərində rast gəlinir <ref>Джафаров Ю. Гунны и Азербайджан. Б., 1993, səh. 8-9.</ref>.
Sətir 15:
Bohemiya ərazisindəki sonrakı dövr La Ten dövrü adlanır. Bu, İsveçrədə La Ten ərazisində tapılmış qazıntı ilə bağlıdır. Mərkəzi Avropada aparılan qazıntılar isə əsasən keltlərə məxsus əşyaların müəyyən edilməsi ilə nəticələnmişdir. Reyn və Dunay sahillərindən gəlmiş keltlər Avropanın böyük bir hissəsini işğal edərək Kiçik Asiyaya qədər gəlib çıxmışlar. İşğalçılıq dövründə onlar bir çox qədim vilayətlərlə təmasda olmuşlar, hətta bir sıra antik müəllif­lərin əsərlərində də onlardan bəhs olunur. İndiki Çexiya ərazisində məskunlaşmış ilk sakinlər keltlərin məşhur Boy tayfası olmuşdur. Bu hələ ki, bizə mə­lum olan yeganə tezisdir. O dövrdə rəsmi dil latın dili olduğundan bu tayfaya latınca “Bohemians”, onların yaşadığı əraziyə isə “Bohemia” dedilər <ref>Váníček V. a jiné. Dějiny zemí Koruny české. Svazek 1-2. Praha, 1993.səh. 16.</ref>.. Sonradan çexlər bu adı əbədiləşdirmək üçün bu torpağın rəmzi saydıqları çini qablara “Bohemia” və ya xalq dilində desək, “Bogema” adını verdilər. Al­manlar bu gün də bu əraziyə “Böhmen” deyirlər.
 
E. ə. [[IV əsrdəəsr]]də [[keltlər]] [[Çexiya]][[Morava]] ərazilərində ən məhsuldar torpaqları tutaraq orada məskunlaşmağa başladılar. Çox tez bir zamanda burada [[əkinçilik]][[maldarlıq]] böyük vüsət aldı. Keltlər gözəl şaxtaçı, dəmirçi kimi ad çıxarmış, dünyada ilk dəfə olaraq sikkə düzəltmiş, kirəmit emalının gözəl bilicisi olmuşlar. Onların işlətdiyi alətlər bu günə kimi öz görkəmini saxlamaqdadır.
 
Kelt cəmiyyətinin çiçəklənməsi prosesi e. ə. I əsrdə şimaldan gələn german tayfalarının yürüşü ilə dayandırıldı. Bunun ardınca romalılar keltləri məğlub edərək onların hakimiyyətinə son qoydular. Yeni eraya keçid dövründə kelt əhalisinin bir hissəsi sıxışdırıldı, digər hissəsi isə assimilyasiyaya uğradı. Lakin onların yaratdığı o böyük mədəniyyət yaşadı və uzun müddət Avropa mədəni irsinin tərkib hissəsi olaraq qaldı. Çexlərə keltlərdən latın mənşəli “Bo­hemia” sözü qaldı.
 
Sonralar keltləri german tayfaları olan [[markomanlar]][[kvadlar]] əvəz edərək tədricən indiki Çexiya ərazisində məskunlaşmağa başladılar. V əsrdən etibarən isə həmin ərazilər hunların nəzarəti altına keçir. Hun tayfalarının Şərqi Avropada hegemon rola malik olmaları o vaxtkı tarixi şəraitlə bağlı idi. Belə ki, Şərqi Avropada həmin dövrdə hunların qarşısında dura biləcək dövlət yox idi. Bununla belə [[Hun imperiyasınınimperiyası]]nın şərqdəki ağırlıq mərkəzi Dnepr sahilləri idi, qərbdə isə narahatlıq Dunay boyunca hiss olunurdu (6, 75.). V əsrin əvvəllərində hunlar Bohemiya və Slovakiyaya daxil oldular. Həmin dövrdə, başqa sözlə, Xalqların Böyük Köçü dövründə Bohemiya o qədər də geniş şəkildə məskunlaşmamışdı. Elə bu səbəbdən də Bohemiya torpağı mədəni və iqtisadi inkişafdan geri qalmışdı <ref>Váníček V. a jiné. Dějiny zemí Koruny české. Svazek 1-2. Praha, 1993.səh. 18.</ref>.. Hunların təsiri altında bu köçə məruz qalanlar ilk növbədə germanlar, indiki Çexiya ərazisində yaşamış marko­manlar, Morava və Slovakiyada məskunlaşmış kvadlar olmuşlar. Uzun döyüşlərdən sonra şərqi german tayfaları hunlar tərəfindən məğlubiyyətə uğrayaraq qərbə doğru çəkilməyə məcbur oldular.
 
V əsrdən etibarən slavyanlar hunların təzyiqi nəticəsində geri çəkilən german tayfalarından, xüsusən, qot, burqund, vandal və lanqobardlardan boşaldılmış geniş ərazilərdə məskunlaşmağa başladılar <ref>Váníček V. a jiné. Dějiny zemí Koruny české. Svazek 1-2. Praha, 1993.səh.24.</ref>.. Bu dövrün sonunda qərbi slavyanlar Elba sahillərinə, indiki Çexiya ərazilərinə daxil oldular. Çex tayfaları qərbi slavyanlar içərisində sayca çoxluq təşkil edirdilər. Praqa qəsri Avropanın mərkəzində, ticarət yollarının qovşağında yerləşdiyindən xırda tayfalar yadelli işğalçılara qarşı birgə müqavimət göstərmək üçün bura axışıb gəlirdilər(5, 8).