Morfin: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 65:
| zəhərliliyi = <!-- qısa izahat -->
}}
 
'''Morfin''' ({{lang-gr|Μορφεύς; Μορφέας}}) - xaş-xaşın tərkibində olan opiumun ([[Tiryək|tiryək]]) əsas alkoloidi. Təbabətdə ən qüvvətli təbii ağrıkəsici kimi istifadə edilir.
 
== Tarixçəsi ==
 
Morfin ilk dəfə [[1804]]- cü ildə əczaçı [[Fridrix Vilhelm Adam Sertürner]] tərəfindən Almaniyanın Paderborn şəhərində əldə edilmişdir<ref>[http://www.apotheker.or.at/Internet/OEAK/NewsPresse_1_0_0a.nsf/agentEmergency!OpenAgent&p=139D3FFAFF935883C1256F2B004E9E2F&fsn=fsStartHomeFachinfo&iif=0 Morphin wurde 1804 erstmals aus dem Opium isoliert, Österreichische Apothekerkammer, zugegriffen 17. November 2008]</ref><ref>Huxtable RJ, Schwarz SK.:''The isolation of morphine--first principles in science and ethics'' Mol Interv. 2001 Oct;1(4):189–191. [http://molinterv.aspetjournals.org/cgi/content/full/1/4/189 Volltext (HTML)] [http://molinterv.aspetjournals.org/cgi/reprint/1/4/189.pdf Volltext (PDF)] PMID 14993340</ref>. [[Fridrix Vilhelm Adam Sertürner]] əldə etmiş olduğu bu maddənin adını qədim yunan mifologiyasında tanrı [[Hipnos]]un oğlu yuxugətirən tanrı Morfeyin adından götürmüşdür. 1848- ci ildə isə [[Avqust Lavrenti]] tərəfindən onun düzgün molekul formulu təyin edilmişdir. Morfin inyeksiya iynələri 1853- cü ildən tətbiq edilməyə başlanılmışdır. Amerikada vətəndaş müharibəsi dövründə geniş istifadə edilməsi nəticəsində 400 min insan "ordu xəstəliyinə" (morfin asılılığı) düçar olmuşdur. 1874 cü ildə Londonun Müqəddəs Mariya hospitalının nəzdnində olan tibb məktəbində çalışmış ingilis kimyaçısı [[Rayt Alder]] tərəfindən morfindən hal-hazırda heroin kimi tanınan diasetilmorfin sintez olunmuşdur<ref>Wright, C.R.A. On the Action of Organic Acids and their Anhydrides on the Natural Alkaloids (12 августа 2003). Архивировано из первоисточника 6 июня 2004. Note: this is an annotated excerpt of Wright, C.R.A. (1874). «On the Action of Organic Acids and their Anhydrides on the Natural Alkaloids». Journal of the Chemical Society 27: 1031–1043. DOI:10.1039/js8742701031</ref>.
 
== Alınma mənbəyi ==
 
Morfin və onun digər alkoloidləri təbiətdə xaş-xaş, stefaniya bitkilərində təsadüf olunur. Əsasən biosintez yolu ilə adı çəkilən bitkilərdən daha doğrusu tərkibində olan durğun sud mayasından (tiryək südündən) alınır: L-tirozin → L-DOFA → retikulin → salutaridin → tebain → kodein, bu keçidlər müvafiq fermentlərin təsiri ilə baş verir. Morfin praktiki olaraq kükürd və oksalat turşularının köməyi ilə bioloji materialdan suyun sıxışdırıb çıxarılması (isolə edilməsi) metodu əsasında əldə edilir.
 
 
== İstinadlar ==
<references/>
 
<references/>
 
[[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə dərmanlar]]
[[Kateqoriya:Opiad ağrıkəsicilər]]
[[Kateqoriya:Ağrıkəsicilər]]
[[Kateqoriya:1804-cü ildə yarananlar]]
 
[[ar:مورفين]]