23:52, 2 noyabr 2011 tarixindəki versiya redaktə Atabəy (müzakirə \| töhfələr) 514 redaktə →‎References ← Əvvəlki redaktə		00:09, 3 noyabr 2011 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Atabəy (müzakirə \| töhfələr) 514 redaktə →‎Tarix Sonrakı redaktə →
Sətir 2: ==Tarix== 1804-cü ildə Tatar-əsilli ilahiyyətçi ~~Kürsavi~~Kursavi İslam dinində müasirləşmə iddiasını irəli sürən bir traktat yazmışdır. ~~Kürsavi~~Kursavi eyni zamanda [[Cədidçilik]] (ərəb. 'cədid' - 'yeni') dini təfəkkürünün əsasını qoymuşdur ki, bu düşüncə etirassız loyallıq əvəzində tənqıdı təfəkkürü təşfiq etmişdir. Cədidçilik müsəlmanlar üçün təhsıli, cins bərabərliyini, fərqli dinlərə qarşı tolerantlığı, Türk mədəni birliyini və Avropa mədəni dəyərlərinə bağlılığı təbliğ etmişdir<ref>{{cite web \|url=http://eng.globalaffairs.ru/number/n_2146 \|title=Islam's modernization: How plausible is it? \|last1=Khakimov \|first1=Rafael \|last2= \|first2= \|date=1 dekabr 2003 \|work= \|publisher=Russia in Global Affairs}}</ref>. 1843-cü ildə Kazan şəhərində Cədid hərəkatının əsası qoyulmuşdur. Hərəkat, yarı-dünyəvi müasirləşdirməni və təhsildə islahatları özünə məqsəd götürdüyü halda, tarxidə ilk dəfə dindən müstəqil Türk milli kimliyini irəli sürmüşdür<ref name="NN">{{cite web \|url=http://www.panorama.ru/gazeta/p35_turk.html \|title=Полтора Века Пантюрκизма в Турции \|author= \|volume=N1 \|date=iyul 1993 \|work= \|publisher="Панорама" jurnalı}}</ref>. Görkəmli krım-tatar yazıçısı və ictimai xadimi, İsmayıl Qaspiralı, 1883-cü ildən dərc etdiyi "Tərcüman" qəzetində ilk dəfə türk xalqlarının vahid konsolidasiya halında birləşməsini irəli sürüb. Bu fikir digər krım-tatar, volqo-tatar və azərbaycan inteleqensiyasında böyük səda doğurdu. İsmayıl Qaspiralı həmçinin [[vahid türk dili]]nin unitifikasiyasında ilk addım atıb. O [[vahid türk dili]]ni, orada olan fars və ərəb mənşəli sözlərdən təmizləməsi ilə başlayıb. Onun fikrincə bu dil bütün dünyada türk xalqlarının dili olmalı idi. Türk xalqlarının konsolidasiyası yolunda sonrakı addım 1902-ci ildə Qahirədə buraxılan '''"Türk"''' jurnalı oldu. Jurnalın səhifələrində Pantürkizm ideologiyasının, digər iki Qərbləşmə və İslamlaşma fikirlərinə alternativ kimi göstərilirdi. Bunun ən mükəmməl seçim olduğu duyulurdu. Pantürkizm haqda ən birinci elmi-teorotik fikir Yusuf Akçurunun 1904-cü ildə işıq üzü görən ''"Üç Tərzi Siyasət"'' məqaləsidir. Bu Pantürkizmin ideoloji və elmi cəhətdən mükəmməl olduğu haqdadır. Dörd il sonra 1908-ci ildə azərbaycanlı filosof [[Əli bəy Hüseynzadə]]nin ''"Türkləşmək, İslamlaşmaq, Zamanlaşmaq"'' əsərində bu ideologiyanın davamlı təzahüri hiss olunur. Bir İdeologiya kimi Pantürkizm XIX əsrdə Panislamizm və Panqərbləşməyə güclü alternativ olaraq formalaşmışdır. Və məhz Osmanlı İmperiyasının ''"gənctürk"'' adlandırılan hökumətinin Pantürkizm siyasəti nəticəsində 1917-20-ci illərdə Azərbaycana Türklər böyük yardımlar edirlər.

Türkçülük: Redaktələr arasındakı fərq