|
--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/46.22.229.102|46.22.229.102]] 14:09, 9 noyabr 2011 (UTC)--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/46.22.229.102|46.22.229.102]] 14:09, 9 noyabr 2011 (UTC)'''''Kursiv mətn'''Kömək eləyin''
{{Digər məna|Cek (dəqiqləşdirmə)}}
{{Kənd
|ad = Cek
|Kənd şəkil adı = Cek kəndində Azərbaycan bayrağı 20080815(010).jpg|250px|Cek kəndinin görünüşü
|xəritə = A-Quba.PNG
|xəritə miqyas = 250
|xəritə məlumat = [[Quba]] rayonu
|xəritə1 =
|xəritə1 miqyas =
|xəritə1 məlumat =
|xəritə2 =
|xəritə2 miqyas =
|xəritə2 məlumat =
|ərazi =
|əhali = 312<ref>[http://quba-information.az/xalq.html Quba rayonu Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi]:...Çox qədim tarixə malik yaşayış məskəni olan Cek kəndi Quba şəhərinin 35 kilometr cənub-qərbində, 41° 11' 49 şimal enində və 48° 14' 30 şərq uzunluğunda, dəniz səviyyəsindən 1643 metr yüksəklikdə, Qudyalçayın sahilində yerləşir.Şimaldan Qrız, cənubdan Əlik, şərqdən Yergüc, qərbdən isə Qalayxudat kəndləri ilə əhatə olunub.Cek kəndi hazırda Əlik və Haput kəndləri ilə birlikdə Əlik bələdiyyəsinin tərkibindədir.ceklilər hal-hazırda Cek kəndindən başqa, Qubanın digər kəndlərində, Respublikamızın Bakı və Sumqayıt şəhərlərində, Abşeron, Xaçmaz, Qusar rayonlarında, ölkədən kənarda isə Rusiya Federasiyasında, Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Avropa ölkələrində və digər məkanlarda məskunlaşmışlar. XIX əsrin 80-ci illərinə aid olan bir mənbədə ceklilərin sayı 1277 nəfər qeyd olunmuşdur. Ən son məlumata görə isə hazırda Cek kəndinin əhalisinin sayı 312 nəfərdir.</ref>
|əhali_il =
|əhali sıxlığı =
|yüksəklik = 1643
|lat_deg = 41
|lat_min = 11
|lat_sec = 49
|lat_hem = N
|lon_deg = 48
|lon_min = 14
|lon_sec = 30
|lon_hem = E
|poçt kodu =
|ölkə = Azərbaycan
|bölgə = Şimal
|rayon = Quba
|şəhər =
|qəsəbə =
|kənd nümayəndəsi = <!-- Şəhər (rayon) İcra Hakimiyyəti başçısının kənd inzibati-ərazi nümayəndəsi-->
|bələdiyyə başçısı =
|vebsayt =
}}
'''Cek''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Quba rayonu]]nun Əlik inzibati ərazi vahidində kənd. [[Şahdağ xalqları]]nın nümayəndələrindən biri olan [[ceklilər]]in tarixi, mərkəzi iqamətgahı. [[Quba xanlığı]] dövründə [[Xınalıq mahalı]]nın, [[SSRİ]] dövründə [[Əlik kənd sovetliyi]]nin tərkibində olmuş, hazırda [[Əlik bələdiyyəsi]]nin tərkibindədir ([[1999]]-cu ildən).
== Tarixi ==
Cek kəndi çox qədim tarixə malik kəndlərdən biridir. [[SSRİ]] dövründə [[Əlik]], [[Haput]], [[Qrız]], [[Qrızdəhnə]] kəndləri ilə birlikdə [[Əlik]] kənd sovetliyinin tərkibində olan Cek kəndi hazırda [[Əlik]] və [[Haput]] kəndləri ilə birlikdə [[Əlik bələdiyyəsi]]nin tərkibindədir.
{{Güncəl}}
{{Əsas|Zanqar kurqanı}}
[[2011]]-ci ilin avqust ayında [[Xınalıq Dövlət tarix-memarlıq və etnoqrafiya qoruğu]]nun Cek kəndinə aid ərazisində qədim yaşayış məntəqəsi və 1 ədəd kurqan aşkarlanıb. Ərazidə işləyən arxeoloq [[İdris Əliyev]]in bildirdiyinə görə, tapıntıların tunc dövrünə - e.ə. III-II minilliklərə aid olması ehtimal edilir. Arxeoloq tapıntıların böyük əhəmiyyətə malik olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, yaşayış məntəqəsi və kurqanın tədqiqindən sonra bu ərazi ilə bağlı bəzi mübahisəli məsələlərə aydınlıq gətirilə bilər. Kurqanın yerləşdiyi ərazidə 15-ə qədər mağara mövcuddur. Mağaraların qədim insanların yaşayış məskəni olması ehtimal edilir. Tezliklə mağaralarda arxeoloji qazıntılar aparılacaq<ref>[http://mct.gov.az/?/az/news/view/1472/ Xınalıq kəndinin tarixi görkəmi bərpa olunur. '''mct.gov.az'''] {{az}}</ref>.
== Mədəniyyəti ==
Kənd ərazisində 25-dən çox ziyarətgah, o cümlədən [[Atəşpərəstlik|Atəşpərəstliyin]] izlərini özündə əks etdirən [[Atəşgah|“Atəşgah”]] və 1000 ildən də artıq yaşı olan “[[Əbu Müslim məscidi]]” yerləşir. Bu yerlərin [[İslam]] dininə möhkəm bağlılığından soraq verən “[[Əbu Müslim məscidi]]”nin inşa olunma dövrü çox guman ki, VIII əsrdə [[Şirvan]]ı və [[Dağıstan]]ı işğal edərək [[İslam]]ı yayan xəlifə Validin qardaşı [[Əbu Müslim]]in hakimiyyəti illərinə və yaxud bir qədər ondan sonraya təsadüf edir. Qeyd edim ki, sovet hakimiyyəti illərində dağıdılaraq daşından məktəb binası, ağaclarından isə taxıl anbarı tikilən bu məscid müstəqilliyimizin bərpasının ilk illərində kənd ağsaqqallarından biri [[Şixəli Muradov]]un təşəbbüsü və kənd camaatın köməkliyi ilə qismən bərpa edilmişdir. Lakin maddi çətinliklər üzündən “[[Əbu Müslim məscidi]]”nin inşası hələ ki, lazımı səviyyədə tamamlanmamışdır. Belə ki, onun ətrafında geniş və ardıcıl surətdə elmi-arxeoloji və memarlıq tədqiqatları aparmaq çox vacibdir.
== Coğrafiyası və iqlimi ==
[[Quba]] şəhərinin 35 kilometr cənub-qərbində, 41° 11' 49" şimal enində və 48° 14' 30" şərq uzunluğunda, dəniz səviyyəsindən 1643 metr yüksəklikdə, [[Qudyalçay]]ın sahilində yerləşir. Şimaldan [[Qrız]], cənubdan [[Əlik]], şərqdən [[Yergüc]], qərbdən isə [[Qalaxudat]] kəndləri ilə əhatə olunub.
=== İşğın gölü ===
[[Şəkil:ishghin-Cek-1.jpg|right|thumb|220px|İşğın gölü]]
[[2009]]-cu ilin oktyabr ayının əvvəlləridə baş vermiş torpaq sürüşməsi ilə Qudyal çayın qarşısının kəsilməsi nəticəsində yaranmışdır<ref>[http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=6574 Quba-Xınalıq yolunda torpaq sürüşməsi baş verib]</ref>. Torpaq yaxınlıqdakı çaya doğru sürüşdüyündən çayın qarşısını kəsib və ərazidə göl əmələ gəlib<ref>[http://www.azecology.az/news/inthecountry/928-torpaq-s252r252351m601si-quba.html Torpaq sürüşməsi Quba-Xınalıq yolunun 2 kilometrlik hissəsini yararsız hala salıb]</ref>. Bu gölü ceklilər '''İşğın gölü''' adlandırır. ''İşğın'' [[cek dili]]ndən tərcümədə ''torpaq sürüşməsi'' deməkdir.
== Əhalisi ==
{{Əsas|Ceklilər}}
[[Şəkil:Ceklilər Cek kəndində, 1880 (kişilər)-Yermakov Dmitriy Ivanovich.jpg|left|thumb|200px|Cek kəndi, 1880<ref>[http://www.kunstkamera.ru/kunst-catalogue/items/item-view.seam?c=PHOTO&id=66091&cid=195179 Ермаков Дмитрий Иванович. Группа мужчин и мальчиков из селения Джег. Джеки.]</ref>]]
[[Şəkil:Ceklilər Cek kəndində, 1880 (qadınlar)-Yermakov Dmitriy Ivanovich.jpg|right|thumb|200px|Cek kəndi, 1880<ref>[http://www.kunstkamera.ru/kunst-catalogue/items/item-view.seam?c=PHOTO&id=66090&cid=195179 Ермаков Дмитрий Иванович. Группа девочек и старуха из селения Джег. Джеки.]</ref>]]
Kənd əhalisinin yaşayış sahəsi təqribən 7 kilometrlik radiusu əhatə edir. Kəndin əhalisini [[ceklilər]] təşkil edir. [[Ceklilər]] [[Azərbaycan]]ın milli etnik nümayəndələridir. [[Ceklilər]]in ana dili [[Cek dili|cek dilidir]]<ref>[http://soyuzkniga.ru/encaz_e1_content_770660.html Большая Энциклопедия в 62 томах: Джеки]</ref>.
=== Təhsilin vəziyyəti ===
Kənddə ibtidai məktəb fəaliyyət göstərir. Hələ [[1928]]-ci ildə yaradılmış məktəbin son illərdə tamamilə yararsız vəziyyətə düşmüş binası [[2006]]-cı ilin əvvəllərində [[YUNESKO]]-nun Xoşməramlı Səfiri [[Mehriban Əliyeva]]nın rəhbərliyi ilə [[Heydər Əliyev Fondu]]nun həyata keçirdiyi “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” proqramına əsasən yenidən inşa edilərək, istifadəyə verilmişdir.
== İqtisadiyyatı ==
Tarixən köçmə həyat tərzi keçirən kənd sakinlərinin əsas məşğuliyyəti heyvandarlıq, əkinçilik və toxuculuq olmuşdur. Kişilər əsasən qoyunçuluqla, qadınlar yundan müxtəlif məmulatlar - xalça, palaz, kilim, corab, şal toxumaqla məşğul olurdular. Cek kəndi [[Quba]] xalçalarının ən parlaq kompozisiyalarından biri olan “Cek” xalçalarının mərkəzləşmiş məntəqəsi hesab olunur. Qeyd edim ki, “Cek” xalçaları Azərbaycan xalçalarının Quba-Şirvan tipinin Quba qrupunun dağlıq hissəsinə aid edilir.
Kənddə məskunlаşmış əhalinin çоx böyük əksəriyyəti hаzırdа qışlаq və yаylаq şərаitindən istifаdə еtməklə hеyvаndаrlıqlа məşğul оlur. Оnlаr ilin bir yаrısını qışlаqdа, digər yаrısını isə yаylаqdа kеçirməyə аdət еdib. Hər il оktyаbrın 1-dən 15-dək qоyun sürülərini qışlаğа еndirir, mаy аyının 1-15-i аrаsı isə yаylаğа çıxаrırlаr.
== Şəkilləri ==
<center>
<gallery>
Şəkil:Cek-1.JPG|Cek kəndindən görünüş
Şəkil:Cek-2.JPG|Cek kəndindən görünüş
Şəkil:Cek kəndi XXI əsrin əvvəllərində 01.jpg|
Şəkil:Cek kəndi XXI əsrin əvvəllərində 02.jpg|
Şəkil:Cek, avqust 2009.JPG|
</gallery>
</center>
{{Şəkillər sırası|Əlik-Cek yolu-15.08.2008.jpg|e1=800|m1=[[Əlik]]-Cek yolunun [[panorama]]sı}}
== Xarici keçidlər ==
*[http://www.azerbaijan-news.az/index.php?Lng=aze&year=2007&Pid=14472 '''Tərxan Paşazadə''', ''"Dünyanın nadir etnik qrupu - Azərbaycan cekliləri"'', '''Azərbaycan qəzeti''']
== İstinadlar ==
<references/>
== Mənbə ==
#'''Tərxan Paşazadə'''. ''“Azərbaycanın etnik azlıqları: ceklilər”'', '''“168 Saat” qəzeti''', Sumqayıt – 05 - 11 may 2006, № 11 (24), səh.16
#'''Tərxan Paşazadə'''. ''“Cek kəndi, ceklilər və cek dili”'', '''“Azad Azərbaycan” qəzeti''', Bakı - 23 avqust 2006, № 124 (1079), səh.6
#'''Tərxan Paşazadə'''. ''“Azərbaycan cekli icması”'', '''“Respublika” qəzeti''', Bakı - 13 iyun 2007, № 128 (2968), səh.8
#'''Tərxan Paşazadə'''. ''“Dünyanın nadir etnik qrupu - Azərbaycan cekliləri”'', '''“Azərbaycan” qəzeti''', Bakı - 21 iyun 2007, № 134 (4651), səh.7.
#'''Tərxan Paşazadə'''. ''“Azərbaycanın milli etnik nümayəndələri – ceklilər”'', '''"Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Xəbərləri"''', № 1, Bakı, “Müəllim” - 2009, səh.35-43.
# '''Əlhəddin Cekli''' və '''Tərxan Paşazadə''', ''«Biz CAN deyirik! Yəni Ceklilər Azərbaycan Naminə!»'', '''«Kamal» jurnalı''', № 3 (7), iyun 2010, səhifə 47.
# '''Tərxan Paşazadə'''. ''“Cek və ceklilər Azərbaycanın milli dəyəridir”'', Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin keçirdiyi '''“Mədəni müxtəliflik: sosial - siyasi dəyər kimi”''' mövzusunda Kulturoloqların II Milli Forumunun (Beynəlxalq elmi-praktik konfrans) materialları, Bakı, “Elm”, 3 iyun 2010, səh. 422-431.
== Həmçinin bax ==
*[[Ceklilər]]
*[[Cek dili]]
*[[Cek mətbəxi]]
*[[Əbu Müslüm məscidi]]
*[[Şahdağ milli etnik qrupu]]
*[[ACİİB|"Azərbaycan Cekli İcması" İctimai Birliyi]]
{{Cek}}
{{Şahdağ xalqlarının mərkəzi iqamətgahları}}
{{Quba rayonu kənd/qəsəbələri}}
{{kənd-qaralama}}
[[Kateqoriya:Quba kəndləri]]
[[Kateqoriya:Cek]]
[[en:Jek]]
[[eu:Cek]]
[[id:Cek (Guba)]]
[[it:Cek (Azerbaigian)]]
[[pl:Cek]]
[[ru:Джек (село)]]
[[tr:Cek]]
| 