Cəlayır eli: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Dırnaq |
|||
Sətir 12:
== Anlamı və kökü ==
Nəzərə alsaq ki,
Hələ [[Ptolomey]] bizim eranın birinci əsrlərində indiki Sır-Dərya sahillərində yaşamış
Orta əsrlər ərəb coğrafları həmin yerlərdə yəcuc və məcuc (bu haqda Quranda da yazılıb) (Incildə Qoq və Moqoq) xalqlarını yerləşdirir. Bunlar uzun müddət mifik xalqlar kimi sayılıb, lakin sonuncu yüz ilik ərzində alimlər dəfələrlə sübut ediblər ki, miflər çox zaman gerçək əsaslara malikdirlər. Yatii-Yəcucu-cad-bir növ varislik sırası ilə düzülüblər.
Və hətta onun adı nəsil-tayfa mənsubiyyətindən danışır. Demək olar bütün [[Avrasiya]] xalqlarında etnik yaxud toponomik mənsubiyyət anadan olarkən verilən adla eyni zamanda baş verib, bəzən onu əvəz edib.
Cəlayır ittifaqını təşkil edən tayfa türk və monqol xalqlarının etnogenezində əhəmiyyətli rol oynayıb.
Sətir 33:
== Oymaqları ==
Monqolların gizli tarixi
Qədim müəllif bu tayfanın ardından
Mühəmməd Heydər özünün
XV-XVI əsrlərdə [[Cunqariya]]nın da bir hissəsinin daxil olduğu Şərqi [[Türkistan]] [[Orta Asiya]] xalqları arasında Cete adını daşıyırdı. Müəyyən şübhələr olmasaydı bu halı bu məqalənin mövzusu ilə əlaqələndirmək cəlbedici olardı.
[[Oyrat]]-kalmık etnonomi dörbönlülərin müharibəyə qədər Zetovşda oymağın şimal ulusunda Zyed yaxud Zed və [[Don]] kalmıkları arasındakı qakmaaninin Zad və Zed kevyud nəsillərinə rast gəlinir.
Zad etnoniminin etimologiyası çox, o cümlədən əfsanəvi və məişət xarakterli versiyaları birləşdirir. Çətin ki, onu tatarlardan çıxan Ozed ilə (Jzed) alaqələndirmək mümkün olsun. Bu halda nəslin adı başqa cür səslənərdi, belə ki, mənsubiyyət bildirən şəkilçiləri:-- ekin, exin və digərlərini ehtiva etmiş olardı.
Zetlərin həmçinin Samodiy mənşəli olması da az inandırıcıdır.
Cənubi [[Sibir]] xalqlarında Çot və Çoğdu etnonimləri ilə müqayisə onların türk köklərindən olması haqda daha çox fikir yaradır.[[Özbəklər]] arasında Çit, türkmənlərdə-Çoundar (çoudar, çağdar) etnik qruplar var. Eyni zamanda 92 özbək nəsillərinin siyahısında
Q.O. Adyevin
Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, XIX-XX əsrlər arasında xoşeut (qovşut) ulusu içərisində [[Şangas]] və [[telingid]] nəsilləri, Böyükderbet ulusu arasında isə burullar, telingud oymaqları köçəbəlik ediblər.
[[Rəşidəddin]] onları cəlayırların tərkibipndə şankut ([[Şanqut oymağı]]) və telengit ([[Telengit oymağı]]) tayfaları kimi göstərir. Və əgər telenqitlərin kalmıklar arasında zühur etməsinə münasibətdə yalnız bir neçə tamamilə inandırıcı hipotez və fikirlər varsa, onda şangutlar və şangasların varisliyi xüsusi şübhə doğurmur.
|