Vikipediya

Jan-Batist Lamark: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Dırnaq
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{ŞəxsAlim
|Adı = Jan-Batist Lamark
|Şəkil = Jean-baptiste lamarck2.jpg
|AdıOrijinal adı = Jan-Batist Lamark<br>'' = Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck''▼
|Şəkil məlumat= ▼
|Şəkil miqyası = Jean-baptiste lamarck2.jpg
|Şəkil miqyası =
▲|Adı = Jan-Batist Lamark<br>''Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck''
▲ |Şəkil məlumat =
|Tam adı =
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1744|8|1}}
|Digər adları =
|Doğum tarixiyeri = {{Doğum_tarixi|1744|8|1}}[[Bazanten]], [[Fransa]]
|Vəfatı = {{Vəfat_tarixivəfat tarixi və yaşı|1829|12|18|1744|8|1}}▼
|DoğumVəfat yeri = [[BazantenParis]], [[Fransa]]
▲|Vəfatı = {{Vəfat_tarixi və yaşı|1829|12|18|1744|8|1}}
|Vətəndaşlıq =
|Vəfat yeri = [[Paris]], [[Fransa]]
|Elm sahəsi =
|Vəfat səbəbi =
|Alma mater =
|Sayt =
|İş yeri =
|Elmi dərəcəsi =
|Elmi vəzifəsi =
|Elmi rəhbəri =
|Tanınmış yetirmələri =
|Tanınır =
|Mükafatları =
|İmzası =
|İmzanın eni =
|Sayt =
}}
 
'''Jan -Batist Pyer Antuan de Mone Lamark''' (''Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck''; [[1 avqust]] [[1744]] — [[18 dekabr]] [[1829]]) — [[Fransa]] alim-təbiətşünası.
 
J.Lamark canlı dünyanın təkmil [[təkamül nəzəriyyəsə]]ni yaratmağa çalışırdı. Sonradan bu nəzəriyyə [[Lamark nəzəriyyəsi]] adlandırıldı.
 
Öz dövründə diqqəti çəkməsə də sonradan müasir dövrədək qızğın mübahisə predmetinə çevrildi. LamrkLamark indiyə qədər müasirliyini itirməyən " [[Zoologiyanın fəlsəfəsi]] " ([[1809-ci il]]) kitabının müəllifidir.
 
=== Tərcümeyi-halıHəyatı ===
Jan-Batist Lamark varlı olmayan [[zadəgan]] ailəsində anadan olub. Ordu sıralarında döyüşlərdə iştirak edib, [[zabit]] rütbəsinə qədər yüksəlib. [[Paris]]dəParisdə [[tibb]] elmini öyrənib və təhsil dövründə [[təbiət elmləri]]nəelmlərinə, xüsusilə də [[botanika]]ya böyük maraq göstərib. [[1778]]-ci ildə o üç cildlik "Fransız təbiəti" adlı kitab nəşr etdirir. Kitabın üçüncü nəşrində Lamark bitkilərin analitik təsnifat sistemini verir. Bu kitab ona böyük şöhrət gətirir və o Fransanın ən nüfuzlu botaniklərindən biri hesab edilməyə başlayır. Beş ildən sonra Lamark Paris Elmlər Akademiyasının üzvü seçilir.
 
[[1778]]-ci ildə o üç cildli " Fransız təbiəti " ({{lang-fr|"Flore française"}}) adlı kitab nəşr etdirir. Kitabın üçüncü nəşrində Lamark bitkilərin analitik təsnifat sistemini verir. Bu kitab ona böyük şöhrət gətirir və o Fransanın ən nüfuzlu botaniklərindən biri hesab edilməyə başlayır. Beş ildən sonra Lamark Paris Elmlər Akademiyasının üzvü seçilir.
 
=== Biologiya sahəsində elmi fəaliyyəti ===
[[Şəkil:LamarckStatue.jpg|left|thumb|200px|Lamarkın [[Paris]]də Botanika bağında qoyulmuş heykəli. Heykəlin pyedestalındakı yazı: "A. Lamarck / Fondateur de la doctrine de l'évolution" (Təkamül nəzəriyyəsinin yaradıcısı - Lamarka)"]]
Lamarkın təşəbbüsü ilə [[1793]]-cicü ildə özünün işlədiyi Kral Botanik Bağı Təbii Tarix Muzeyinə çevrilir. Onun özü isə cücü və soğulcanlarsoxulcanlar zoologiyası kafedrasının [[professor]]u olur və ora 24 il rəhbərlik edir.<ref name="bse">[http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/008/068/489.htm Большая Советская Энциклопедия, статья "Ламарк…"]</ref>.▼
 
▲Lamarkın təşəbbüsü ilə [[1793]]-ci ildə özünün işlədiyi Kral Botanik Bağı Təbii Tarix Muzeyinə çevrilir. Onun özü isə cücü və soğulcanlar zoologiyası kafedrasının [[professor]]u olur və ora 24 il rəhbərlik edir.<ref name="bse">[http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/008/068/489.htm Большая Советская Энциклопедия, статья "Ламарк…"]</ref>.
<!--Ламарку предложили оставить занятия ботаникой и возглавить кафедру "естественной истории насекомых и червей". Теперь бы её называли кафедрой зоологии беспозвоночных. С БСЭ РАСХОДИТСЯ, ЧТО ПРИВОДИТЬ НЕ ЯСНО-->
 
50 yaşlı insanın ixtisasını dəyişmək asan olmasa da o öz üzərində gərgin işləməklə botanika kimi zoologiyanın da tanınmış mütəxəssisi olur.
 
Lamark onurğasız canlıları öyrənməyə başlayır. Məhz o zoologiya elminə [[1796]]-cı ildə "[[onurğasızlar]]" anlayışı gətirir. [[1815]]-ci ildən [[1822]]-ci ilədək onun yeddi cildlik " Onurğasızların təbbi tarixi" adlı fundamental əsəri nəşr edilir. O orada onurğasızlrınonurğasızların elmə məlum olan 10 sinfini təsnif edir. Müasir elmdə artıq 30 növ təsniflndirirtəsnifləndirir.
 
Lamark [[1802]]-ci ildə elmə "[[biologiya]]" [[termin]]iterminini gətirir. O bunu alman alimi H.R.Trevinarusla eyni vaxtda, ancaq ondan asılı olmadan təklif edib.<ref name="bse"/>.
 
Lamark [[1809]]-cu ildə " Zoologiyanın fəlsəfəsi" kitabını dərc etdirir. Dahi almiAlim orada canlı aləmin [[təkamül]]ünətəkamülünə dair öz nəzəriyyəsini irəli sürür. Lamarkın davamçıları [[Çarlz Darvin]]in [[təbii seçmə]] nəzəriyyəsinə " daha uyğun gələnin yaşaması" fikrini əlavə edirlər.
[[Şəkil:Jean-Baptiste Lamarck.jpg|left|thumb|Jan Batist Pyer Antuan de Mon(t)e Lamark]]
 
=== Həyatının son illəri ===
[[1820]]-ci ilə Lamark tam kor olur. Axırıncı illərə qədər onun yanında qızı Korneliya olur və atasının diqtə etdiyi fikirləri yazır. Lamark son illərini kasıbçılıq içərisində yaşayır.<ref name="bse"/>.
 
=== Lamarkın digər elmələrə töhvəsi ===
Botanika və zoologiyadan başqa Lamark [[hidrologiya]], [[geologiya]] və [[meteorologiya]]yayaya dair əsərlər yaradır.▼
 
▲Botanika və zoologiyadan başqa Lamark [[hidrologiya]], [[geologiya]] və [[meteorologiya]]yaya dair əsərlər yaradır.
 
== Əsərləri ==
* Système des animaux sans vertèbres, P., 1801{{fr}};
* Système analytique des connaissances positives de l'homme. P., 1820{{fr}};
* Histoire naturelle des animaux sans vertèbres, 2 éd., t. 1—11, P., 1835—1845{{fr}}; в рус. пер. — Философия зоологии, т. 1—2, М. — Л., 1935—1937;
 
== Ədəbiyyat ==
* ''Комаров В. Л.'' Ламарк, М. — Л., 1925;
* ''Пузанов И. И.'' Жан Батист Ламарк, М., 1959;
* ''Landrieu М.'' Lamarck, le fondateur du transformisme, P., 1909{{fr}};
* ''Perrier E.'' Lamarck, P., 1925{{fr}};
* ''Grassé P.-P.'' Lamarck et son temps: L'évolution, P., 1957{{fr}};
* ''Mantoy B.'' Lamarck, créateur de la biologie, P., 1968{{fr}}.
 
 
 
== Istinadlar ==
<references/>
 
[[Kateqoriya:ElmFransa alimləri]]
[[Kateqoriya:Fransız alimlər]]
 
[[an:Jean-Baptiste Lamarck]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Jan-Batist_Lamark"