Azərbaycan xalçaları: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Dırnaq |
|||
Sətir 67:
=== Qarabağ məktəbi ===
[[Şəkil:Karabakh carpet.jpg|thumb|left|300px|Qarabağ xalçaçılıq məktəbindən Daşbulaq və Qasımuşağı xalçaları]]
Azərbaycanın cənub - qərbində yerləşən Qarabağ xalça məktəbi iki regionda - dağlıq və aran zonalarında inkişaf etmişdir. Yazılı mənbələrdə ərəb tarixçiləri Əl - Müqəddəsi, Məsudi və b. tərəfindən X əsrdən başlayaraq yun və pambıq emalı ilə məşğul olan iri sənətkarlıq mərkəzi kimi adı çəkilən Qarabağın Dağlıq zonasında XIX əsrdə xalça istehsalında [[Xankəndi]],[[Şuşa]] şəhəri və [[Daşbulaq]], [[Dovşanlı]], [[Girov]], [[Trniviz]],[[Kərkicahan]] , [[Çanaqçı]], [[Tuğ]], [[Köhnə Tuğlar]], [[Hadrut]], [[Muradxanlı]], [[Qasımuşağı]], [[Qubadlı]], Qozağ, Mirseyid, [[Bağırbəyli]], [[Xanlıq]], [[Dağ Tumas]] kəndləri əsas rol oynayırdılar. Dağlıq zonaya nisbətən xammalla, şübhəsiz ki, daha yaxşı təmin olunmuş aran rayonlarında [[Cəbrayıl]], [[Ağdam]], [[Bərdə]] və [[Füzuli]] xalça istehsalında əsas yer tutur. Bu mərkəzin hər birində əhalisi satış üçün intensiv şəkildə xalça toxuyan çoxlu miqdarda kəndlər mövcud olmuşdur. Oz bədii quruluşu, texnoloji xüsusiyyətləri, rəng həlli baxımından Zəngəzur və Naxçıvan xalça istehsalı mərkəzləri də Qarabağ xalça məktəbinə daxildirlər."[[Kərkicahan xalçası]]" "[[Aran xalçası]]", "[[Bağçadagüllər xalçası]]", "[[Balıq xalçası]]", "[[Buynuz xalçası]]", "[[Bərdə xalçası]]", "[[Bəhmənli xalçası]]", "[[Qarabağ xalçası]]", "[[Qoca xalçası]]", "[[Qasımuşağı xalçası]]", "[[Ləmbəran xalçası]]", "[[Muğan xalçası]]", "[[Talış xalçası]]", "[[Lampa xalçası]]", "[[Malıbəyli xalçası]]", "[[Xanqərvənd xalçası]]", "[[Xanlıq xalçası]]", "[[Xantirmə xalçası]]", "[[Çələbi xalçası]]", "[[Şabalıdbuta xalçası]]", və s. çeşnili xalça kompozisiyaları Qarabağ xalçaçılıq məktəbinin klassik nümunələrindəndir. Qarabağda evlərin interyerlərinə uyğunlaşdırılmış 5 xalçadan ibarət dəst xalı - gəbələr geniş yayılmışdır.
Hələ eramızdan qabaqki dövrlərdə [[Xankəndi]] [[Qarabağ]]ın paytaxtı olmuşdur.Bu zamandan başlayaraq [[Xankəndi]]də xalçaçılıq inkişaf etmişdir.Bu səbəbdən də Karvan yolları [[Xankəndi]]dən keçərdi.Buradakı xalçaları götürərək digər ölkələrdə satmışlar.Bu xalçanın tayı-bərabəri yox idi.Misilsizdi.Buna görə də xalçanın qiyməti çox baha idi.[[Qarabağ xalçaçılıq məktəbi]] də burada yaranmışdı.
[[Xankəndi]] xalçaçılıq məktəbi də bir neçə yerə bölünür.[[Kərkicahan]] xalçası,[[Malıbəyli]] xalçası və s.Bu xalçaların bir çoxunun rəngi qırmızı idi.Müharibə başlayan zaman ermənilər bu xalçaların bir qismini oğurlamışdılar.
Xankəndinin ən qədim xalçası eramızın [[1]]-[[2]]-ci illərində tikilmişdir.Bu xalçalar [[İstanbul]],[[Tehran]],[[Moskva]],[[Vaşinqton]] muzeylərində saxlanır.
[[1750]]-ci illərin əvvələrində Qarabağ xanı [[Pənahəli xan]] [[Şuşa şəhəri]]ni saldırdı. Şəhər ilk vaxtlar Pənahabad adlandırıldı və uzun illər [[Qarabağ xanlığı]]nın paytaxtı oldu. XVIII əsrdə [[Qarabağ xalçaçılıq məktəbi]] [[Şuşa]]da cəmlənmişdir. XVIII əsrdə Şuşada klassik çeşnili xalçalarla yanaşı, [[Rusiya]]dan, eləcə də [[Avropa]]dan gətirilmiş məcməyi, ətirli sabun, çit və digər müxtəlif məişət əşyaların üzərindən götürülmüş naxışlardan yeni xalça kompozisiyaları - "[[Bağçadagüllər xalçası]]", "[[Saxsıdagüllər xalçası]]", "[[Bulud xalçası]]" və s. çeşnilər toxunurdu. Qarabağ xalçalarının rəng - boyaq palitrası olduqca zəngindir. Bu palitra Qarabağ təbiətinin bütün rənglərinin ən zərif çalarlarını özündə əks etdirir. Qədim dövrlərdən Azərbaycan xalçalarının ara sahə yerliyi ənənəvi olaraq qırmızı rəngdə işlənmişdir. Müxtəlif bitkilərlə yanaşı, orta əsrlərdən burada rənglər cür - bəcür həşaratlardan alınmışdı. Onların içərisində qırmızı rəng almaq üçün ən geniş yayılmışı koşenildir. Xalq arasında ona - "qırmız böcəyi", "qurd qırmız", "palıd cücüsü" deyilirdi.
| |||