21:11, 16 oktyabr 2011 tarixindəki versiya redaktə Khutuck Bot (müzakirə \| töhfələr) 5.910 redaktə k Bot: Avtomatik mətn dəyişdirmə (-[[Image: +[[Şəkil:) ← Əvvəlki redaktə		05:59, 13 dekabr 2011 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Vagobot (müzakirə \| töhfələr) Botlar 469.530 redaktə k Dırnaq Sonrakı redaktə →
Sətir 22: "Yarış" [[4 oktyabr]] [[1957]]-ci ildə Sovet İttifaqında [[Yer]]in ilk süni peyki "Sputnik-1"in kosmosa göndərilməsi ilə başlamışdır. Kosmik yarış dövründə SSRİ və ABŞ peyklərini orbitə öz daşıyıcı raketləri ilə çıxaran, idarəolunan kosmik uçuşları başladan, Günəş sisteminin digər planetlərini tədqiq edən dünyanın ilk və əsas "kosmik gücünə" çevrildilər. [[Kosmos]]a insan göndərilməsi ətrafında gedən yarış [[SSRİ]]-nin qələbəsi ilə başa çatdı. Belə ki, [[1961]]-ci il, [[12 aprel\|aprelin 12-də]] SSRİ-də ~~“Vostok”~~"Vostok" gəmisi ilə [[Yuri Qaqarin]] yerətrafı orbitə göndərildi. Beləliklə, SSRİ dünyada kosmosa ilk insan göndərən dövlət oldu və bu məsələdə [[Amerika Birləşmiş Ştatları\|ABŞ]]-a texniki və ideoloji zərbə endirdi. Amerika buna 23 gündən sonra cavab verə bildi. ABŞ [[astronavt]]ı [[Alan Şepard]] ~~“Freedom~~"Freedom-7”7" kosmik gəmisi ilə yerətrafı orbitə göndərildi. Beləliklə, Şepard kosmosa göndərilən ikinci insan oldu. SSRİ buna növbəti kosmonavtlarını yerətrafı orbitə göndərməklə cavab verdi. SSRİ 1962-ci il avqustun 12-15-də kosmosa iki nəfər göndərdi və bununla Amerikanı yenə də qabaqlamış oldu. Kosmos uğrunda gedən savaşa qadınlar da cəlb edildilər. Belə ki, 1963-cü il iyunun 16-da ~~“Vostok~~"Vostok-5”5" gəmisi ilə SSRİ ilk qadın kosmonavtı, [[Valentina Tereşkova]]nı kosmosa göndərdi. Bu isə ideoloji baxımdan ABŞ-a vurulan daha bir zərbə oldu. [[Şəkil:Gemini_VI_Launch_-_GPN-2000-000612.jpg\|thumb\|240px\|"Titan II" raketi havaya qalxır]] 1966-68-ci illərdə SSRİ-nin kosmosa göndərdiyi kosmik gəmilərin bəziləri [[Kosmik qəzaların siyahısı\|qəzaya uğradı]]. Bundan sonra kosmosda ağalıq etmək uğrunda mübarizədə ABŞ tədricən üstünlüyü ələ almağa başladı. [[1969]]-cu il iyulun 21-də ABŞ-ın [[Ay proqramı]] çərçivəsində “"[[Apollon-11]]”" kosmik gəmisi uğurla Ay səthinə ilk astronavtları, [[Nil Armstronq]] və [[Edvin Oldrin]]i çıxardı. == Xronika (1957—1975) == Sətir 46: \|\| Yerin ilk [[süni peyk]]i <br /> Kosmosdan ilk siqnal \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\|“"[[Sputnik-1]]”" \|- \|\|[[3 noyabr]] [[1957]] \|\|Yerin orbitində ilk canlı, [[Layka (it)\|Layka]] adlı it \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Sputnik-2]]”" \|- \|\|[[31 yanvar]] [[1958]] \|\| [[Yerin radiasiya qütbləri]]nin aşkarlanması \|\|{{USA}} \|\|“"[[Eksplorer-1]]”" \|- \|\|[[17 mart]] [[1958]] \|\|[[Günəş batareyası]]ndan qidalanan ilk süni peyk \|\|{{USA}} \|\|“"[[Avanqard-1]]”" \|- \|\|[[18 dekabr]] [[1958]] Sətir 69: \|- \|valign=top\|[[2 yanvar]] [[1959]] \|\| Yerin orbitindən ilk çıxış <br />“"[[Günəş küləyi]]~~”nin~~"nin ilk dəfə aşkar olunması<br />[[Ay]]ın yanından ilk uçuş \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\|“"[[Luna-1]]”" \|- \|\|[[4 yanvar]] [[1959]] \|\| [[Heliosentrik orbit]]də ilk obyekt \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Luna-1]]”" \|- \|\|[[17 fevral]] [[1959]] \|\| İlk [[meteoroloji peyk]] \|\|{{USA}} \|\| “"[[Avanqard-2]]”" \|- \|\|[[28 fevral]] [[1959]] \|\| [[Qütb orbiti]]ndə ilk süni peyk \|\|{{USA}} \|\| “"[[Diskaverer-1]]”" \|- \|\|[[7 avqust]] [[1959]] \|\| Yerin orbitdən çəkilmiş ilk şəkli \|\|{{USA}} \|\|“"[[Eksplorer-6]]”" \|- \|\|[[13 sentyabr]] [[1959]] \|\| Başqa göy cisminə, [[Ay]]a enən ilk aparat \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Luna-2]]”" \|- \|\|[[4 oktyabr]] [[1959]] \|\|Ayın görünməyən tərəfinin ilk şəkli <br />Qravitasiya menvrindən ilk istifadə \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Luna-3]]”" \|- \|\|[[1 aprel]] [[1960]] Sətir 116: \|\|Orbitdən faydalı məlumatlarla (Yer səthinin şəkilləri) qayıdan ilk aparat \|\|{{USA}} \|\|“"[[Diskaverer-14]]”" \|- \|\|[[12 avqust]] [[1960]] \|\|İlk passiv rabitə peyki \|\|{{USA}} \|\| “"[[Echo-1A]]”" \|- \|\|[[18 avqust]] [[1960]] Sətir 131: \|\|Orbitdən ilk uçuş <br />Uçuş istiqamətinin uçuş vaxtı ilk korreksiyası <br />İlk fırlanma vasitəsilə stabilləşdirmə <br />[[Venera (planet)\|Veneranın]] 100 000 km yaxınlığından ilk idarəolunmayan uçuş \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\| “"[[Venera-1]]”" \|- \|valign=top\|[[12 aprel]] [[1961]] \|\|İlk idarəolunan kosmik uçuş (ilk kosmonavt [[Yuri Qaqarin]])<br />İlk idarəolunan orbital uçuş \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\| “"[[Vostok-1]]”" \|- \|\|[[5 may]] [[1961]] \|\|İlk suborbital idarəolunan kosmik uçuş <br />(İdarəolunan ikinci kosmik uçuş) \|\|{{USA}} \|\| “"[[Merkuri-3]]”" \|- \|\|[[7 mart]] [[1962]] Sətir 151: \|\|İdarəolunan kosmik gəmilərin ilk qrup halında uçuşu <br />(birləşməsiz) \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Vostok-3]]”" və “"[[Vostok-4]]”" \|- \|\|[[14 dekabr]] [[1962]] \|\|[[Venera (planet)\|Veneranın]] 33800 km yaxınlığından ilk idarəolunan uçuş \|\|{{USA}} \|\| “"[[Mariner-2]]”" \|- \|\|[[16 iyun]] [[1963]] \|\| Kosmosda ilk qadın ([[Valentina Tereşkova]]) \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Vostok-6]]”" \|- \|\|[[19 iyun]] [[1963]] \|\|[[Mars (planet)\|Marsın]] 197000 km yaxınlığından ilk idarə olunmayan uçuş \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Mars-1]]”" \|- \|\|[[19 iyul]] [[1963]] Sətir 176: \|\|[[Geosinxron orbit]]də ilk süni peyk \|\|{{USA}} \|\| “"[[Syncom-2]]”" \|- \|\|[[5 dekabr]] [[1963]] \|\| İlk peyk naviqasiya sistemi \|\|{{USA}} \|\| “"[[Transit]]”" \|- \|\|[[19 avqust]] [[1964]] \|\|[[Geostasionar orbit]]də ilk süni peyk \|\|{{USA}} \|\| “"[[Syncom-3]]”" \|- \|\|[[12 oktyabr]] [[1964]] \|\|İlk çoxyerli kosmik gəmi \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Vosxod-1]]”" \|- \|\|[[18 mart]] [[1965]] \|\|Kosmonavtın açıq kosmosa ilk çıxışı \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Vosxod-2]]”" \|- \|\|[[14 iyul]] [[1965]] \|\|[[Mars (planet)\|Mars]] ətrafında ilk idarəolunan uçuş \|\|{{USA}} \|\| “"[[Mariner-4]]”" \|- \|\|[[2 noyabr]] [[1965]] \|\|İlk ağır süni peyk (avtomatik stansiya) və ilk ağır daşıyıcı raketin uçuşu \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Proton (KA)]]”" və “"[[Proton (daşıyıcı raket)\|Proton (RN)]]”" \|- \|\|[[15 dekabr]] [[1965]] \|\|İdarəolunan kosmik gəmilərin qrup halında uçuşu zamanı birgə manevrlər (birləşməsiz) \|\|{{USA}} \|\| “"[[Gemini-6]]”" / “"[[Gemini-7]]”" \|- \|valign=top\|[[3 fevral]] [[1966]] \|\|Başqa göy cisminə (Aya) ilk yumşaq eniş<br />Başqa göy cisminin səthindən ilk şəkillər \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\| “"[[Luna-9]]”" \|- \|\|[[1 mart]] [[1966]] \|\|Veneraya çatmış ilk aparat \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Venera-3]]”" \|- \|\|[[16 mart]] [[1966]] \|\|İlk orbital birləşmə (idarəolunan gəmi və pilotsuz aparat) \|\|{{USA}} \|\| ~~“Gemini~~"Gemini-8”8" / ~~“Agena”~~"Agena" \|- \|\|[[3 aprel]] [[1966]] \|\|Başqa göy cisminin (Ayın) orbitində ilk süni peyk \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Luna-10]]”" \|- \|\|[[2 iyun]] [[1966]] Sətir 241: \|\|Kosmik uçuş zamanı kosmonavtın ölümü ilə nəticələnən ilk qəza \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|”"[[Soyuz-1]]”" \|- \|\|[[30 oktyabr]] [[1967]] \|\|İki pilotsuz kosmik aparatın birləşməsi \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Kosmos-186]]”" / “"[[Kosmos-188]]”" \|- \|\|[[9 noyabr]] [[1967]] \|\|Çox ağır daşıyıcı raketin ilk uçuşu \|\|{{USA}} \|\|”"[[Saturn-5]]”" \|- \|\|[[15 sentyabr\|15]]-[[21 sentyabr]] [[1968]] \|\|Ay ətrafında Yerə qayıdışla nəticələnən ilk uçuş <br />Ay ətrafında canlı varlıq tərəfindən ilk uçuş \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Zond-5]]”" \|- \|\|[[21 dekabr\|21]]-[[27 dekabr]] [[1968]] \|\|İdarəolunan gəmini daşıyan çox ağır daşıyıcı raketin ilk uçuşu və başqa göy cisminin (Ayın) orbitində ilk idarəolunan uçuş \|\|{{USA}} \|\|“"[[Saturn-5]]”" və “"[[Apollon-8]]”" \|- \|\|[[16 yanvar]] [[1969]] \|\|İlk idarəolunan birləşmə və ekipajın yerdəyişməsi \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Soyuz-4]]”" / “"[[Soyuz-5]]”" \|- \|\|[[18 may\|18]]-[[26 may]] [[1969]] \|\|Başqa göy cisminin (Ayın) orbitində ilk ayrılma, manevr və təkrar birləşmə \|\|{{USA}} \|\|“"[[Apollon-10]]”" \|- \|\|[[21 iyul]] [[1969]] \|\|Ayda ilk insan və başqa göy cismindən ilk uçuş \|\|{{USA}} \|\| “"[[Apollon-11]]”" \|- \|\|[[13 oktyabr\|13]]-[[16 oktyabr]] [[1969]] \|\|İdarə olunan üç kosmik gəminin qrup şəklində ilk uçuşu (birləşməsiz) \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Soyuz-6]]”", “"[[Soyuz-7]]”", “"[[Soyuz-8]]”" \|- \|\|[[19 noyabr]] [[1969]] \|\|Kosmonavtlarla daha əvvəl enmiş avtomatik stansiyanın Ay səthində görüşü \|\|{{USA}} \|\| “"[[Apollon-12]]”" / “"[[Sörveyor (proqram)\|Sörveyor-3]]”" \|- \|\|[[24 sentyabr]] [[1970]] \|\|Ay qruntunun nümunələrinin avtomatik götürülməsi və Yerə çatdırılması \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Luna-16]]”" \|- \|\|[[23 noyabr]] [[1970]] \|\|Ayda hərəkət edən aparat \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Lunoxod-1]]”" \|- \|\|[[12 dekabr]] [[1970]] Sətir 306: \|\|Veneranın səthinə ilk yumşaq eniş \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\| “"[[Venera-7]]”" \|- \|\|[[23 aprel]] [[1971]] \|\|İlk [[orbital stansiya]] \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Salyut-1]]”" \|- \|\|iyun [[1971]] \|\|İlk orbital observatoriya \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\| “"[[Orion-1]]”" \|- \|\|[[14 noyabr]] [[1971]] \|\| [[Mars (planet)\|Marsın]] ilk süni peyki \|\|{{USA}} \|\| “"[[Mariner-9]]”" \|- \|\|[[27 noyabr]] [[1971]] \|\|[[Mars (planet)\|Mars]] səthində ilk aparat \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|\|“"[[Mars-2]]”" \|- \|valign=top\|[[2 dekabr]] [[1971]] \|\|Avtomatik stansiyanın [[Mars (planet)\|Mars]] səthinə ilk yumşaq enişi \|valign=top\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]] \|valign=top\| “"[[Mars-3]]”" \|- \|\|[[3 mart]] [[1972]] \|\|[[Günəş]]in cazibə dairəsindən çıxmış ilk aparat \|\|{{USA}} \|\| “"[[Pioner-10]]”" \|- \|\|[[15 iyul]] [[1972]] \|\|[[Asteroid qurşağı]]na çatmış ilk aparat \|\|{{USA}} \|\| “"[[Pioner-10]]”" \|- \|\|[[3 dekabr]] [[1973]] \|\| [[Yupiter (planet)\|Yupiterin]] yaxınlığından ilk uçuş \|\|{{USA}} \|\| “"[[Pioner-10]]”" \|- \|\|[[29 mart]] [[1974]] \|\|[[Merkuri (planet)\|Merkurinin]] yaxınlığından ilk uçuş \|\|{{USA}} \|\| “"[[Mariner-10]]”" \|- \|\|[[15 iyul]] [[1975]] \|\|İlk beynəlxalq idarəolunan uçuş \|\|{{SSRİ-bayraq}} [[SSRİ]]<br />{{USA}} \|\| “"[[Soyuz-Apollon]]”" \|}

Kosmik yarış: Redaktələr arasındakı fərq