Ekbatan: Redaktələr arasındakı fərq

'''Ekbatan''' ([[türk dili|qədim türkcə]]:''Aqbatan'',[[yunan dili|yunanca]]: ''Ἀγβάτανα'' , [[latın dili|latınca]]: ''Ecbatana'', [[ivrit dili|ibranicə]]: אַחְמְתָא, [[Nabonidin xronikası]] və [[Bisütun]] yazılarında ''Aqmatana'') - [[Herodot]]un ''“Ἐκβάτανα”"Ἐκβάτανα"'' kimi qeyd etdiyi<ref>Herodot, III, 92</ref> qədim dünyanın ən böyük şəhərləeindən biri olmuşdur. İ. M. Dyakonov yazır ki, bu şəhər qədim [[Midiya]]nın ürəyi idi.<ref>Дьяконов И. М. История Мидии. М. — Л., 1956 , səh 179</ref> Şəhər mənbələrdə daha çox [[Astiaq]]ın paytaxtı kimi xatırlansa da, digər [[Madaylar|maday]] hökmdarlarının hakimiyyəti dövründə də siyasi və mədəni mərkəz Ekbatan olub. Sonuncu Midiya hökmdarı Astiaqın [[Fars qiyamı]]nı yatıra bilməməsi nəticəsində [[farslar]] tərəfindən işğal olunub və bu hadisə [[Midiya]]nın süqutu ilə nəticələnib.

[[Farslar]]ın əlinə keçdikdən sonra isə, Əlvənd dağının ətəyində yerləşən gözəl şəhər [[Əhəmənilər imperiyası|Əhəməni]] hökmdarlarının yay iqamətgahı olub. Daha sonra şəhər [[Parfiya]] hökmdarlarının paytaxtı olub. Həmin dövrdə Parfiya dövlətinin mühüm zərbxanalarının yerləşdiyi şəhərdə çoxlu [[draxma]] və [[tetradraxma]] kəsilib. Şəhərdən həmçinin “Achmetha”"Achmetha" adı ilə [[Tövrat]]da da bəhs edilmişdir.<ref>Tövrat, Ezra,VI, 2</ref>

[[İqor Dyakonov|İ. M. Dyakonov]] bu toponimin [[Midiya dili]]ndə (Midiya dilini İranmənşəli sayır) '''''Hanqmatana''''' adlandığını və ―yığıncaq yeri mənasını verdiyini yazır.<ref>Дьяконов И. М. История Мидии. М. — Л., 1956 , səh 91</ref> Başqa yerdə müəllif bu toponimin İran dillərindəki ham ― bir yerdə, ―birlikdə ([[Azərbaycan dili]]ndəki ― hamı sözü) və kam – getmək sözlərindən əmələ gəldiyini qeyd edir.<ref>Дьяконов И. М. История Мидии. М. — Л., 1956 , səh 179</ref> Lakin İ. M. Dyakonov [[fars dili]]ndə "ham" sözünün [[türk dili|qədim türkcə]] qamu (hamu) sözündən olduğuna diqqət yetirməmişdir.<ref>Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən, Bakı, 1991, səh 75</ref> Başqa yerdə o yazır ki, Aqbatan [[elam dili]]ndəki ―hanqmata , yəni midiyalıların ölkəsi sözlərindəndir.<ref>Дьяконов И. М. История Мидии. М. — Л., 1956 , səh 179</ref> Q. Qeybullayev isə qeyd edir ki,'' “əslində"əslində Həmədan toponimi Akbatan adının təhrifidir: ―ak sözünün əvvəlinə ―h səsi əlavə olunmuş, ―batan sözü isə türk dillərində b-m fonetik qanununa görə ―matan şəklinə keçmiş və qədim Akbatan Haqmatan, sonra Həmədan formasına düşmüşdür. Deməli, Həmədanın – Aqbatanın qədim [[fars dili]] vasitəsilə ―yığıncaq yeri mənasında olması fikri yanlışdır.”"''<ref>Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən, Bakı, 1991, səh 73</ref>

{{sitatın əvvəli}}''“İndi"İndi Ekbatan adlanan və qala divarları nəhəg, güclü, bir-birinin üstünə yığılmış dairələri xatırladan şəhəri [[madaylar]] inşa ediblər. Qaladakı sarayın da planı qalanın planı kimidir, möhkəmləndirilmiş divarlar, künclərdəki mazqallı sipərlərlə mühafizə olunur. Ətrafdakı təbiət şəhərlə incə bir uyğunluq təşkil edir və bu daha çox sənət əsəri effekti yaradır. Qala divarlarının sayı yeddidir. Hökmdarın sarayı və dövlət xəzinəsi son axırıncı qala divarı içində yerləşir. Bayırdan birinci qala divar [[Afina]]nın qala divarına çox oxşayır. Həmin divar ağ, sonrakı qara, üçüncü qırmızı, dördüncü göy, beşinci divar isə narıncı rəngdədir. Son iki divar gümüşü və qızılı rənglərdədir. Bütü bu divarları [[Deyok]] inşa etdirmişdir.”"''{{sitatın sonu|mənbə=Herodot, III, 93}}