Qıpçaqlar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot redaktəsi əlavə edilir: tt:Кыпчаклар |
k Dırnaq |
||
Sətir 9:
Qıpçaqlar və ya Kumanlar qədim Türk xalqlarından biridir. Qıpçaqlardan ilk dəfə eramızdan əvvəl Orta Asiya mənbələrində danışılmışdır. Dilləri Qıpçaq türkcəsidir.
Qıpçaqlar, VIII -IX əsr ətrafında Orta Asiyadan Urala keçmiş və burada üstünlük qazanmışlar, daha sonra oğuzlarla birgə Orta Asiyaya yayılmışdılar.Tarix səhnəsinə IX -XI əsrlər arasında çıxmışlar. Qıpçaqlar, Monqol zəbtindən əvvəl də Sırdərya, İdil və Don arasında, Qafqaz və Krım dağlarında, Xəzərin şimal düzlüyü ilə bu günki Qazaxıstanın orta və şimal-qərb arasında yaşayıb bir çox türk tayfaları ilə qarışmışlar və İran, Suriya, Rusiya, Şərq Avropa və Bizans ilə hərbi, ticari və iqtisadi əlaqələr qurmuşlar. Əvvəllər
Macar tarixçilərinin məlumatlarına görə, 1020-ci illərdə, Qərb Sibiryada böyük bir Kimek-Qıpçaq tayfa birliyi vardır. Kuman (macarca Kun) tayfa quruluşunun, Kunlar və Sarıqların yanında ən əhəmiyyətli olan Qıpçaqlar, bu dövrdə birləşmişlər və qarışmışlar və sonralar çox məşhur olan Kuman adı da bu dövrdə ortaya çıxmışdır. Kuman-Qıpçaq birliyindən əvvəl, Kuman xalqı daha şərqdə yaşayarkən, Sarı Uyğurları məğlub edərək ölkələrini işğal etmişlər və bu xalqın bir qisimini özlərinə bağlamışlar. Kuman-Sarı Uyğur birləşməsi, X əsrin ikinci yarısında, çinliləri və qonşuları sürüşləri sıxışdırmaqla qərbə, oğuzların və qarların torpaqlarına yönəlmişlər. Bu köçün ardınca, yuxarıda göstərilən Oğuz çölü, artıq tarix qaynaqlarında Qıpçaq çölü adlandırılmışdır. Onların tarixdə az olan bu yürüşləri, XI əsrdə Rus knyazlarına qarşı qazandıqları silsilə qələbələrdən sonra, Karpatlara, Balkanlara qədər davam etmişdir. İnkişaf edən Qıpçaq-Kuman birliyi, XIII əsrin sonlarına qədər, bu bölgənin təyinedici bir gücü olmuşdur.
| |||