Şaman: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Dırnaq |
k Dırnaq |
||
Sətir 9:
Tarixi şərtlər bir sıra türk boylarının şamanizmi mənimsəmələrinə səbəb olmuşdur, amma şamanlığın qədim türklərdə geniş kütlənin əsl inancı ilə bir bağlılığı olmamışdır. Şamanlıq monqol inancıdır. Yaxın sayılacaq bir tarixə qədər əski türk inancının şamanlıq olduğu qəbul edilirdi. Fəqət son zamanlarda tarixçi alimlər- İbrahim Qafəsoğlu, M. Eliadə və başqaları qədim türk inancının şamanlıqla əlaqəsi olmadığını sübut etmişlər.
[[Mahmud Qaşqarlı]]nın "Divan"ında şamanizmlə bağlı sözlər çoxdur. Bunun səbəbini Türk alimi [[Əbdülqadir İnan]] belə aydınlaşdırır:
Maraqlıdır ki, inam anlayışlı şəxs adlarına qədim türkün yaratmış olduğu ümumtürk abidələrində də rast gəlmək olur. Qədim türklər inanılmış, sınaqdan çıxarılmış, etibarlı adamların adının əvvəlinə Inanç leksik vahidini əlavə etmişlər: Inançu Alp, Inançu Bilgə, Inançu Çikşi, Inançu Çor, Inan Uğraç.
Qeyd edək ki, şamanizmə aid xeyli söz qalıqları
Kamlançu toponimi. Toponimin ilkin komponentində şaman sözü olan kam\\qam öz izini saxlamışdır. M.Kaşğarlı "Divan"ın 3-cü cildində bu toponimin "kam" hissəsinin kahin, şaman mənasında işləndiyi qeyd edir və belə bir izah verir: Kamlançı =İki Öküze yakın iki küçük kasaba adı. Amma böyük türkoloq həmin toponimin bütövlükdə mənasını açmır. Bizə görə, Kamlançı - toponimi şamanların, kahinlərin adət-ənənə, mərasim və ayinlərinin icra etdiyi yer anlamında başa düşülməlidir.
Sətir 33:
etməlidir. Həmin ayinlər vasitəsi ilə öz qanadlı atını – qavalı canlı bir əşyaya
çevirir, ona ruhən yaxınlıq edir.
Şamanın bir çox atributları kimi qaval aləti də onun üçün
əşyalarından sayılır. Qavalla ifa edən və ondan hər cür vasitə ilə
istifadəsindən bəhrələnən xüsusi seçilmişlər - ŞAMANLAR öz qədim irsi
Sətir 129:
uğrayır.
Şaman öləndə, bu dinin ardıcılları
qayıtmayacağına görə onun qavalından ruhları azad etmək
edirlər. Onu odda yandırır və qığılcımları, tüstüsü vasitəsi ilə qanadlı atı və
ya maralı sağanaqdan azad edib öz yiyəsinin – ŞAMANIN ruhu ilə
Sətir 143:
*Составлено по: Дьяконова В.П. Некоторые этно-культурные параллели в шаманстве тюрко-язычных народов Саяно-Алтая // Этнокультурные контакты народов Сибири. Л., 1984
* [[Богораз]] В.Г. К психологии шаманства у народов Северо-Восточной Азии . Богораз В.Г. Этнографическое обозрение.-М.,1910. Т.84-85.Кн. 1-2.
* Богораз В.Г. Сказка о Чесоточном шамане
* Богораз В.Г. О так называемом языке духов (шаманском) у различных ветвей эскимосского племени. // Известия Академии Наук, серия VI , т.XIII, 1919, с. 489-495. Переиздание: СПб: Музей антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунст-камера), 1995, сс. 97-104.
* Грачева Г.Н. Шаманы у нганасан /.Н. Грачева // Проблемы истории общественного сознания аборигенов Сибири. Л.1981.- С. 69-89.
Sətir 156:
* Michael Harner: Der Weg des Schamanen, München, Ullstein, 2004, 247 Seiten, ISBN 3-548-74042-1
* Paul Uccusic: Der Schamane in uns. Schamanismus als neue Selbsterfahrung, Hilfe und Heilung Hugendubel Kreuzlingen, ISBN 978-3-7205-2181-9
* Boileau, Gilles.
== İstinadlar ==
| |||