Tomas Mor: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: et:Thomas More |
k Dırnaq |
||
Sətir 2:
Dahi ingilis humanisti, filosof və dövlət xadimi Tomas Mor həmçinin möhtəşəm şair, 280 latın dilli epiqrammın və bir çox poemanın müəllifi olmuşdur. Morda antik dövrə qarşı məhəbbətin oyanmasında oksfordlu müəllimlər Uilyam Qrocin və Tomas Linakr bir növ muza rolunu oynamışlar.Lakin bu dövrdə nəinki Oksford və Kembric universitetlərində, alim-humanistlərin toplaşdığı şəhərin istənilən küncündə ümumilikdə qədim poeziyanı və məhz latın poeziyasını təkcə sevmir, hətta qədim şairləri təqlid edərək şeirlər belə bəstələyirdilər.
Mor dövrünə görə təhsil almaq çətin olmasına rəğmən qədim latın və yunan dillərini mükəmməl bilirdi. Artıq 1505-ci ildə Mor Roterdamlı Erazmla birlikdə Lukiandan ilk tərcüməsini edir hansı ki, bu əsər bir ildən sonra Parisdə çapdan çıxır.Mor bu dövrlərdə həmçinin yunan dilini və poetikasını dərindən öyrənməyə maraq göstərir hətta özəl müəllimlə də çalışır.Mor Lili ilə birlikdə
Mor epiqrammlarının tarixi dəqiq məlum deyildir.Lakin onun Ulrix fon Güttenə yazdığı məktubundakı fikirlər Morun əsərlərini cavanlığında yazdığını göstərir.Mor poeziyasının tətqiqatçılarından Bredner və Linç haqlı olaraq məktubda çoxlu sayda ümumi mövzulara toxunulduğunu və tarixi aydınlaşdırmaq üçün dəqiq hadisə və tarixi şəraitdən bəhs edilmədiyini qeyd edirlər.Lakin bununla bərabər
Çox güman ki,antologiyadan tərcümə edilmiş epiqrammların çoxu
T.Mor özü epiqrammları haqqında ilk dəfə Erazma 1516-cı ildə
XV-XVI-cı əsrlərdə latın epiqrammları poeziyanın bir növü olaraq inanılmaz dərəcədə yayılmışdı.Bu sahədə daha çox italyan humanistləri Covanni Covanio Pontano,Mixail Marul,Tarxaniota və Ancelo Policiano məşhurlaşmışdılar.Həmin neolatın şairlərin əksəriyyəti məhəbbət epiqrammları yazsalar da Policiano onlardan fərqli olaraq həm də incə mədhiyyə şeirləri də yazırdı.Lakin Mor şair-epiqrammatist kimi yaradıcılığında kifayət qədər sərbəst və təkrarolunmazdır.Onun latın epiqrammları tərkib etibarilə inanılmaz dərəcədə zəngindir.Renan əsl epiqramlarda olması vacib olan bütün keyfiyyətləri Morun epiqrammlarında aşkara çıxartmışdır.Ona görə Morun epiqrammlarında dərrakə,uzunçuluqdan kənar olan yığcamlıq və zəriflik vardır.Onun sözlərinə görə bu xüsusiyyət daha çox Morun öz şeirlərinə aiddir.Lakin bununla bərabər onun şeirləri tərcümələrindən heç də geri qalmır.Renan həm şair,həm də tərcüməçi kimi Moru həqiqətən inanılmaz şəxsiyyət adlandırır.O, deyir:
Mor hansı yunan şair-epiqrammatistlərinin yaradıcılığını tərcümə etmişdir?Bura
Tomas Mor tərəfindən daha çox sevilən antologiyanın şair-epiqrammatistlərinə fikir verək.Birinci növbədə onu
Morun digərlərindən çox qiymətləndirdiyi antik dövr epiqrammatistləri bunlar idi.O, Mirinodan,Nikarhadan Aqofiya Sxolastikanın,Simonidin,Platonun,Anitanın,Iskəndəriyyəli Leonidin,Anakreontun,Menandrın,Mimnermin,Misirli Yulianınsa ayrıca epiqrammlarını tərcümə etmişdir.Adını çəkdiyimiz bu epiqrammatistlər qismən tanınmış və ya tanınmamışlar idi.
Sətir 23:
4)əlavə II (7)
100-dən artıq tərcümə olunmuş epiqrammın tərkibi yunan epiqrammının əsli hesab olunur və onlar olduqca rəngarəngdir.Morun özünün 160-dan çox epiqrammları tematikanın rəngarəngliyi baxımından heç də geri qalmır.XVI-cı əsrin əvvəli İngiltərə üçün onlar sözün əsl mənasında olduqca aktualdır.Burada şair-Mor bizi süjetlərin çoxluğu ilə heyrətə gətirir.Qədim epiqrammların ənənəvi motivləri əsasında ömrün qısalığı haqqında düşüncələr, pis həkim və qadınlarlara qarşı satiralar, cahil və acizləri məzəmmət, kasıb və varlıların həyatının müqayisəsi haqqında mövzular dayanır. Morun poeziyasında idarəetməyə və idarəçiliyə həsr olunmuş 23 epiqramm əsas yer tutur. Çünki,bu mövzu Mor və onun dostları ____ humanistlər üçün önəmli bir məsələ idi.Səbəbsə onların mükəmməl kökmdar görmək istəmələrindən irəli gəlirdi. Aydındır ki,Mor, Erazm və onların həmfikirləri bu baxımdan VIII Henrixə böyük ümidlər bəsləyirdilər.O,epiqrammlarının birində VIII Henrixin taxta çıxması münasibətilə onu həmin epiqrammda mədh etməkdən çəkinməmiş, Henrixin hakimiyyətə gəlişini
Ədalətli hökmdar sualı Erazmın traktatlarında da əsas mövzulardandır. Bura
Mor da Erazm kimi ortodoksal xristian dindarlığından uzaq idi. Onun poeziyasında monarxlara rişxənd,yepiskopların tamahkarlıq və ədalətsizliyini bağışlamamaq kimi motivlər yoxdur. Onun yalnız 6 epiqrammında mədhiyyəçilik izləri vardır və bunlar da əbəs yerə yazılmayıb.Həm də bu mövzuda yazılan epiqrammlar belə yüksək qiymətə malikdir.Bu epiqrammlarda gözümüzün qabağından Morun müasirlərinin qalereyası keçir; boşboğaz qalloman Lal, sadəlövh Sabin,
Morun tərcümələrinin böyük əksəriyyəti original əsərlərə çox yaxındır. Yunan epiqrammlarından edilmiş tərcümələrdə o, hətta şeir ölçülərinə də riayət edir.Lakin fərqlərə də təsadüf edilir. Məsələn, Anekreontun 71-ci epiqrammında Mor yamb şeir tərzi əvəzinə xoriyamb işlətmişdir.Morun öz epiqrammlarının ilk nəşri də diqqəti cəlb edir.Onun ilk epiqrammı 1518-ci ilin martında Bazeldə Roterdamlı Erazmın dostu mətbəəçi İohann Frobenin məətbəsində nəşr olunmuşdur.
Tomas Mor poeziyası XVI əsr latın dilli humanist poeziyanın başlanğıcını qoydu.Morun
Müasir ingilis drammaturqu Robert Bolt öz pyesini Mora həsr edərək onu
{{Link FM|sv}}
|