Ümumdünya cazibə qanunu: Redaktələr arasındakı fərq

[[Şəkil:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|right|250px|thumb|Nyutonun ümümdünya cazibə qanunu]]

'''Ümumdünya cazibə qanunu''' — məşhur ingilis fiziki [[İsaak Nyuton]]un təklif etdiyi qanuna görə aralarındakı məsafə <math>R</math>, kütlələri <math>m_1</math> və <math>m_2</math> olan iki maddi nöqtə bir- birini kütlələrinin hasili ilə düz,aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olan qüvvə ilə cəzb edir:

<center><math>F = G \cdot {m_1 \cdot m_2\over R^2}</math></center>

 

 

== Nyutonun cazibə qanunun xüsusiyyətləri ==

Ümüdünya cazibə qanunu ideyası Nyutona qədər də bir sıra görkəmli alimlər tərəfindən irəli sürülmüşdü. Bu barədə [[Epikur]], [[Pyer Qassendi]], [[Kepler]], [[Borelli]], [[Dekart]], [[Roberval]], [[Qyuqens]] və başqaları öz fikirlərini bildirmişdilər. Kepler hesab edirdi ki, cazibə [[Günəş]]ə qədər olan məsafəyə əks proporseonaldır; Dekart bildirirdi ki, cazibə fəzada olan küləklərin nəticəsidir. Düzgün fikirlər də rast gəlinirdi; Nyuton "Başlanğıc" əsərində özündən əvvəl bu mövzuya toxunan və düzgün nəticəyə gələn [[İsmael Bulliald]], [[Rena Kristofer]] və [[Robert Quk]]un adını çəkir.<ref>[[Qyuqens]]ə görə,dairəvi hərəkətdə mıərkəzəqaçan qüvvə <math>F\sim</math> (uyğundur) <math>v^2\over R</math>, burada <math>v</math> — obyektin sürəti, <math>R</math> — orbitin radiusu. Ancaq <math>v\sim \frac R T</math>, burada <math>T</math> — dövretmə periodu, belə ki <math>v^2\sim \frac {R^2} {T^2}</math>. Keplerin 3-cü qanununa görə, <math>T^2\sim R^3</math>, ona görə də <math>v^2\sim \frac {1} {R}</math>, buna görə də son nəticə: <math>F \sim \frac {1} {R^2}</math>.</ref> Buna baxmayaraq Nyutona qədər heç kim cəzbetmə qanununu və [[planet]]lərin hərəkəti qanununu( [[Kepler qanunu]]) onun qədər aydın və riyazi şəkildə izah edə bilməmişdi.

 

* planetlərin hərəkəti isbat edir ki, mərkəzi qüvvə vardır ;

* mərkəzi cəzbetmə qüvvəsi elliptik orbit yaradır.

 

== Ədəbiyyat ==

 

== İstinadlar ==