|
[[Şəkil:Bright red tomato and cross section02.jpg|right|150px]]
'''Pomidor''' ([[İspan dili|ispan dilindən]] pomo d'oro -– qızıl alma sözündən) [[badımcançiçəklilər]] fəsiləsindən bitki cinsi. Birillik, yaxud çoxillik (tropiklərdə) ot və ya yarımkollardır. Vətəni [[Cənubi Amerika|Cənubi Amerikadır]]. Yabanı növləri [[Peru]], [[Ekvador]] və [[Çili|Çilidə]] tapılmışdır. [[Avropa]]da 16 əsrin ortalarında meydana gəlmişdir. [[Rusiya]]da 1780 ildən mövcuddur. Pomidor cinsi üç növə bölünür adi pomidor (Lycopersicon esculentum), Peru pomidoru (L. peruvianum) və tüklü pomidor (L. hirsutum). Adi pomidorun üç yarımnövü, təxminən 2000 sort və forması var. Yarpaqları təklələkvarı bölümlü, çiçəyi sarıdır. Müxtəlif çalarlı qırmızı, çəhrayı, sarı və ağ meyvəsi yastı, yumru, uzunsov-oval, armudvarı və ellipsvarıdır. Diametri 3-dən 10 sm-dək, çəkisi 20-900 q-dək və daha çox olur. Tərkibində 4,5-8,1% quru maddə, o cümlədən 50% həll olan şəkərlər (monozlar), 3,5-8,5% üzvi turşular, [[natrium]], [[kalium]], [[kalsium]], [[dəmir]], [[fosfor]], C, B1, B2, PP vitaminləri, [[karotin]] və s. var. Meyvəsi 80-140 günə yetişir. Pomidor istisevən bitkidir, 15 °C-dən aşağı temperaturda bitki adətən çiçəkləmir. Quraqlığa nisbətən davamlıdır. Pomidoru bütün torpaqlarda yetişdirmək olar.
== Pomidor şirəsi -– tomat ==
Pomidor şirəsi -– tomat aşağı kaloriliklə qidalılığı çox gözəl ahəngləşdirir. İştahı qaldırır və həzm prosesinin yaxşılaşmasına təsir göstərir. O xəstəlik və stressdən sonra tez bir zamanı gücü bərpa edir, mədəaltı vəzilərin, ürək-damar sisteminin işini stimullaşdırır, hamilə və uşaqlı qadınlar üçün faydalıdır, cinsi funksiyaları gücləndirir, xroniki yorğunluq, hipertoniya, piylənmə, maddələr mübadiləsinin pozulması, qəbəlik zamanı faydalı təsir göstərir. Mədə yarası və on iki barmaq xora zamanı əvəzolunmazdır.
== Xəstəlikləri ==
Onu yetişdirən və qida məhsulu kimi istifadə edən hindlilər, bu bitkini "tumatl" adlandırırdılar. Həmçinin XIX əsrin ortalarına qədər Amerikada bu bitki zəhərli hesab olunurdu. O qədər zəhərli hesab olunurdu ki, 1776-cı ildə Amerikanın azadlıq uğrunda mübarizəsi zamanı, Corc Vaşinqtonun aşpazı pomidorla bişmiş ətlə zəhərləməyə çalışmışdır. C.Vaşinqton yeməkdən zövq almış və tomatların qeyri-adi dadından heyran olmuşdu, aşpaz isə etdiyi əmələ görə peşiman olaraq və nəticəni gözləmədən qorxudan özünə qəsd etmişdir.
Avropada da həmçinin onun peyda olmasından uzun yüzilliklər boyu tomat yemək üçün yararsız bitki hesab olunur. Gözəl meyvələrinə görə bu bitkilər ilk öncə gülçülük təsərrüfatı ilə məşğul olanlar-həvəskarlar arasında yüksək marağa səbəb olmuşdur. Fransada onları ?"pom d‘amur?" -– "sevgi alması?" adlandırırlar.
Pomidor meyvəsinin müxtəlif və çoxsaylı araşdırmalarından sonra, onun faydalı maddələri haqqında məlum olmuş, meyvələri tibbi məqsədlər üçün istifadə olunmağa başladı.
Əgər siz yuxuda pomidor yesəniz -– deməli Siz şəfa tapırsınız. Yetişən pomidorlar ailə həyatınızda sizə xoşbəxtlik və sevinc bəxş edir. Əgər qız yuxuda pomidor görərsə -– deməli o, nikahdan sonra xöşbəxt olacaq.
== Xarici keçidlər ==
|
