Kapitan Qrantın uşaqları (roman): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot redaktəsi:ABŞ keçidləri düzəldildi.
k tire
Sətir 22:
=== Səfərin başlanması ===
 
Lord Eduard Qlenarvana məxsus "Dunkan" gəmisi Şotlandiya sularında üzərkən matroslar [[çəkic balığı]] tuturlar. Onun qarnını yararkən balığın mədəsindən butulka tapılır. Butulkada hansısa vacib sənədin ola biləcəyini ehtimal edən Qlenarvan və digər göyərtədə olanlar onu ehtiyatla sındırırlar. Həqiqətən də, butulkadan 3 dildə - ingilis, alman və fransız dillərində yazılmış məktub tapılır. Su yazıların çox hissəsini yuduğundan, ancaq bu məlum olur ki, romanda hadisələr cərəyan etdiyi vaxtdan bir il əvvəl kapitan Qrantın idarə etdiyi "Britaniya" gəmisi qəzaya uyğramış, kapitan Qrant və iki matros cənub yarımkürəsinin 37-ci en dairəsində hansısa sahilə çıxmışlar. Uzunluq dairəsini sənədlərdən oxumaq mümkün olmur.
 
Qlenarvan kapitan Qrantla bağlı məlumata malik olduğunu qəzetdə elan verərək Londona yola düşür. Burada dövlət adamları ilə görüşən Qlenarvan kapitan Qrantı xilas etmək üçün ekspedisiya göndərilməsinə nail ola bilmir. Onlar qəza yerinin dəqiq məlum olmaması, səfərin təhlükəli və məsrəfli olacağı və digər səbəblər gətirirlər, əsl səbəb isə kapitan Qrantın müstəqil Yeni Şotlandiya yaratmaq məqsədilə torpaq axtarışına çıxması olur.
 
Qlenarvanın evinə onun qəzetdə verdiyi elanı görərək kapitan Qrantın uşaqları - Robert və Meri Qrant ataları haqda məlumat öyrənmək ümidi ilə gəlirlər. Hökumətin qərarını öyrəndikdən sonra, Qlenarvanın arvadı, məşhur dənizçi qızı Elen Qlenarvan onu öz gəmiləri "Dunkan"da axtarışa çıxmağa inandırır. Özləri də əslən şotlandiyalı olan Qlenarvan və arvadı, onun qohumu mayor Mak-Nabs, həmçinin Robert və Meri Qrant da bortda olurlar. Gəmini gənc kapitan Con Manqls idarə edir. "Dunkan" [[Qlazqo]] şəhərindən yola çıxır. Gəmi yola düşəndən bir gün sonra gəmidə başqa bir sərnişinin də olduğu məlum olur - bu, gəmini Hindistana gedən gəmi ilə səhv salmış və 36 saat öz kayutasında yatıb qalmış fransız coğrafiyaşünas alim Jak Paqanel idi. Bu insan ensiklopedik biliyə malik idi, onun yeganə mənfi cəhəti - həddindən artıq huşsuz olması idi. Sərnişinlər onlarla səyahət etməyi ondan xahiş etdikdə, o, razılıq verir.
 
=== Cənubi Amerikada axtarış ===
 
Uzunluq dairəsi məlum olmadığından, qəzaya uğramış kapitan və matrosları 37-ci paralel üzrə müxtəlif yerlərdə ola bilərdilər. Məktubdakı yarımçıq sözlərə əsasən səyyahlar bu yerin Cənubi Amerikadakı [[Pataqoniya]] ola biləcəyini ehtimal edirlər. "Dunkan" onları Cənubi Amerikanın 37-ci paraleldəki qərb sahilində düşürərək, özü Cənubi Amerikanın həmin paraleldəki şərq sahilinə üzür. Səyyahlar 37-ci paralel üzrə Cənubi Amerikanı keçirlər. Yolun asan başlamasına baxmayaraq, təhlükələr getdikcə artır. Təbiət onların yolunda çox maneələr yaradır - dağlarda zəlzələ, susuzluq, Cənubi Amerikanın qırmızı canavarlarının hücumu, daşqın və digər təhlükələrin öhdəsindən mərdliklə gəlmələrinə baxmayaraq, səyyahlar Cənubi Amerikada kapitan Qrantın heç bir izini tapa bilmirlər.
 
=== Avstraliyada axtarış ===
Sətir 53:
Qlenarvan Ayrtonun bildiyi hər şeyi ondan çıxarmaq istəyirdi. Ayrton onu ingilis hökumətinə təhvil verməmək, bunun əvəzində hansısa kimsəsiz adada düşürməyin əvəzində bildiklərini danışmağa razı olur. Ayrton həqiqətən də "Britaniya" gəmisində bosman olmuşdu, lakin kapitan Qrantla dalaşdıqdan sonra, gəmidə üsyan qaldırmaq istəmiş, üsyanın qarşısı alınmışdı. Kapitan Qrant onu Avstraliya sahilində gəmidən düşürmüşdü. Gəminin qəzaya uğramasını isə o yalnız Qlenarvanın irlandiyalı ev sahibi ilə söhbətinə gizli qulaq asarkən eşitmişdi. Avstraliyada o, Ben Coys adıyla [[Pert (Avstraliya)|Pert]] həbsxanasından qaçmış katorqaçılar dəstəsinə başçılıq edirdi. İrlandiyalının evində özünü sadiq qulluqçu göstərərək bir gün onları öldürüb fermanı ələ keçirmək və gəmi almaq istəyirdi. "Dunkan" haqqında eşidən kimi isə, bu ona daha yaxşı variant kimi görünmüş, Qlenarvanın dəstəsini çıxılmaz vəziyyətdə qoyaraq gəmiyə sahib olmaq istəmişdi.
 
Bu məlumatın kapitan Qrantın axtarışına heç bir xeyir vermədiyinə baxmayaraq, Qlenarvan sözünün üstündə duraraq Ayrtonu kimsəsiz adada düşürür. Bu ada 37-ci paraleldə gedilməmiş yeganə yer - kiçik Tabor adası idi. Adaya yaxınlaşarkən tonqal yandığı görünür, qayıq salıb adaya getdikə isə burdakıların kapitan Qrant və iki matros olduğunu görürlər.
 
Kapitan Qrant və matroslar xilas olunur, səyyahlar Şotlandiyaya qayıdırlar. Meri Qrant "Dunkan"ın kapitanı Con Manqlsa ərə gedir, Paqanel mayor Mak-Nabsın bacısı ilə evlənir. Robert Qrant dənizçilik akademiyasına daxil olur. Ayrtonu isə, tövbə edəcəyini ümid edərək, adada buraxırlar. Burada o, 12 il - Jül Vernin digər romanı "[[Sehrli Ada]]"nın hadisələrinə qədər qalır.
 
== Elmi əhəmiyyəti ==
 
Jül Verinin bir çox əsərlərindəki kimi, bu əsər də həmin dövrə aid çoxlu coğrafi, tarixi və digər məlumatlarla zəngindir. Əsərdəki personajlardan əsasən birinin - coğrafiyaşünas alim Paqanelin dilindən Cənubi Amerika, Avstraliya və Yeni Zelandiyanın tarixindən, avropalılar tərəfindən kəşf olunmasından, oranı tədqiq etmiş səyyahlardan və onların başına gələnlərdən, bu yerlərin təbiətindən, yerli əhalinin xüsusiyyətlərindən çox danışılır.
 
İngilislərin Avstraliya və Yeni Zelandiyanı necə müstəmləkə etməsi, buraların yerli əhalisinin necə sıxışdırılması və məhv edilməsi, burada yeni ingilis dövlətlərinin qurulması və inzibati ərazi bölgüsünün aparılması təsvir olunur.
Sətir 70:
 
Əsər Azərbaycan dilinə [[Cabbar Məcnunbəyov]] tərəfindən tərcümə olunmuş və bir neçə dəfə çap olunmuşdur. Tərcümə rus dilindən edilmişdir.
:'''1930''' - Bakı, Azərnəşr
:'''1948''' - Bakı, Uşaqgəncnəşr
:'''1978''' - Bakı, Yazıçı
:'''2004''' - Bakı, Öndər
Sonuncu dəfə 2004-cü ildə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında" Sərəncamının icrası olaraq nəşr edilmişdir.<ref>http://e-qanun.az/files/framework/data/5/f_5427.htm</ref>