Mifologiya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
ZéroBot (müzakirə | töhfələr)
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: zea:Mytholohie
k tire
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
[[Şəkil:Gustave_Moreau_006.jpg|200px|thumb|right|Qustav Moronun [[Prometey]] tablosu]]
''Mifologiya'' - dünya haqqında ibtidai icma cəmiyyəti insanına məxsus fantastik təsəvvür və mifləri öyrənən elm. İbtidai icma dövründə insan özünə yaxın və doğma olan icma-tayfa münasibətlərini onu əhatə edən bütün əşya və hadisələr üzərinə keçirirdi. Torpaq, səma, bitki və heyvanlar aləmi universal tayfa icması şəklində təsəvvür olunur və bu icmada bütün əşyalar təkcə canlılar kimi yox, həm də şüurlu və mütləq bir biri ilə qohum olan məxluqlar kimi anlaşılırdı. Bu təsəvvürlər mifologiyada ümumiləşirdi. Buna görə də Allah-sənətkar, allah-maldar, allah-döyüşçü, allah-əkinçi və s. mifoloji obrazlar yaranırdı. Mifologiyanın ilkin formaları [[fetişizm]], [[totemizm]], inkişafının daha yüksək pilləsi isə [[animizm]] idi.
=== Xüsusiyyəti və Əhəmiyyəti ===
Sətir 7:
Gılgameşin itirdiyi şeyi tapmaq üçün saysız insan çalışmışdır. Sağlamlıq, rifah və sonsuz həyatı bağışlaya bilən sehirli bir maddənin varlığı mövzusunda inanc insanların ölümə meydan oxuması qədər köhnə bir fikri diləkdir. Ölümü həyatın təbii nəticəsi olaraq qəbul etməkdən uzaq, hər yerdə insanlar ölümü cəhalət və pis niyyətin nəticəsi olaraq görmüşlər. İnsanların bir zamanlar ölümsüz olduqları və hələ də olmaları lazım olduğu inancı ölümün dünyaya necə girdiyini izah edən mifoloji əhvalatlarda ehtiva edilməkdədir. Gılgameş Dastanındakı kimi bir dəniz ilanın ölümsüzlük otunu oğurlaması motivi dünyanın hər tərəfində təkrarlanmaqdadır. Hamısı bir ilan və ya dəniz canavarının müqəddəs bir ölümsüzlük mənbəs(n)i, həyat ağacı, gənclik mənbəsi, qızıl alma vs. qoruduğu MİTinin varyasyonlarıdır. Bütün bu MİTlərin arxasında tanrıların qısqanc olduğu və ölümsüzlük iksirini insanların çata bilməyəcəyi yerlərdə saxladığı qorxusu yatar (Tekvin 3:22ə baxın). İnsanlar öz haqqı olan ölümsüzlüyü geri qazanmaq üçün tanrıları ayartmak və ya sovuşdurmaq üçün gərək fiziki, gərəksə də ruhi olaraq böyük səy göstərmişlər.
=== Həyat Suları ===
Misir, Hind, Grek, Babil və İbrani yaradılış əfsanələrinə görə həyat, hər şeyin özünü daşıyan primitiv maddə olan sudan çıxar. Tufan əfsanələrində həyat sulara (şəkilsiz forma) geri dönər, buradan yeni şəkillərlə yenidən ortaya çıxa bilər. Baptizm mərasimi suyun həyatın qaynağı olduğu və səbəbindən yenidən doğulma və ölümsüzlüyün qaynağı olduğu inancından doğulmuşdur. Bu şəkildə su son büyüsel və tibbi maddə olmaqdadır. Təmizləyər, gəncliyi yeniləyər və bu həyatda və gələcək həyatda ölümsüzlüyü təmin edər. Bu sehirli "AB-ı həyat"a (həyat suyu) bir çox ad verilmişdir - soma, haoma, ambrosya, şərab - hər biri insanlara və tanrılara məlumat, güc və ölümsüzlük başlaya biləcək müqəddəs bir içkidir. Həm aylıq təkrarlanılmasından ötəri, həm də həyatın qaynağı su üzərindəki idarəsindən ötəri ay təkrarlanılmanın son simvoludur.Ayı dəniz suyu, yağış, bitki mənşəli həyat, dişi bərəkət, doğum, ölüm, inisiyasyon və təkrarlamağa əlaqələndirən sembolizm Neolitik çağına qədər enər. Günəş də güclü bir təkrarlama və ölümsüzlük simvoludur. Günəş və ayla əlaqədar mifoloji və dini əlaqələr, insanların bu göy cisimlərinə elin idili maye, bitki, heyvan, mineral və metalları istifadə edərək niyə iksirlər hazırlamaq istədiklərini açıqlayar.
 
=== Primitiv Qövm və Qədim Dinlər ===