Alar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tire |
|||
Sətir 42:
Mənbələr Alar ərazisində qədim şəhər mədəniyyətinin olduğunu təsdiq edir. Alar tarixdə həm də Alar üsyanı ilə tanınır. Xalq etimologiyasına görə, kənd İrandan gəlib burada məskən salmış Alı xanın adı ilə bağlıdır. Allar kimi tanınan kənd sonralar Allar və nəhayət Alar şəklinə düşmüşdür. M.Həsənov bəzi qaynaqlarda bu toponimin şahsevən tayfalarından olan alarlıların adı ilə əlaqədar yarandığını qeyd edir. <ref>"Yada düşər Yardımlı". Bakı, səh.53</ref>.
M.Alarlının "Alar dastanı" əsərində bu toponim baraədə geniş məlumata rast gəlirik. Alar sözü türkcədə al
XIX əsrin ortalarında bu tayfa birliyi 102 ailə olmaqla Alar, Hüseynxanlu, Təpəbaşi, Fətullahli, Vəliməmmədli, Cahanşahlı (yaxud Ağalıkənd-Kərim) və Köüzbulaqdan ibarət idi.<ref>Toponimiya Azerbaydjana, səh.75</ref>. Göründüyü kimi, faktlar oykonimin Alı adlı şəxslə bağlılığını inkar edir. Həmin ərazidə Alar yaşayış məntəqəsi Alı xana qədər də mövcud olmuşdur.Təsadüfi deyildir ki, kənd əhalisi Lerik ərazisindəki oratları< oyrot tayfasını özlərinə ən yaxın qohum sayırlar. Bu kəndin sakinlərinə "oratdı" deyilməsi də təsadüfi deyildir. Orat qədim oyrot tayfasının fonetik dəyişikliyə uğramış adıdır. Bəzi mənbələrdə bu tayfa oğuz tayfası kimi qeyd olunur. Oyrotların izlərinə Lerik, Cəlilabad (Yardımlıdan köçürülmüş Alar k.), Salyan ərazilərində də rast gəlinir. Alarların dil xüsusiyyətləri digər Yardımlı şivələrdən xeyli fərqlidir. Burada q səsi ilə başlayan və bitən sözlərdə ğ səsi səciyyəvilik təşkil edir.Məsələn, qonaq >ğonəğ, qazan > ğəzən və s. Bu əvəzlənmə dilimizin Şamaxı, Göyçay şivələrində, eləcə də tatar, türk, qırğız, çuvaş və digər dillərdə mövcuddur.<ref>Voprosı dialektoloqii tyurkskix yazıkov, Baku, 1963, səh.13-14</ref>
|