Azov: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: da:Azov |
k tire |
||
Sətir 30:
== Tarixi ==
Azak türk qalası – indiki Rostov vilayətində(Rusiya), Don çayı sahilində liman şəhəri kimi tanınan Azovdur. Şəhərin adı dənizin adı ilə əlaqədardır.Vaxtilə Skiflər bu dənizə Karqaluk, ərəblər Bəhrəl-Azov, türklər Assak, venesiya kolonizatorları Tana dənizi, yaxın çərkəzlər Azoğ, kalmıklar Uzak demişlər.1. Qıpçaq və bulqarlarda Azaq(k) şəxs adına rast gəlinirdi. Məhz bu mənada dənizin tarixinin qıpçaq xanı Azakın adı ilə bağlı olması və ya əksinə dənizin adının xanın adından doğması ehtimalı çox düşündürücüdür.
Qara dənizin şimalında yerləşən qədim türk şəhəri Azakdan 1067 –ci ilə aid rus salnamələrində qıpçaq (türk) şəhəri kimi bəhs olunur. Övliya Çələbi "bu kədər şəhrinin" qalasının əvvəlcə balıq ovlamaq üçün nəzərdə tutulduğunu, get-gedə sağlam müdafiə qalası şəklinə düşdüyünü, indi gecə-gündüz kazaklarla və kalmık tatarları ilə şiddətli savaş etdiklərini göstərir. Artıq 13-14-cü əsrlərdə Azak möhtəşəm Qızıl Orda şəhəridir. Çox əlverişli nöqtədə
Qızıl Orda ilə mübarizəyə qalxan Teymurləng 1395-ci ildə Toxtamış xanı məğlub edib, Azakı dağıdır. 1400-cü ildə genuyalılar bu şəhəri ticarət mərkəzi kimi bərpa edib ona Tana adı verirlər.Çox keçmir ki, vəziyyət dəyişir; 1471-ci ildən ondan yenilməz türk qalası Azak adı ilə tarix səhifələrində bəhs olunur. Hərbi qala kimi yenidən tikilən bu türk qalası 11 bürclü divarlarla kəmərlənmişdi. Fateh Sultan Məhəmməd vaxtilə "Azak kalası İstanbulun kilididir" deyə onun böyük strateji əhəmiyyətini göstərmişdi.
... Əsr zaman-zaman irəliləməkdə idi. 1552-ci ildə Kazan, 1556-cı ildə Noqay və Astarxan xanlıqlarını məğlub edib onlara son qoyan IV İoann (İvan Qroznı) beləliklə, Xəzər dənizinin şimalına sahib oldu. Bundan sonra Baltik və Qara dəniz istila hədəfinə çevriləcəkdi. Belə olan halda Qara dənizə yol Kerç boğazı ilə bağlanan Azaka yiyələnməklə açıla bilərdi."Azak rusların və kazakların Qara dənizə enmələrinə mane olan istehkam mövqeyində idi." 2. İndi Qara dəniz uğrunda mübarizələrdə Azak dənizi və onun üzərindəki hərb qalalarını istila etmək başlıca vəzifə olaraq dururdu. Beləliklə, Rusiya və Türkiyə arasında sərhədlərə çevrilən, türk tarixçilərinin obrazlı olaraq bu həssas höqtəni "Osmanlı dövlətinin yumşaq qarnı"(Süleyman Kocabaş) adlandırdığı Azak Rus dövlətini düşündürməkdə idi.
Sətir 81:
[[fi:Azov]]
[[fr:Azov]]
[[gl:Azov
[[he:אזוב (עיר)]]
[[hr:Azov]]
| |||