Maddə və sahə zərrəcikləri: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
'''Maddə və sahə zərrəcikləri''' aşağıdakılardır :
 
''Maddə və sahə zərrəcikləri'' - maddəni təşkil edən əsas zərrəciklər elektronlar, protonlar və neytronlardır.
 
''Elektron'' - təbiətdə ən kiçik sükunət kütləsinə (9,1·10<sup>-31</sup>kq) və mənfi elektrik yükünə malik zərrəcikdir. Elektronu 1897-ci ildə ingilis alimi C.Tomson kəşf etmişdir.
 
''Proton'' - müsbət yüklü zərrəcik olub (onun yükü mütləq qiymətcə elektron yükünə bərabərdir və 1,6·10<sup>-19</sup>Kl-dur) atom nüvəsini təşkil edən zərrəciklərdən biridir. Protonun sükunət kütləsi elektronun kütləsindən ≈1836 dəfə böyük olub 1,673·10<sup>-27</sup>kq-dır və 1919-cu ildə ingiliz alimi E.Rezerford kəşf etmişdir.
 
''Neytron'' - elektrik cəhətdən neytral zərrəcik olub, kütləsi elektronun sükunət kütləsindən ≈1839 dəfə böyükdür(1,675·10<sup>-27</sup>kq)və nüvəni təşkil edən zərrəciklərdən biridir.
''Atom nüvəsi'' - güclü qarşılıqlı təsir hesabına protonlarla neytronlar arasında yaranan və atomun kütləsini əsasən özündə saxlayan əlaqəli sistemdir.
 
''Atom'' - müsbət yüklü nüvədən və onun ətrafında hərəkət edən mənfi yüklü elektronlardan ibarət mürəkkəb əlaqəli sistemdir.
 
''İon'' - elektron itirmiş(və ya əlavə olaraq qazanmış)atomdur.
 
''Molekul'' - maddənin kimyəvi xassələrini özündə saxlayan ən kiçik hissəcik olub, iki və daha çox atomdan ibarət mürəkkəb əlaqəli sistemdir. Molekul termini latınca moles-kütlə və kula-kiçik söz birləşmələrindən yaranaraq kiçik kütlə mənasını daşıyır. Bu sözü elmə ilk dəfə fransız alimi P.Qassendi gətirmişdir. Məsələn, hidrogen molekulu (H<sub>2</sub>) iki hidrogen atomundan,su molekulu, (H<sub>2</sub>O)iki hidrogen və bir oksigen atomundan təşkil olunmuşdur.
 
''Sahə zərrəcikləri'' - qravitonlar,fotonlar və qlüonlardır. Bu zərrəciklərin sükunət kütləsi və elektrik yükləri yoxdur.
 
''Qraviton'' - qravitasiya sahəsinin qarşılıqlı təsirini daşıyan zərrəcik olub kütləyə malik olan bütün cisimlər arasında qarşılıqlı cəzb etməni təmin edir.
 
''Foton'' - elektromaqnit sahəsinin zərrəciyi olub elektromaqnit qarşılıqlı təsirini ötürülməsini təmin edir. Fotonun mövcudluğunu ilk dəfə 1900-cü ildə alman alimi M.Plank nəzəri yolla əsaslanmışdır. Plank bu hissəcikləri kvantlar, A.Eynşteyn isə fotonlar adlandırmışdır.
 
''Qlüon'' - nüvə sahəsinin zərrəciyi olub nüvəni təşkil edən kvaklar arasında qarşılıqlı təsiri daşıyır. İngiliscə qlu - yapışqan deməkdir.