Opera: Redaktələr arasındakı fərq

== Azərbaycanda[[Azərbaycan]]da operanın inkişafı ==

Bakıda[[Bakı]]da opera ilk dəfə [[1889]]-cu ilin mayında konsert ifasında səslənmişdir<ref>1882-ci ilin sentyabrında Bakıda qastrolda olan Tiflis operasının artistlərinin ifasında ilk dəfə olaraq "Jidovka" və "Su pərisi" operalarından səhnələr səslənmişdi. Müvəfəqqiyyət qazanan Tiflis artistləri yenidən dekabr ayında "Aida", "Jiznğ za üarə" "Demon" operalarından səhnələri ifa etmişdilər. (118 və 20 may) ifa edilən bu opera haqqında yerli mətbuat yalnız qısa məlumat verməklə kifayətlənmişdi və bakılılar qastrol çıxışlarını çox soyuq qarşılamışdılar.</ref>. Bu o zaman Bakıda qastrol səfərində olan D.A.Aqrenyev-Slavyanskinin kapellasının ifa etdiyi A.N.Verstovskinin "Askoldova moqila" operası idi. Həmin kollektiv yalnız Rusiyanın[[Rusiya]]nın müxtəlif şəhərlərində deyil, həmçinin Avropada[[Avropa]]da, [[Amerika]], [[Asiya]] və Afrikada[[Afrik]]ada da tanınmışdı. Lakin bir çox musiqiçilər D.A.Aqrenyev-Slavyanskinin fəaliyyətinin bə'zi tərəflərini mənfi qiymətləndirərək, repertuarın qeyri-bərabərliyi, ifaçılıq üslubunda həddən artıq zahiri teatr elementlərinin istifadə olunması haqda tənqidi qeydlərlə çıxış edirdilər. İki dəfə 1889-cu ilin dekabrında isə Tbilisi opera artistlərinin qastrol konsertləri olmuşdur. 19 gün ərzində 19 tamaşa göstərilmişdi, onlardan 15-i opera əsəri (11-i qərbi Avropa bəstəkarlarının, 4-ü isə rus bəstəkarlarının əsəri) idi(2). Tbilisidən orkestr, xor, balet və dekorasiyalarla birgə bütün truppa hey'əti gəlmişdi. Tiflis truppası artistlərinin çıxışları çox hərarət və rəğbətlə qarşılandı. O zaman "Kaspi" qəzeti (23/XVI.1889) yazırdı: "Bakıya operanın gəlişi bir daha sübut etdi ki, zəka, duyğu və zövq üçün teatr nə dərəcədə vacibdir".

90-cı illərdə Bakının teatr həyatı çox rəngarəng və maraqlı olmuşdur. Buraya çoxlu kollektivlər və artistlər gəlirdilər: Tiflis opera truppası, Peterburq balet artistləri truppası, V.N.Lyubimovun truppası (Dirijorlar – V.S.Plotnikov və B.A.Truffi ilə), məşhur opera müğənniləri – F.İ.Şalyapin, N.N.Fiqner, E.K.Mravina, D.Borqi, L.Nikitina, A.V.Sekar – Rojanski və b.(3)<ref> M.X.Dilbazova. "İz muzıkalğnoqo proşloqo Baku". B., 1985. </ref>.

Yalnız Azərbaycanda deyil, həmçinin bütün Şərqdə ilk opera əsəri – Azərbaycan muğam professional bəstəkarlıq məktəbinin banisi, dahi bəstəkar və maarifçi Ü.Hacıbəyovun "[[Leyli və Məcnun]]" muğam operası oldu (1908-ci il)(5)<ref> Bu musiqili-komediya, artıq Mailov qardaşları teatrının səhnəsində tamaşaya qoyulmuşdu. </ref>.

Bu müvəffəqiyyət bəstəkarı öz yaradıcılığında opera və musiqili-komediya janrlarında fəal çalışmağa sövq etdi. Ü.Hacıbəyov "Leyli və Məcnun"dan sonra "Şeyx Sənan" (premyerası – 30.XI 1909), "Rüstəm və Zöhrab" operalarını (premyerası 12.XI.1910-cu il), "ər və arvad" musiqili komediyasını (premyerası – 24.V.1911)(<ref> İlk dəfə bu opera Bakıda 1927-ci il 6, 11 fevralda tamaşaya qoyulmuşdur. Bax."Letopisğ muzıkalğnoy jizni Azerbaydjana." (1926-1932q.q.) A.N.İsazade,T.Q.Axundov.İzdvo."Glm",1982q, str.27-28."</ref>, daha sonra "Şah Abbas və Xurşud Banu" o (premyerası – 12.III. 1912), "əsli və Kərəm" (premyerası – 18.V.1912), "Harun və Leyla" operalarını (1915-ci il) yazmışdır, lakin səhnəyə qoyulmadı. Ü.Hacıbəyovun ən məşhur musiqili komediyalarından biri, bu günədək bütün dünya teatrlarının səhnələrində tamaşaya qoyulan "Arşın mal alan" musiqili komediyası (premyerası 25.X.1913) oldu. Ü.Hacıbəyovun inqilabdan əvvəlki əsərləri içərisində ən çox bu əsər Zaqafqaziya, Orta Asiya və Rusiyanın bir çox şəhərlərində tamaşaya qoyulmuşdur. Hələ o zaman "Arşın mal alan" gürcü, rus, tatar, özbək, fars, türk dillərinə tərcümə edilmişdi. (Sonralar isə polyak, bolqar, çin, ərəb, fransız və başqa dillərə tərcümə olundu). Bu musiqili-komediyanın müvəffəqiyyəti, mütərəqqi ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olan "Leyli və Məcnun", "əsli və Kərəm", "Şah Abbas və Xurşud Banu" operaları və "O olmasın, bu olsun" musiqili komediyası ilə yanaşı geniş dinləyici auditoriyasını musiqili-səhnə incəsənətinə daha çox cəlb edirdi.