Krım tatarları: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 35:
== Mənşə və tarix ==
=== 1944-cü il deportasiyası<ref name="">'''Demoscope Weekly''':[http://demoscope.ru/weekly/knigi/polian/polian_3.pdf ПРИНУДИТЕЛЬНЫЕ МИГРАЦИИ В ГОДЫ ВТОРОЙ МИРОВОЙ ВОЙНЫ И ПОСЛЕ ЕЕ ОКОНЧАНИЯ (1939–1953)]</ref> ===
13 aprel 1944-cü ildə SSRİ silahlı qüvvələri faşist Almaniyası hərbi hissələri qarşısında üstünlük qazanaraq onları Krım yarımadasından çıxardılar . 1944-cü ilin 10 may tarixində Beriya Krım tatarlarını Almaniya tərəfində SSRİ-yə qarşı mübarizə aparmaqda və "vətənə xəyanətdə" ittiham edərək Stalinə onların sərhədyanı bölgələrdən ittifaqın daxili hissələrinə - Orta Asiyaya sürgün olunması fikrini rəsmən yazılı şəkildə təklif etdi . Tezliklə Serov və Tabulov tərəfindən 18-22 may tarixlərini əhatə edəcək deportasiya planı tam şəkildə hazırlandı . Beləliklə , 18 may sübh tezdən Krım tatarlarının məcburi köçürülməsi başlandı , mayın 20-nə 180,014 nəfər artıq köçürülmüşdü . Nəhayət 22 may tarixində yekun hesablamalara əsasən 194,155<ref>[http://avdet.org/node/1433 Депортация крымских татар как еще один геноцид в СССР]</ref><ref>'''Научно-просветительский журнал «Скепсис»''' :[http://scepsis.ru/library/id_1237.html Депортация народов]</ref> nəfər (47 min ailədən çox) Krım tatarı deportasiya olunmuşdu . Onlardan 151,083 nəfər Özbəkistan SSR-da (təxm. 56 min nəfər Daşkənd vilayətində , təxm. 32 min nəfər Səmərqənd vilayətində , təxm. 19 min nəfər Əndican vilayətində və təxm. 16 min nəfər Fərqanə vilayətində yerləşdirildi) , qalanları isə Ural regionunda və SSRİ-nın ərazisinin qərb hissəsində yerləşən vilayətlərdə yerləşdirildi . 20 oktyabr 1944-cü il tarixindən etibarən Krımda (Krım SSMR-sının 11 rayonu və MR-nın mərkəzi daxil olmaqla) kütləvi şəkildə tatar , yunan və alman mənşəli toponimlər və etnik tərkib dəyişdirilərək ruslaştırıldı . Krım Sovet Sosialist Muxtar Respublikası ləğv edilərək onun ərazisində Krım vilayəti yaradıldı və o Ukrayna SSR-dan alınaraq Rusiya FSSR-na verildi . Mərkəzi SSRİ hökumətinin əmriylə 21 avqust 1945-ci il tarixində 327 , 18 may 1948-ci il tarixində isə 1062 tatar kəndinin adı dəyiştirilərək ruslaştırıldı ,14 yanvar 1952-ci il tarixində bütün dəmiryolu stansiyaları da eyni aqibətlə üzləşdi . Özbəkistana köçürülən Krım tatarları yerli iqlimə uyğunlaşa bilmir , aclıq və soyuqdan dolayı xəstələnərək dünyalarını dəyişirdilər . Nəticədə qeyd olunan səbəblərdən dolayı 1944-cü ildən 1946-cı ilədək Özbəkistanda məskunlaşmış 29 min nəfər (1944-cü ildə təxm. 16 min nəfər , 1945-ci ildə isə 13 min nəfərdən çox) Krım tatarı ölmüşdür ...
 
== Xarici keçidlər ==