Türk-monqol təqvimi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k r2.6.5) (Bot redaktəsi dəyişdirilir: ko:십이지 |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Türk-monqol təqvimi'''-Bu təqvim Meton dövrəsi üzrə tənzimlənən və qəməri-şəmsi təqvim sisteminə aid olan təqvimlərdəndir. Təqvimdə 12 adi 7 uzun il var. Çin təqvimindəki kimi 12 illik heyvanların adları ilə adlandırılmış dövrə türk-monqol təqviminin əsasını təşkil edirdi. Təqvimdə 7 uzun il 13 aya bölünürdü. 12 adi il isə 12 aydan ibarət idi. Aylar "birinci ay", "ikinci ay", "Təzə ay", "köhnə ay" və s. kimi adlandırılırdı. Ay təzə ayın çıxması ilə başlanırdı.
Təqvim [[1027]]-ci ildən hesablanır.
== illər ==
{| class="wikitable"
| '''No''' || '''Hayvan''' || '''Diğer Söyleyişler''' || '''Farklı Kaynaklarda''' ||'''Çince''' || '''Telafuz'''|| '''Anlam''' || '''Hakas Takvimi''' ||'''Yön'''||'''Özellikleri'''
|-
| 1 || Sıçan || Sıçgan, Sıçkan, Çıçgan || Küsgü<ref>[http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/IV-1_Mart2007/oz4-12007/04_MTAD_4-1_UfukTavkul25-45.pdf Kültürel Etkileşim Açısından 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Ufuk Tavkul]</ref>|| 子 || zǐ || [[Fare yılı|Fare]] || Küske ("sıçan") ||0° Kuzey||Hareket, sezgi.
|-
| 2 || Ud || Ut, Uy || Buğa, Buga, Boğa || 丑 || chǒu || [[Öküz yılı|Öküz]] || İnek, İneh ("sığır") || ||Sakinlik, akıl, bilinç.
|-
| 3 || Bars || Barıs, Pars || ||寅 || yín || [[Pars yılı|Pars]] || Tülgü ("tilki") || ||Atılganlık, kavga.
|-
| 4 || Tavışgan || Tavışkan, Tovışgan || Koyan, Koban<ref>[http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/nergis_biray_oniki_hayvanli_turk_takvimi.pdf 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Nergis Biray]</ref> || 卯 || mǎo || [[Tavşan yılı|Tavşan]] || Hozan ("tavşan")||90° Doğu||Merhamet, korkaklık.
|-
| 5 || Lu<ref group="not">5. yıl bazı kaynaklarda ''Nek'' = ''Timsah'' olarak geçmektedir. "Nek yılı: Timsah yılı". Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 346.</ref> || Luy, Ulu, Uluğ<ref group="not">Çinçe kökenli Luu ("ejderha") sözcüğü Türkçeleşerek Uluğ/Uluğ ("büyük") şekline dönüşmüştür. Anlam kaymasına uğraması bu varlığa yönelik büyüklük algısıyla da bağlantılı görünmektedir. Bu biçimiyle günümüzde de bazı Türk dillerinde kullanılmaktadır. [http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:TurkSoylenceSozlugu.pdf Türk Söylence Sözlüğü], Deniz Karakurt (Sayfa-218) </ref> || Bal, Balıg, Balık || 辰 || chén || [[Ejderha yılı|Ejderha]] || Kileski ("ejder") || ||Talih, zenginlik.
|-
| 6 || Yılan || Çılan, Cılan, Zılan || || 巳 || sì || [[Yılan yılı|Yılan]] || Çılan ("yılan") || ||Saygı, hürmet, korku.
|-
| 7 || Yunt || Yund, Yont, Yond || Yılkı || 午 || wǔ || [[At yılı|At]] || Çilgi, Çılgı ("at")<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:m77rfulExEYJ:tufar.com/SanalBaba/Hakasca%2520Ingilizce%2520Turkce%2520Sozluk/Hakasca%2520Ingilizce%2520Turkce%2520Sozluk.doc+THE+TRADITIONAL+KHAKAS+CALENDAR&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESjPXbKPbMwXfWGJYPI1NSdDQrv7yUimXFies_kG8vxbFLSTAlEP7LgHANp4KltKgj4cDTepTaLRuNMv-ef9e1X0kWpn6Pp0bWs7BEK7kwOnbMf-IMNlBCt4DEk7teZvld3BOp-m&sig=AHIEtbSco3PSPoQdeCvke66E_hJZ5k6b5g Khakhas-English Dictionary]</ref> ||180° Güney||Acele, telaş, sürat.
|-
| 8 || Koy || Hoy, Honın, Konın || Koç, Koçkar, Huç || 未 || wèi || [[Koyun yılı|Koyun]] || Hoy ("koyun") || ||Sevgi, dürüstlük,çokluk.
|-
| 9 || Biçin || Meçin, Meşin, Piçin || || 申 || shēn || [[Maymun yılı|Maymun]] || Kizi ("kişi") || ||Eğlence, kurnazlık.
|-
| 10 || Tabuk || Tagaku, Toguk, Toğ, Takık || || 酉 || yǒu || [[Tavuk yılı|Tavuk]] || Tanah ("tavuk") ||270° Batı ||İsyan, cimrilik.
|-
| 11 || İt || İyt, İşt || Köbek, Kübek, Köpek || 戌 || xū || [[Köpek yılı|Köpek]] ||Dorna, Torna ("turna")|| ||Sadakat, hissiyat.
|-
| 12 || Tonguz || Tonuz || || 亥 || hài || [[Domuz yılı|Domuz]] || Öski ("keçi") || ||Karmaşa ve sükunet.
|-
|}
Yakutlar (Sahalar) ise 12 hayvanlı yıl takvimi kullanmakla birlikte, hayvanların yerine tanrıların adlarını kullanmışlardır.
'''1.''' Cöhögöy, '''2.''' [[Ayzıt|Ayısıt]], '''3.''' [[İnehsit|İyehsit]], '''4.''' [[Ayığ Han|Ayığ]] '''5.''' Buğor, '''6.''' [[Cahın]] '''7.''' [[Suğorun|Suğorun]], '''8.''' Hotoy, '''9.''' [[Bayanay]], '''10.''' [[Sehen Han|Sehen]], '''11.''' Tanha '''12.''' Otun
[[Kateqoriya:Təqvimlər]]
|